Bài học quan trọng về giá trị truyền thống từ những người thổ dân

Giúp NTDVN sửa lỗi

Các dân tộc bản địa đã sinh sống trên Trái đất hàng thiên niên kỷ. Là con cháu của những người cư trú đầu tiên của một vùng đất nhất định, mỗi dân tộc dân bản địa có cách sống và thế giới quan riêng được lưu truyền dưới dạng văn hóa truyền thống qua rất nhiều thế hệ.

Mặc dù mỗi nhóm thổ dân đều vô cùng độc đáo, nhưng các nghiên cứu văn hóa đã phát hiện ra rằng họ có những đặc điểm giống nhau một cách đáng ngạc nhiên khi nói đến sự tương tác trong cộng đồng và mối liên hệ của họ với thiên nhiên.

Trong khi cuộc sống của họ diễn ra ở một bối cảnh hoàn toàn khác với chúng ta, bản chất truyền thống của họ bắt nguồn từ sự hiểu biết sâu sắc về cuộc sống và mối liên hệ với Vũ trụ. Do đó, những giá trị mà họ bảo tồn có thể nhắc nhở chúng ta về bản chất con người vốn có của chúng ta. Ngay cả trong môi trường và lối sống hiện đại này, những khát vọng cao quý mà mỗi người chúng ta mang theo đều có thể được đánh thức bởi những văn hóa truyền thống lâu đời này.

Từ bỏ vật chất để đạt được sự giàu có thực sự

Sống xa các khu đô thị đông đúc và ánh đèn led, săn bắn và trồng trọt là hoạt động chính của nhiều nhóm cư dân bản địa. Một nghiên cứu năm 2017 của Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường thuộc Đại học Tự trị Barcelona tiết lộ rằng các tương tác xã hội, săn bắn và sức khỏe tốt khiến người bản địa hạnh phúc hơn tiền.

Hai bé gái Melanesian đến từ Vanuatu. (Hình ảnh: Graham Crumb qua Wikimedia Commons)
Hai bé gái Melanesian đến từ Vanuatu. (Hình ảnh: Graham Crumb qua Wikimedia Commons)

Nghiên cứu đã phân tích lối sống của bộ tộc Punani Tubu ở Indonesia, người Baka ở Cameroon và Congo, và người Tsimane ở Bolivia. Họ phát hiện ra rằng các thành viên dành trung bình tối đa ba mươi giờ mỗi tuần để làm việc - săn bắn, hái lượm hoặc trồng trọt - và có đủ thời gian rảnh để nuôi dưỡng các mối quan hệ xã hội và thực hiện các hoạt động khác góp phần cải thiện tình cảm trong cộng đồng.

Một nghiên cứu khác được thực hiện vào năm 2006 chỉ ra rằng một nhóm người từ bộ tộc Maasai ở Kenya và Tanzania có chỉ số hài lòng với cuộc sống tương tự như chỉ số của 400 người Mỹ giàu nhất trong danh sách của Forbes. Nghiên cứu kết luận rằng phát triển kinh tế và sở hữu của cải vật chất không phải là điều kiện của hạnh phúc, điều đó cho thấy một cuộc sống đơn giản và cân bằng có thể dẫn đến sự viên mãn.

Thiên nhiên không thuộc về chúng ta, chúng ta thuộc về Thiên nhiên

Theo truyền thống của bộ lạc Orang Rimba, khi một người được sinh ra, dây rốn của họ được chôn dưới đất rừng, trên đó trồng một cái cây. Cây và con người cùng nhau lớn lên và phát triển, tạo nên một sợi dây tinh thần gắn bó suốt đời. Cá nhân cần phải bảo vệ “cây sinh mệnh” của mình khỏi bất kỳ sự tấn công hoặc nỗ lực khai thác gỗ nào. Bất kỳ thiệt hại nào đối với cây sẽ tương đương với việc gây hại cho con người.

