Não có thể tái sinh không? 5 cách để đảo ngược quá trình lão hóa não

Giúp NTDVN sửa lỗi

Phục hồi não từng được cho là không thể, nhưng bây giờ nó đã được nghiên cứu và hiểu rõ hơn.

Bạn đã bao giờ nghĩ về khả năng tái tạo những tế bào não mà bạn đã “hy sinh” khi còn học đại học chưa? Bạn lo lắng rằng bộ não lão hóa của bạn đang trong tình trạng suy giảm vĩnh viễn? Y học đang được viết lại và chúng ta có thể sửa chữa bộ não của mình, ai cũng có thể làm được.

Người ta từng tin rằng não không thể sửa chữa được, nhưng đây là một quan niệm sai lầm. Thậm chí, cơ sở y tế còn khẳng định rằng một khi tế bào não chết đi, chúng sẽ ra đi vĩnh viễn. Nhưng sự thật là não có thể tự sửa chữa, và như khoa học ngày nay đã chứng minh, những động tác đơn giản có thể giúp não bộ của chúng ta luôn nhạy bén trong suốt cuộc đời.

Sự hiểu biết khoa học về não bộ đã thay đổi

Lĩnh vực khoa học thần kinh nhận thức tương đối mới, nó chỉ mới khoảng 100 năm tuổi. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi chúng ta liên tục đạt được những hiểu biết mới hơn và tốt hơn về cách hệ thống mạch thần kinh của não người hỗ trợ hoạt động tổng thể của não bộ.

Trong hầu hết 100 năm này, người ta cho rằng một khi não bị tổn thương, nó sẽ không thể tái sinh. Tế bào não là hữu hạn, và bất kỳ tổn thương hoặc mất mát nào sẽ là suốt đời. Quan niệm này thực sự sai.

Mặc dù bằng chứng thuyết phục về điều ngược lại đã được đưa ra ngay từ năm 1960, nhưng tốc độ thay đổi của các giáo điều y tế còn chậm (và hiện tại là như vậy). Mãi đến những năm 1980, công trình nghiên cứu của Fernando Nottebohm tại Đại học Rockefeller đã chỉ ra rõ ràng rằng quá trình hình thành thần kinh, sản xuất các tế bào thần kinh mới (neuron), đang diễn ra trong não động vật có xương sống trưởng thành.

Bước tiến lớn tiếp theo trong ngành khoa học này có thể còn hơn 30 năm nữa. Tuy nhiên, tốc độ hiểu biết của chúng ta về cách thức hoạt động của bộ não sắp có một bước nhảy vọt.

Bộ não ‘mềm dẻo’ của chúng ta

Năm 1992, các nhà khoa học đã phân lập tế bào gốc thần kinh của chuột trong một đĩa petri và lần đầu tiên quan sát sự phát triển của các tế bào thần kinh mới trong não động vật có vú trưởng thành. Trong 25 năm tiếp theo, sự tái sinh này đã được lặp lại hàng nghìn lần trong các nghiên cứu đã được công bố khác nhau.

Hiện nay, cộng đồng y tế đã chấp nhận rằng não người trưởng thành có thể tạo ra các tế bào thần kinh và tế bào thần kinh đệm mới, điều mà trước đây cộng đồng y tế không tin. Bộ não bây giờ được cho là có khả năng đàn hồi, mềm dẻo.

Thuật ngữ “neuroplasticity" đề cập đến khả năng thay đổi của các mạng lưới thần kinh trong não bằng cách thực hành các kỹ năng cần thiết. Chính sự kết hợp của các tế bào mới và việc học điều mới đã tạo ra điều kỳ diệu này. Khi các tế bào thần kinh non trẻ được kích thích tốt (nghĩa là được huấn luyện bằng các bài tập học tập cụ thể), chúng sẽ tạo ra các kết nối mới. Nói cách khác, chúng trở thành tế bào não khỏe mạnh hỗ trợ việc học và phát triển các kỹ năng mới.

