Các bản quét não bệnh nhân được thực hiện trước và sau khi nhiễm COVID-19 cho thấy tổn thương mô não và mất chất xám.
Một nghiên cứu mới được công bố ngày 7/3 trên tạp chí Nature, cho thấy Covid-19 có thể gây mất chất xám và tổn thương mô não.
Nghiên cứu được thực hiện với 785 người tham gia có độ tuổi từ 51 đến 81. Mỗi người tham gia trải qua hai lần quét não cách nhau khoảng ba năm, cộng với một số bài kiểm tra nhận thức cơ bản.
Giữa hai lần quét, có 401 người tham gia nhiễm COVID-19; 384 người còn lại được đưa vào nhóm đối chứng vì họ không bị nhiễm và có các đặc điểm tương tự ở các lĩnh vực như tuổi tác, giới tính, tiền sử bệnh và địa vị kinh tế xã hội.
Tổn thương thần kinh xảy ra chủ yếu ở vùng khứu giác
Ở người phát triển bình thường, mức hao hụt chất xám hàng năm ở vùng não liên quan đến trí nhớ là 0,2% - 0,3%. Còn những bệnh nhân Covid trong nghiên cứu bị mất chất xám nhiều hơn, từ 0,2% - 2% trong 3 năm. Thể tích toàn bộ não của họ cũng giảm đi, cho thấy tổn thương mô não ở một số vùng nhất định.
Sự hao hụt chất xám đáng kể nhất là ở khu vực khứu giác - nhưng vẫn chưa rõ liệu virus có tấn công trực tiếp vào khu vực này hay không hay các tế bào chỉ đơn giản là chết đi do không được sử dụng sau khi những người mắc bệnh Covid mất khứu giác.
Tiến sĩ Serena Spudich, trưởng Khoa Nhiễm trùng Thần kinh và Thần kinh học Toàn cầu tại Trường Y Yale, người không tham gia vào nghiên cứu cho biết: “Tôi thấy thật ngạc nhiên về lượng chất xám bị mất và mức độ tổn thương của nó. Bà ấy nói thêm, "Tôi không nghĩ tỷ lệ vùng chất xám lại thay đổi nhiều như vậy”.
Những tác động trên có thể đặc biệt đáng chú ý bởi vì nghiên cứu liên quan đến hầu hết những người - giống như phần lớn bệnh nhân Covid nói chung - bị các triệu chứng nhẹ và không cần nhập viện.
-
- Tổn thương và co rút mô não xảy ra chủ yếu ở vùng thần kinh khứu giác. (Ảnh: AFP/Getty Images)
Tác giả chính của nghiên cứu, bà Gwenaëlle Douaud, giáo sư tại Khoa Khoa học Thần kinh Lâm sàng tại Đại học Oxford, cho biết số lượng bệnh nhân nhập viện trong nghiên cứu là 15 người, quá nhỏ để đưa ra dữ liệu kết luận. Song kết quả cho thấy chứng teo não của họ nặng hơn những bệnh nhân bị nhẹ.
Tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến suy giảm nhận thức
Những người bị Covid cũng cho thấy sự suy giảm nhận thức, sau một bài kiểm tra về năng lực chú ý và hiệu quả trong việc thực hiện một công việc phức tạp. Nhưng các chuyên gia và bà Douaud lưu ý rằng bài kiểm tra nhận thức còn thô sơ, vì vậy nghiên cứu rất hạn chế và chưa thể kết luận rằng những tổn thương có ảnh hưởng đến nhận thức của họ hay không.
Ví dụ, vùng suy giảm chất xám lớn nhất liên quan đến khứu giác, gồm cả vỏ não trước và vùng hồi hải mã. Những vùng này cũng liên quan đến trí nhớ và các chức năng khác. Nhưng trí nhớ của bệnh nhân Covid so với người không bị nhiễm là tương đương, sau một bài kiểm tra trí nhớ. Tuy nhiên, tiến sĩ Douaud cũng bổ sung rằng các bài kiểm tra trí nhớ rất ngắn gọn và cơ bản.
Bài đánh giá nhận thức chính mà bệnh nhân Covid cho thấy sự thua kém là bài kiểm tra trail-making, một bài kiểm tra thần kinh cơ bản, trong đó người kiểm tra phải nối các ô chữ và số theo yêu cầu. Bệnh nhân Covid mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành. Điều này có thể cho thấy những điểm yếu về khả năng tập trung, tốc độ xử lý và các kỹ năng khác.
Sự khác biệt giữa những người bị nhiễm và không bị nhiễm tăng lên theo độ tuổi. Tiến sĩ Douaud nói: ‘Tôi không biết liệu đó là do những người trẻ tuổi phục hồi nhanh hơn hay họ không bị ảnh hưởng ngay từ ban đầu".
Tiến sĩ Michael cảnh báo rằng những phát hiện này không thể ngoại suy cho nhiều người trẻ tuổi gặp phải tình trạng sương mù não sau Covid và các vấn đề nhận thức khác. Chất xám và tổn thương mô chỉ được đo tại một thời điểm sau khi nhiễm Covid. Ông nói: ‘Chúng tôi không biết vì có thể đó chỉ là sự thay đổi nhất thời và mọi thứ sẽ được cải thiện dễ sàng sau quá trình tự phục hồi’.
Tiến sĩ Douaud nói: ‘Chúng ta cần nhớ rằng não thực sự là “chất dẻo” - ý tôi là nó có thể tự chữa lành - vì vậy, rất có khả năng, theo thời gian, tác hại của nhiễm trùng sẽ giảm bớt’.
Các nhà nghiên cứu cũng không biết liệu những tổn thương có thực sự nghiêm trọng đối với sức khỏe và đời sống của bệnh nhân không.
Giáo sư David Werring, từ Viện Thần kinh Đại học London, cho biết các hành vi khác liên quan đến sức khỏe cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên.
Ông cho biết: ‘Những thay đổi trong chức năng nhận thức cũng rất tinh tế và có liên quan không rõ ràng đến chức năng hàng ngày’.
Các nhà nghiên cứu sắp tới sẽ lên kế hoạch khảo sát, xem liệu tổn thương thần kinh do COVID-19 sẽ tồn tại vĩnh viễn hay có thể phục hồi theo thời gian.
Quang Minh (tổng hợp)
