Chứng cuồng loạn hàng loạt (mass hysteria) là một thuật ngữ được sử dụng để mô tả tình trạng trong đó các triệu chứng thể chất hoặc tâm lý xuất hiện liên tục, lây lan nhanh chóng trong các cộng đồng và đôi khi trên toàn bộ thành phố và quốc gia. Trong thời gian bùng phát, những người bị bệnh có thể cười không kiểm soát được, ngất xỉu, phù, chóng mặt, yếu cơ hoặc bất kỳ triệu chứng nào khác mà không có bất kỳ nguyên nhân thực thể nào. Các trường hợp cuồng loạn đã được báo cáo trên khắp thế giới trong nhiều thế kỷ và cung cấp một cái nhìn sâu sắc hấp dẫn về bản chất phức tạp của tâm lý con người.
Thuật ngữ "hysteria" bắt nguồn từ từ "hystera" trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là "tử cung" và thường được cho là xuất phát từ bác sĩ Hy Lạp cổ đại Hippocrates. Tuy nhiên, mối liên hệ với tử cung bắt nguồn từ cuốn Giấy cói Kahun của Ai Cập cổ đại (1900 trước Công nguyên), xác định nguyên nhân của chứng rối loạn cuồng dâm là do sự di chuyển tự phát của tử cung đến các vị trí khác nhau trong cơ thể người phụ nữ.
Đến thời Trung cổ, điều này được thay thế bằng niềm tin vào nguyên nhân là phù thủy, quỷ ám hoặc chứng điên loạn. Mặc dù sự xuất hiện của chứng cuồng loạn hàng loạt tiếp tục gây hoang mang cho cộng đồng y tế, nhưng hiện nay nó thường được cho là có liên quan đến các trường hợp căng thẳng tinh thần hoặc cảm xúc cực độ.
Dưới đây là một số trường hợp nổi tiếng - và kỳ lạ - về chứng cuồng loạn hàng loạt trong lịch sử.
1. Bệnh dịch khiêu vũ thời Trung cổ (Thế kỷ 13-17)
Chứng cuồng khiêu vũ, còn được gọi là Bệnh dịch khiêu vũ, Vũ điệu của Thánh John, hoặc Vũ điệu của Thánh Vitus, đã lan tỏa khắp lục địa Châu Âu từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 17. Một trong những trận bùng phát lớn được biết đến nhiều nhất đã diễn ra ở Aachen, Đức, vào ngày 24 tháng 6 năm 1374.
Trong thời gian này, những người bị bệnh sẽ nhảy múa cuồng loạn trên đường phố trong nhiều giờ, nhiều ngày và dường như thậm chí nhiều tháng, cho đến khi họ gục xuống vì kiệt sức hoặc chết vì đau tim hoặc đột quỵ. Số lượng người tham gia vào bất kỳ đợt bùng phát nào có thể lên đến hàng nghìn người.
Bệnh dịch khiêu vũ được biết là đã xảy ra nhiều lần trên khắp châu Âu thời Trung cổ, với các đợt bùng phát xảy ra ở Ý, Luxembourg, Pháp, Đức, Hà Lan và Thụy Sĩ. Ban đầu người ta coi chứng cuồng khiêu vũ là một lời nguyền được gửi bởi một vị thánh, thường được cho là Thánh John Baptist hoặc Thánh Vitus. Do đó, những người bị chứng này sẽ đến những nơi dành riêng cho vị thánh nói trên để cầu nguyện được giải thoát khỏi cơn hoạn nạn, một “phương thuốc” dường như đã giúp nhiều người khôi phục lại sức khỏe hoàn toàn.
2. Các nữ tu sĩ Pháp (Thế kỷ 19)
Các cơ sở thể chế như trường học, nhà tù và các cộng đồng gắn bó chặt chẽ thường là những nơi bùng phát chứng cuồng loạn hàng loạt, và những người theo đạo Cơ đốc ở châu Âu cũng không ngoại lệ. Trong cuốn sách “Dịch tễ học thời Trung cổ” năm 1844 của JFC Hecker, có một câu chuyện kể về một nữ tu sĩ trong một tu viện ở Pháp, người bắt đầu kêu meo meo như một con mèo. Ngay sau đó, các nữ tu khác bắt đầu thể hiện hành vi tương tự, cho đến khi toàn bộ tu viện tràn ngập các nữ tu kêu meo meo.