Giống như các cơ của cơ thể, não sẽ lành và phát triển khi nó được nuôi dưỡng tốt và được kích thích bằng các bài tập thể dục thích hợp. Nếu được chăm sóc và cho ăn đúng cách, quá trình tái tạo não tuyệt vời này có thể diễn ra trong suốt cuộc đời.

Để giúp việc luyện tập này trở nên dễ dàng hơn, GreenMedInfo đã tổng hợp lại các cách đơn giản mà bạn có thể thực hiện để bảo vệ sức khỏe não bộ của mình, kích thích sự phát triển của tế bào não mới và thậm chí là chữa lành não của bạn.

1. Vận động nhiều

4 thói quen làm suy giảm trí não của bạn
Chắc hẳn bạn đã nhận ra rằng lối sống ít vận động và thói quen ăn uống thiếu chất có thể làm suy giảm chức năng và trí nhớ của não. (Pixabay)

Khi nghe đến cụm từ "rèn luyện trí não", chắc hẳn bạn không nghĩ đến việc nâng tạ. Sự thật là, hoạt động thể chất là một trong những điều tốt nhất mà bạn có thể làm cho cơ thể và bộ não của mình.

Lợi ích của việc tập thể dục đối với não bộ là gấp đôi. Đầu tiên, não là một bộ phận “phàm ăn” glucose và oxy, nhưng nó không có khả năng tích trữ năng lượng dư thừa để sử dụng sau này. Vì vậy, bạn cần cung cấp liên tục các chất dinh dưỡng này để duy trì chức năng não tối ưu.

Tập thể dục làm tăng lưu lượng máu lên não, cung cấp cho các tế bào não đang đói một nguồn cung cấp oxy tươi và glucose. Một nghiên cứu năm 2014 chỉ ra rằng chỉ cần 30 phút tập thể dục nhịp điệu vừa phải là đủ để tăng cường chức năng nhận thức trong não của người lớn ở mọi lứa tuổi.

Nhưng lợi ích không dừng lại ở đó. Tập thể dục được cho là có thể kích thích sự hình thành thần kinh hồi hải mã. Đây là sự phát triển của các tế bào mới trong các khu vực của não liên quan đến trí nhớ dài hạn và tâm trạng. Sự phát triển tế bào khỏe mạnh ở khu vực này rất quan trọng đối với bộ não đang lão hóa và được cho là có thể giúp ngăn ngừa sự suy giảm nhận thức liên quan đến chứng sa sút trí tuệ như Alzheimer.

2. Giảm căng thẳng

Thế giới hiện đại của chúng ta đầy căng thẳng, vì vậy nhu cầu thư giãn là dễ hiểu. Những gì bạn có thể không nhận ra là não có thể bị tổn hại như thế nào nếu tiếp xúc mãn tính với hormone căng thẳng.

Căng thẳng là một trong những yếu tố hàng đầu dẫn đến suy giảm nhận thức do tuổi tác. Vì vậy, các hoạt động giải trí thường xuyên không chỉ là một thú vui mà còn là một bước quan trọng để đảm bảo sức khỏe não bộ tối ưu.

Cách giảm căng thẳng rất đơn giản. Hãy để sở thích của bạn hướng dẫn bạn. Chìa khóa để chọn một trò tiêu khiển lành mạnh cho não bộ là tránh các hoạt động thụ động như xem TV và thay vào đó kích thích não bộ thông qua các câu đố và giải quyết vấn đề.

Một nghiên cứu năm 2011 được công bố trên Tạp chí Neuropsychiatry cho thấy rằng thực hiện các hoạt động như chơi trò chơi, đọc sách, các hoạt động thủ công như may vá và đan lát làm giảm 50% tỷ lệ suy giảm nhận thức.

Tham gia tích cực vào nghệ thuật cũng đứng đầu danh sách sở thích lành mạnh cho não bộ. Nghiên cứu một lần nữa chứng minh rằng chỉ là một người quan sát thụ động là không đủ. Để não được thúc đẩy, chúng ta phải vào cuộc.

