Nền kinh tế Hoa Kỳ và toàn cầu có thể đang bước vào một kỷ nguyên mới “Bất ổn cực lớn về đình-lạm”, theo nhà kinh tế học nổi tiếng Nouriel Roubini, có biệt danh “Dr. Doom ”vì đã dự đoán chính xác cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Ông Roubini, Giáo sư Kinh tế tại Trường Kinh doanh Stern của Đại học New York, đã viết một bài bình luận cho tạp chí Time, trong đó ông cảnh báo rằng áp lực lạm phát gia tăng trên toàn thế giới trong năm qua khó có thể là một thách thức ngắn hạn.
Sự kết hợp của khủng hoảng năng lượng thập kỷ 70 và khủng hoảng nợ 2008
Ông cho rằng những cú sốc ảnh hưởng đến nền kinh tế có thể bắt nguồn từ phía cung chứ không phải từ sự gia tăng của cầu, giống như những gì đã xảy ra trong những năm 1970 giữa hai cú sốc tiêu cực về dầu. Khi điều này xảy ra, chi phí năng lượng và sản xuất tăng vọt, dẫn đến tăng trưởng kinh tế thấp hơn đối với các quốc gia nhập khẩu nhiên liệu và thực phẩm, khiến lạm phát tăng cao và có thể xảy ra suy thoái.
Ông viết "Nếu phản ứng với cú sốc cung tiêu cực này bằng chính sách tài khóa và tiền tệ lỏng lẻo - các ngân hàng đặt lãi suất thấp để khuyến khích vay nợ - để ngăn chặn đà tăng trưởng chậm lại, thì các vị sẽ nuôi dưỡng ngọn lửa lạm phát bằng cách kích thích thay vì hạ nhiệt cầu về hàng hóa và lao động".
Ông viết, "Sau đó, các vị kết thúc bằng lạm phát cao và đình trệ dai dẳng: một cuộc suy thoái với tỷ lệ lạm phát cao".
Nhiều nhà kinh tế và nhà phân tích thị trường đã cảnh báo về một môi trường kinh tế lạm phát cao và tăng trưởng què quặt.
-
- Tòa nhà của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Fed ở Washington D.C., ngày 22/10/2021. (Ảnh: Daniel Slim / AFP qua Getty Images)
Trong cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt những năm 1970 và đầu những năm 1980, vấn đề lạm phát đã được giải quyết bởi cuộc suy thoái kép vào năm 1980 và 1981–82 và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang khi đó là ông Paul Volcker đã phê duyệt các đợt tăng lãi suất điều hành của Fed hai con số. Điều này cuối cùng đã dẫn đến thời kỳ Điều độ Vĩ đại trong khoảng 30 năm: lạm phát thấp, tăng trưởng ổn định, giá trị tăng cao, lợi suất trái phiếu thấp, và các cuộc suy thoái ngắn và nông.
Liệu có phải Hoa Kỳ hiện đang chuyển đổi từ thời kỳ Điều độ vĩ đại sang thời kỳ Đại đình trệ không? Câu trả lời cho câu hỏi này có thể phụ thuộc vào cách trả lời các câu hỏi khác, ông Roubini lưu ý.
Ví dụ, liệu lạm phát có dai dẳng không? Liệu các ngân hàng trung ương có làm ngơ và đảo ngược nỗ lực thắt chặt của họ? Cuộc suy thoái tiếp theo sẽ là "ngắn hạn và ở mức độ nhẹ" hay "nghiêm trọng và kéo dài"? Thị trường tài chính sẽ phản ứng thế nào với lạm phát đình trệ?
Trong khi đó, một cú hạ cánh cứng đối với các nền kinh tế của các quốc gia và quốc tế đang ngày càng trở thành kịch bản cơ bản cho các nhà quan sát thị trường, từ bỏ một cách hiệu quả các dự báo hạ cánh mềm hồi đầu năm. Nhưng trong khi suy thoái có thể không thể tránh khỏi, người sáng lập của Roubini Global Economics cho rằng có thể xảy ra "một cuộc khủng hoảng nợ lạm phát nghiêm trọng" sau suy thoái kinh tế.
“Tính theo tỷ trọng của GDP toàn cầu [tổng sản phẩm quốc nội], mức nợ công và tư nhân ngày nay cao hơn nhiều so với trước đây, đã tăng từ 200% năm 1999 lên 350% ngày nay", ông viết. “Trong điều kiện này, việc nhanh chóng thắt chặt chính sách tiền tệ và lãi suất tăng sẽ khiến các hộ gia đình, công ty, tổ chức tài chính và chính phủ có đòn bẩy tài chính cao rơi vào tình trạng phá sản và vỡ nợ”.