Orang Rimba là những dân tộc du canh du cư,  sống trong các khu rừng đất thấp phía đông nam Sumatra, Indonesia. Thứ bậc xã hội của họ dựa trên độ tuổi, giới tính và kiến thức về tôn giáo và văn hóa. (Hình ảnh: Tác giả không rõ qua Wikimedia Commons)
Orang Rimba là những dân tộc du canh du cư, sống trong các khu rừng đất thấp phía đông nam Sumatra, Indonesia. Thứ bậc xã hội của họ dựa trên độ tuổi, giới tính và kiến thức về tôn giáo và văn hóa. (Hình ảnh: Tác giả không rõ qua Wikimedia Commons)

Đối với hầu hết các bộ lạc, Thiên nhiên không chỉ là nhà của họ mà còn là nguồn cung cấp thực phẩm, thuốc men và tâm linh cho họ. Sự tiếp xúc gần gũi của họ với vùng hoang dã đã khiến người dân bản địa nghiên cứu môi trường, hiểu các chu kỳ của nó, và điều chỉnh cách sống của họ để sống hòa hợp với thiên nhiên.

Ví dụ, khi người Yanomami định cư trong một khu vực, các hoạt động của họ thường dẫn đến việc giảm các quần thể động vật có vú và làm cạn kiệt những cây cọ có lá mà họ dùng để lợp nhà. Điều này nghe có vẻ tai hại, nhưng bộ tộc này biết giới hạn của tự nhiên, và trước khi bất kỳ tác hại vĩnh viễn nào xảy ra, họ sẽ di chuyển đến một khu vực khác, chỉ quay trở lại sau khi khu rừng được phục hồi hoàn toàn.

Người bản địa chỉ lấy những gì họ cần để tồn tại. Họ làm như vậy với sự cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên kiến ​​thức sâu sắc về những gì thiên nhiên có thể cung cấp và ở mức độ nào. Sự hiểu biết về tự nhiên này được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và được học từ những năm đầu tiên của cuộc đời.

Ví dụ, trẻ em Yanomami được dạy cách "đọc" dấu vết động vật và sử dụng nhựa cây làm chất độc để săn bắn. Tương tự như vậy, các thanh niên Moken học cách quan sát thiên nhiên bằng cách phát triển khả năng tập trung thị giác độc đáo dưới nước để tìm kiếm thức ăn dưới đáy biển. Tương tự, các bộ lạc Omo ở Ethiopia nghiên cứu kỹ lưỡng chu kỳ lũ của sông để khi nước rút, họ có thể sử dụng lượng phù sa dồi dào để trồng trọt.

Trong cuốn sách Bầu trời sụp đổ của mình, Davi Kopenawa, một pháp sư Yanomami, mô tả kiến ​​thức toàn diện của người bản địa về thiên nhiên và cách nó có thể đóng góp vào việc bảo vệ môi trường ngày nay. Ông giải thích rằng hàng triệu bộ lạc bản địa đã nghiên cứu hệ sinh thái trong nhiều thế hệ và họ biết cách bảo vệ thiên nhiên, vì nó là một thành phần thiết yếu của văn hóa và tâm linh của họ.

Sự tôn trọng đối với môi trường là nền tảng của nhiều nền văn minh cổ đại và các nhóm thổ dân. Bởi vì con người trong quá khứ tôn vinh sự cân bằng tự nhiên và cùng tồn tại hài hòa với tự nhiên, nên loài người mới có thể tồn tại hàng thế kỷ như vậy. Tuy nhiên, chỉ trong vài thập kỷ ngắn ngủi, môi trường đã phải chịu những thiệt hại theo cấp số nhân chưa từng thấy trước đây, điều này khiến kiến thức truyền thống lại càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Luôn đặt người khác lên hàng đầu

Những người Yanomami nói trên có một thói quen rất đặc biệt. Khi đi săn, họ không bao giờ ăn những gì mình săn được mà mang chúng về làng và chia sẻ thức ăn cho những người khác. Người đi săn chỉ ăn thức ăn do người khác cung cấp.