Trong một nghiên cứu của Đức được báo cáo trên tạp chí PLOS One, các nhà nghiên cứu đã xem xét hai nhóm người: một nhóm xem nghệ thuật và một nhóm tạo ra nó. Nghiên cứu kết luận rằng sự tương tác giữa vỏ não trước và não của những người sáng tạo nghệ thuật tăng lên so với những người xem nghệ thuật. Khả năng kết nối não bộ tăng lên dẫn đến khả năng phục hồi tâm lý được nâng cao trong nhóm những người sáng tạo nghệ thuật. Nói cách khác, khả năng chống lại các tác động tiêu cực của căng thẳng được cải thiện.

Tìm kiếm một cách đơn giản hơn để thư giãn? Nghe một bản nhạc du dương hoặc thiền định yên tĩnh thì sao? Thiền đã được chứng minh là làm giảm huyết áp, giảm viêm và thậm chí xây dựng khả năng chống lại sự lo lắng và trầm cảm. Mặc dù nghe nhạc có vẻ giống như một hoạt động thụ động, nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc nghe các bản nhạc hay giúp thúc đẩy quá trình hình thành thần kinh trong não.

Cả thiền và nghe nhạc đều ảnh hưởng đến việc tiết ra các hormone quan trọng giúp tăng cường sự dẻo dai của não, từ đó thay đổi cách chúng ta phản ứng với căng thẳng.

3. Bổ sung hợp lý các chất tốt cho não bộ

  • Củ nghệ

Loại rễ màu cam đậm này được sử dụng để làm dịu cơn đau khớp, giảm viêm và giảm nguy cơ mắc bệnh tim cùng các bệnh khác. Kiến thức của chúng ta về những lợi ích của loại thảo mộc cổ xưa này vẫn đang tiếp tục phát triển.

Nghệ là một ví dụ về hợp chất tạo màng, một chất có tác dụng thúc đẩy quá trình tái tạo dây thần kinh.

Các hợp chất tái tạo màng có tác dụng sửa chữa lớp vỏ bảo vệ xung quanh bó thần kinh được gọi là myelin. Myelin thường bị phá hủy trong các bệnh tự miễn dịch và do vắc xin gây ra. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngay cả liều lượng nhỏ của các chất phục hồi này cũng có thể tạo ra sự tái tạo thần kinh đáng kể.

孕妇、有备孕需求的妇女、阴火虚旺体质者,服用姜黄要留意。(shutterstock)
Một thành phần ít được biết đến trong nghệ, ar-turmerone, có thể là một "thành phần hứa hẹn hỗ trợ tái tạo trong các bệnh rối loạn thần kinh". (Shutterstock)

Mô hình can thiệp bằng thuốc của phương Tây đã tạo ra một nền văn hóa nghiên cứu tập trung vào việc xác định và cô lập các "thành phần hoạt động" của chất hữu cơ. Lỗ hổng trong suy nghĩ này là các hợp chất hữu cơ thường hoạt động cùng nhau: bản thân chất phân lập có thể thiếu thành phần chính do một nguyên tố thực vật khác cung cấp.

Curcumin là thành phần hoạt chất được phân lập từ nghệ, tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy rằng một nguyên tố khác được tìm thấy trong nghệ có các đặc tính kỳ diệu của riêng nó.

Trong một nghiên cứu thú vị được công bố trên tạp chí Stem Cell Research & Therapy, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng một thành phần ít được biết đến của nghệ, ar-turmerone, có thể là một "thành phần hứa hẹn hỗ trợ tái tạo trong các chứng rối loạn thần kinh".

Nghiên cứu cho thấy rằng khi các tế bào não tiếp xúc với ar-turmerone, số lượng và độ phức tạp của các tế bào gốc thần kinh tăng lên, cho thấy tác dụng chữa bệnh đang diễn ra. Hiệu ứng này được tái tạo ở chuột, chúng đã tăng sản xuất tế bào gốc thần kinh và tế bào não mới khỏe mạnh khi tiếp xúc với ar-turmerone.