Ngoài ra, tất cả các công cụ thông thường để giảm thiểu suy thoái hoặc giảm thiểu tác động của suy thoái đều bị hạn chế, đặc biệt là do “các khoản nợ công đang trở nên không bền vững”.
Cuối cùng, ông Roubini cho rằng cuộc khủng hoảng tiếp theo sẽ là sự kết hợp của lạm phát đình trệ những năm 1970 và cuộc khủng hoảng nợ 2008-2009. Khi chúng được kết hợp lại với nhau, "thập kỷ tới có thể là một cuộc Khủng hoảng Nợ Đình - Lạm, là cuộc khủng hoảng mà chúng ta chưa từng thấy bao giờ".
Chuông cảnh báo lạm phát
Ông Roubini không phải là người có tầm ảnh hưởng duy nhất gióng lên hồi chuông cảnh báo lạm phát đình trệ hay chỉ ra mối quan ngại về rủi ro nợ toàn cầu.
Vào tháng 9, Nhà kinh tế trưởng Indermit Gill của Ngân hàng Thế giới, đã nói với báo chí trong một cuộc họp ngắn ở Washington rằng tác động lan tỏa của cuộc xung đột Ukraine-Nga đã làm thay đổi triển vọng của thể chế, nhấn mạnh mối lo ngại về “lạm phát đình trệ tổng thể”.
“Sáu tháng trước, chúng tôi thực sự lo ngại về sự phục hồi chậm lại và giá cả rất cao của một số mặt hàng, và bây giờ tôi nghĩ chúng tôi lo ngại hơn nhiều về tình trạng lạm phát đình trệ nói chung, điều này gợi lại những ký ức thực sự tồi tệ về giữa những năm 1970 và những thập kỷ đã mất”, ông nói.
Trong khi phát biểu tại Đại học Stanford vào tháng trước, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass đã lặp lại những lo ngại này khi ông thảo luận về việc quốc tế sẽ phải mất nhiều năm để sản xuất năng lượng tách khỏi sự phụ thuộc vào Nga như thế nào sau cuộc xung đột quân sự ở Ukraine. Kết quả là, điều đó có thể kéo dài nguy cơ lạm phát đình trệ và kéo dài thời gian lạm phát cao và tăng trưởng thấp.
“Các nước đang phát triển đang đối mặt với một bức tranh ngắn hạn cực kỳ thách thức được định hình bởi giá phân bón và thực phẩm tăng cao hơn nhiều, lãi suất tăng và chênh lệch tín dụng, sự giảm giá của đồng tiền và dòng vốn”, Malpass nói. “Một mối nguy cấp bách đối với thế giới đang phát triển là sự suy giảm mạnh của tăng trưởng toàn cầu sẽ dẫn đến suy thoái toàn cầu”.
Sau khi Ngân hàng Trung ương Anh tạm dừng chu kỳ thắt chặt định lượng để mua trái phiếu và Ngân hàng Dự trữ Úc thông qua một đợt tăng lãi suất quý thấp hơn dự kiến, ngày càng có nhiều kỳ vọng rằng Fed và các ngân hàng trung ương khác sẽ hạn chế lại hành động kiềm chế lạm phát bùng nổ. Tuy nhiên, việc lùi bước khỏi cuộc chiến này có thể làm trầm trọng thêm rủi ro lạm phát đình trệ, cựu Bộ trưởng Tài chính Larry Summers nói.
“Lịch sử ghi chép rất nhiều trường hợp khi các điều chỉnh chính sách đối với lạm phát bị trì hoãn quá mức, và có những chi phí rất đáng kể cho điều đó”, ông gần đây nói với Bloomberg.
Chỉ số giá tiêu dùng tháng 9 hàng năm tăng cao hơn dự kiến ở mức 8,2% và tỷ lệ lạm phát cơ bản, không bao gồm các lĩnh vực thực phẩm và năng lượng dễ bay hơi, đã tăng lên 6,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Cuối tháng này, Cục Phân tích Kinh tế sẽ công bố dữ liệu GDP quý 3 và thị trường dự báo tốc độ tăng trưởng 2%.
Thùy Minh
Theo The Epoch Times