Từ rất sớm, các cô gái Yanomami học cách giúp mẹ trồng trọt, gánh nước từ sông và nấu ăn cho cộng đồng. Trong bộ lạc, tất cả trẻ em Yanomami đều được dạy rằng chia sẻ là nền tảng cơ bản của cộng đồng và mọi thành viên đều có thể tham gia vào quá trình đưa ra quyết định cho cộng đồng.

Đối với người Hadza ở Tanzania, chia sẻ đồ đạc được hình thành ngay từ bé để nó trở thành bản năng, và đó là một phần trong quá trình hình thành tính cách - cho đi mà không mong được đền đáp. Ở bộ tộc San ở Botswana, những người trẻ luôn nhận được lời khuyên phải can đảm nhưng khiêm tốn, nhấn mạnh sự hào phóng là một phẩm chất đáng ngưỡng mộ và ích kỷ là tính cách không nên có.

indigenous-peoples-wikimedia-commons
Hai người đàn ông San bắt đầu nhóm lửa bằng tay. Người San, còn được gọi là Bushmen, là một trong những nền văn hóa đầu tiên của Nam Phi. (Hình ảnh: Ian Sewell qua Wikimedia Commons)

Đáng chú ý hơn nữa, lòng vị tha của nhiều bộ tộc vượt ra ngoài cộng đồng của họ. Khi những người Baka Pygmies ở Trung Phi thu thập khoai lang, họ đảm bảo rằng phần gốc rễ vẫn còn nguyên vẹn. Điều này đảm bảo cho chúng sẽ tiếp tục phát triển trong rừng, voi và lợn rừng cũng có thể được ăn.

So với môi trường năng động mà hầu hết chúng ta đang sống, lối sống của người dân bản địa có thể được tóm gọn trong một từ: “Đơn giản”. Tuy nhiên, nó tiết lộ vô số thông tin quý giá hiện hữu trong tâm trí và trái tim của họ. Cách họ thu thập thức ăn là một trường hợp nói lên điều đó.

Trong lúc tìm kiếm thức ăn, một thành viên của bộ lạc không nghĩ đến thỏa mãn cơn đói của mình; thay vào đó, anh ta sẽ nghĩ tới trách nhiệm cộng đồng. Mỗi một chút nỗ lực mà anh ta bỏ ra đều có thể được đền đáp bằng khoảnh khắc vui vẻ khi mọi người ngồi ăn cùng nhau.

Cùng nhau làm việc và chia sẻ những gì họ có, người dân bản địa củng cố tinh thần cộng đồng và sự gắn kết. (Hình ảnh: xuanduongvan87 qua Pixabay)
Cùng nhau làm việc và chia sẻ những gì họ có, người dân bản địa củng cố tinh thần cộng đồng và sự gắn kết. (Hình ảnh: xuanduongvan87 qua Pixabay)

Trong mọi hoạt động của mình, những người thổ dân này sẽ luôn để Mẹ thiên nhiên dẫn dắt và luôn đặt lợi ích của cộng đồng lên trên hết. Dựa trên kiến thức tích lũy về các chu kỳ của rừng, họ sẽ không lấy nhiều hơn những gì hệ sinh thái có thể cung cấp và sẽ có không có thiệt hại vĩnh viễn nào. Họ cũng sẽ đảm bảo rằng các loài động vật cũng đủ nguồn thức ăn cung cấp cho chúng. Thiên nhiên là một ngôi đền và là ngôi nhà chung cho tất cả.

Vị tha, sống hòa hợp với thiên nhiên và tìm thấy sự hài lòng trong cuộc sống giản dị là một trong rất nhiều bài học mà người thổ dân có thể dạy cho chúng ta. Những truyền thống mà họ đề cao có nguồn gốc từ những thời kỳ trước đó khi mà con người chung sống hòa hợp với vũ trụ. Có thể thấy rằng, bằng cách học hỏi từ những truyền thống cổ xưa, chúng ta có thể tiếp cận gần hơn với trái tim và con người thật của mình.

Từ Tịnh

Theo Vision Times



BÀI CHỌN LỌC

Bài học quan trọng về giá trị truyền thống từ những người thổ dân