  • Trà xanh

Một bài báo năm 2014 đã xem xét các hợp chất catechin trong trà xanh, cho thấy rằng catechin không chỉ có đặc tính chống oxy hóa và bảo vệ thần kinh mà còn kích thích não sản xuất nhiều tế bào thần kinh hơn.

Do tác dụng phục hồi đối với các vùng não bị tổn thương, trà xanh đã được chứng minh là có tác dụng thú vị trong việc điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh "không thể chữa khỏi" như Alzheimer, Parkinson và Huntington. Điều này khiến các nhà nghiên cứu tuyên bố catechin trong trà xanh là "một chất bổ sung rất hữu ích" trong việc điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh.


Các hợp chất catechin trong trà xanh không chỉ có đặc tính chống oxy hóa, bảo vệ thần kinh mà còn kích thích não sản xuất nhiều tế bào thần kinh hơn. (Shutterstock)

Nghiên cứu sâu hơn về trà xanh đã phân tích sự kết hợp của quả việt quất, trà xanh và carnosine và phát hiện ra rằng nó thúc đẩy sự phát triển của tế bào thần kinh mới và tế bào não gốc trong các mô hình động vật bị bệnh thoái hóa thần kinh.

  • Bạch quả

Bạch quả được coi là một “ngôi sao sáng” trong dược điển thảo dược, và tác dụng của nó đối với sức khỏe não bộ cũng mạnh mẽ không kém. Nghiên cứu đã chứng minh rằng bạch quả có ít nhất 50 lợi ích sức khỏe khác nhau, và các đặc tính y học của nó đã được ghi nhận trong việc điều trị hơn 100 loại bệnh khác nhau.

Có nhiều nghiên cứu về khả năng của bạch quả trong việc kích thích mức độ của một protein não quan trọng được gọi là BDNF: yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não. Protein này ảnh hưởng đến việc chữa lành các khu vực bị tổn thương của não và cần thiết cho sự điều hòa, tăng trưởng và tồn tại của các tế bào não, đặc biệt quan trọng đối với trí nhớ dài hạn.


Chiết xuất bạch quả là một thực phẩm sức khỏe phổ biến. (Wu Wo / Epoch Times)

Bạch quả hiệu quả đến nỗi một bài báo năm 2006 trên Tạp chí Thần kinh học Châu Âu cho thấy nó có hiệu quả ngang với loại thuốc “bom tấn” Donepezil trong điều trị bệnh Alzheimer.

Một bài báo trên Tạp chí Cell and Molecular Neurobiology tiết lộ một cơ chế mới đằng sau các đặc tính chữa bệnh não của bạch quả. Các nhà nghiên cứu xác định rằng bạch quả có hiệu quả một phần là do nó có khả năng điều chỉnh tế bào gốc thần kinh (NSC) thành loại tế bào cần thiết cho vùng não cụ thể nơi các protein BDNF hoạt động.

NSC là các tế bào đa năng; chúng có khả năng đáng kinh ngạc trong việc biến đổi hình dạng thành bất kỳ kiểu hình nào của các tế bào cấu tạo nên não. Bạch quả kích thích sự phát triển của kiểu hình tế bào phù hợp cho vùng não bị ảnh hưởng, cung cấp cho não của chúng ta chính xác những gì cần thiết, nơi cần thiết. Nó thực sự là một liều thuốc thông minh!

4. Ăn nhiều rau hơn

Bạn muốn kích thích tái tạo tế bào não trong khi ăn trưa? Hãy thêm một ít súp lơ xanh mới hấp vào đĩa của bạn!

Nghiên cứu khoa học đã bổ sung một chất gọi là sulforaphane, được tìm thấy trong các loại rau giàu lưu huỳnh như bông cải xanh, vào danh sách ngày càng nhiều các hoạt chất phát triển thần kinh được chứng minh là có tác dụng kích thích các dây thần kinh trong não phát triển.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Genesis cho thấy rằng, ngoài việc kích thích sự phát triển dây thần kinh mới, sulforaphane đã chứng minh các đặc tính chữa bệnh đáng kể như một chất chống oxy hóa và chống viêm, cũng như ngăn ngừa bệnh tật và cái chết của các tế bào thần kinh khỏe mạnh.