Điều này khiến các khu dân cư xung quanh lo ngại, và cuối cùng binh lính đã được gọi đến để cố gắng kiềm chế tình hình. Các nữ tu đã bị đánh roi và tra tấn bởi những người lính cho đến khi họ hứa sẽ ngừng tạo ra những tiếng động đinh tai nhức óc. Trong thời đại này, niềm tin vào việc bị quỷ ám là rất phổ biến, và ở Pháp, mèo thường được coi là trung thành với ma quỷ.
3. Bệnh dịch tiếng cười Tanganyika (1962)
Bệnh dịch tiếng cười Tanganyika bắt đầu vào ngày 30 tháng 1 năm 1962, tại một trường nội trú dành cho nữ sinh ở Kashasha, Tanzania. Tiếng cười bắt đầu giữa ba cô gái nhưng nhanh chóng lan ra toàn trường, kéo dài hàng giờ, hàng ngày, rồi hàng tuần, dẫn đến việc đóng cửa trường vào ngày 18 tháng 3 năm 1962.
Nhưng mọi chuyện không kết thúc ở đó. Sau khi trường học bị đóng cửa, sự cuồng loạn hàng loạt lan sang các trường học khác và cuối cùng là đến các ngôi làng lân cận khác. Hàng nghìn trẻ em bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, và 14 trường học buộc phải đóng cửa. Cơn cuồng loạn cuối cùng đã kết thúc trong khoảng mười tám tháng sau khi nó bắt đầu.
4. Các phiên tòa phù thủy Salem (1692–1693)
Một trong những trường hợp nổi tiếng nhất của chứng cuồng loạn hàng loạt xảy ra ở Salem, Massachusetts, Hoa Kỳ vào năm 1692. Hàng chục cô gái trẻ đã thể hiện những biểu hiện la hét và co giật không thể kiểm soát, điều này cuối cùng đã gây ra một loạt các cáo buộc phù thủy. Kết quả là một loạt các phiên điều trần và truy tố những người bị buộc tội là phù thủy, được gọi là Các phiên tòa phù thủy Salem, dẫn đến cái chết của 25 công dân của Salem và các thị trấn lân cận.
Các phiên tòa xét xử phù thủy Salem đã trở thành một sự kiện có ảnh hưởng lớn trong lịch sử Hoa Kỳ, đã được sử dụng trong các bài hùng biện chính trị và văn học đại chúng để làm nổi bật sự nguy hiểm của chủ nghĩa biệt lập, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo và những lời buộc tội sai lầm.
Giải thích thời hiện đại
Các trường hợp liên quan đến việc truyền bá chứng cuồng loạn hàng loạt có vẻ mâu thuẫn với công chúng ngày càng có học thức, những người không còn dựa vào tử cung lang thang, vật sở hữu của ma quỷ và phép thuật phù thủy như một lời giải thích. Tuy nhiên, các đợt cuồng loạn hàng loạt vẫn tiếp tục xảy ra, lần gần đây nhất diễn ra vào năm 2012 khi 1.900 trẻ em trên 15 trường học ở Sri Lanka được điều trị vì một loạt các triệu chứng bao gồm phát ban da, chóng mặt và ho mà không rõ nguyên nhân thực thể.
Mặc dù các trường hợp cuồng loạn dễ bị cười nhạo là hành vi lố bịch và kỳ quái, nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng có một số yếu tố phức tạp có thể góp phần hình thành và lây lan chứng cuồng loạn tập thể, bao gồm lo lắng về xã hội, áp lực văn hóa, tin đồn, nỗi sợ hãi, phấn khích bất thường, niềm tin tôn giáo, sự củng cố hành động của các nhân vật có thẩm quyền, và căng thẳng tột độ.
Trong khi bối cảnh xã hội, chính trị và tôn giáo đã thay đổi qua nhiều thế kỷ, tâm lý con người phần lớn vẫn không thay đổi, và chính vì lý do này mà chúng ta có thể sẽ thấy nhiều dịp cuồng loạn hàng loạt nữa trong tương lai.
Thanh Hương
Theo The Epoch Times
April Holloway là một biên tập viên và nhà văn của Ancient-Origins. Cô đã hoàn thành bằng Cử nhân Khoa học và hiện đang làm nghiên cứu viên.