Ngoài những phát hiện này, các nhà nghiên cứu còn quan sát thấy tác dụng có lợi của sulforaphane đối với tế bào gốc thần kinh. Nó cho phép các tế bào gốc biệt hóa thành các loại nơ-ron hữu ích cụ thể. Phát hiện này hỗ trợ mạnh mẽ cho giả thuyết rằng sulforaphane kích thích quá trình sửa chữa não bộ.

Các loại rau có chứa sulforaphane bao gồm súp lơ xanh, cải Brussels, bắp cải, súp lơ trắng, cải ngựa, cải xoăn, su hào, lá mù tạt, củ cải, cải xoong và cải ngọt. Để có lợi ích điều trị, hãy cố gắng tiêu thụ ít nhất 3 bát mỗi ngày, ăn sống hoặc nấu chín.

5. Liên tục học hỏi

Lão hóa thường liên quan đến suy giảm nhận thức. Ngày càng nhiều tài liệu cho rằng duy trì một bộ não nhạy bén và sáng suốt có nghĩa là không bao giờ từ bỏ các kỹ năng tư duy phản biện của chúng ta.

Nghiên cứu nói trên được công bố trên Tạp chí Neuropsychiatry khẳng định nhu cầu không ngừng thách thức và mở rộng tư duy của chúng ta. Nghiên cứu này đã theo dõi tác động của các hoạt động trong thời gian giải trí đối với chứng suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) ở một nhóm người lớn tuổi (từ 70 đến 89 tuổi).

Nghiên cứu cho thấy, sự phức tạp của hoạt động là chìa khóa để ngăn ngừa chứng suy giảm nhận thức nhẹ. Việc sử dụng máy tính, đọc sách và các hoạt động liên quan đến nhận dạng khuôn mẫu và giải quyết vấn đề đã làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc chứng suy giảm nhận thức nhẹ. Các hoạt động ít kích thích hơn cho thấy không có tác dụng thống kê. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của cảm giác được thử thách và kích thích bởi các hoạt động chúng ta theo đuổi khi chúng ta già đi.

Một nghiên cứu trên gần 3.000 tình nguyện viên được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Lão khoa Hoa Kỳ vào năm 2014 đã củng cố những phát hiện này. Nghiên cứu kéo dài hơn một thập kỷ đã điều tra những lợi ích lâu dài tiềm năng của việc đào tạo nhận thức ở người lớn tuổi. Kết quả là, những người tham gia cho thấy tốc độ xử lý và khả năng suy luận của não được nâng cao lên đến 10 năm sau khi hoàn thành khóa đào tạo.

Các chỉ số sức khỏe não bộ rõ ràng này được phản ánh trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống hàng ngày và được đo lường bằng khả năng của những người tham gia trong việc thực hiện các công việc bình thường hàng ngày, chẳng hạn như quản lý tài chính cá nhân, chuẩn bị bữa ăn và thói quen chăm sóc cá nhân. Nghiên cứu cho thấy môi trường kích thích giúp tăng độ phức tạp của não bộ.

Giới thiệu về tác giả: Sayer Ji là người sáng lập Greenmedinfo, là nhà phê bình của Tạp chí Quốc tế về Dinh dưỡng Con người và Y học Chức năng, là người đồng sáng lập và Giám đốc điều hành của Systome Biomed, là Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị của Liên đoàn Y tế Quốc gia, và là thành viên Ban Chỉ đạo của Tổ chức Chống lại Sinh vật biến đổi gen Toàn cầu.

Thanh Hương
Theo The Epoch Times



BÀI CHỌN LỌC

Não có thể tái sinh không? 5 cách để đảo ngược quá trình lão hóa não