Con người hiện đại rất coi trọng hoạt động giải trí, sau khi làm việc bận rộn, họ hy vọng có thể sử dụng hoạt động giải trí để thư giãn và tự thưởng cho bản thân. Theo khảo sát, các hoạt động giải trí phổ biến nhất là xem TV, giao tiếp xã hội và sử dụng máy tính. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyên bạn nên dành một chút thời gian rảnh rỗi hiện có để tham gia vào các hoạt động sau đây, có lợi hơn cho sức khỏe thể chất, tinh thần và não bộ. Vì những hoạt động này không những có thể giải tỏa căng thẳng mà còn làm chậm lại vấn đề mất trí nhớ ở người già.
Theo Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ (BLS), các hoạt động giải trí hàng ngày của người Mỹ trên 15 tuổi bao gồm xem TV, giao tiếp xã hội, sử dụng máy tính để giải trí, chơi trò chơi, đọc sách hoặc tập thể dục. Nam giới dành 6 giờ mỗi ngày cho các hoạt động giải trí và phụ nữ dành khoảng 5 giờ mỗi ngày; người già trên 75 tuổi tận hưởng 8 giờ mỗi ngày cho các hoạt động giải trí; những người trung niên bận rộn nhất từ 35 đến 44 tuổi cũng có 4 giờ mỗi ngày để giải trí.
Xem TV đứng đầu danh sách các hoạt động giải trí, chiếm trung bình gần 3 giờ mỗi ngày, hơn một nửa thời gian giải trí trung bình. Xếp thứ hai là hoạt động xã hội, chiếm khoảng 38 phút mỗi ngày, riêng phần đọc sách, cụ già trên 75 tuổi đọc ít nhất 1 giờ mỗi ngày, thanh thiếu niên từ 15 đến 19 tuổi chỉ đọc 8 phút mỗi ngày.
Mặc dù không có bằng chứng khoa học nào chứng minh hoạt động giải trí nào thì tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần, nhưng trong thế giới phát triển nhanh ngày nay, chúng ta thực sự cần phân bổ thời gian rảnh rỗi tham gia vào các hoạt động sau, để bộ não cũng có thể "giải trí" một chút và điều hòa cơ thể và tâm trí.
Chơi nhạc và sáng tạo
-
- Học một loại nhạc cụ ở mọi lứa tuổi có thể kích hoạt não bộ và thu được nhiều lợi ích từ nó. (fotolia)
Một nghiên cứu mới cho thấy việc chơi một nhạc cụ hay hát trong dàn đồng ca (không chỉ nghe các bài hát) có thể mang lại lợi ích cho não bộ theo nhiều cách. Một nghiên cứu năm 2003 của nhà thần kinh học Harvard Gottfried Schlaug phát hiện ra rằng, các nhạc sĩ chuyên nghiệp trưởng thành có bộ não chất xám lớn hơn so với những người không phải là nhạc sĩ; việc đào tạo âm nhạc cho trẻ sơ sinh một tháng tuổi có thể tạo ra những thay đổi cấu trúc trong não liên quan đến thính giác. Nghiên cứu từ Phòng thí nghiệm Khoa học Thần kinh Thính giác của Đại học Northwestern cung cấp bằng chứng trực tiếp rằng việc đào tạo âm nhạc có tác dụng sinh học đối với hệ thần kinh đang phát triển của trẻ em, định hình lại bộ não để cải thiện khả năng xử lý âm thanh.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bạn chơi một nhạc cụ càng lâu thì lợi ích càng lớn và những lợi ích đó vẫn tồn tại ngay cả sau khi bạn ngừng chơi. Các nhà nghiên cứu cho rằng thời điểm tốt nhất để học một nhạc cụ là trước 9 tuổi. Nhưng học một nhạc cụ ngay cả khi lớn tuổi hơn có thể làm tăng sức mạnh của não bộ. Jennifer Bugos, trợ lý giáo sư giáo dục âm nhạc tại Đại học Nam Florida, nghiên cứu tác động của việc chơi piano đối với người lớn trong độ tuổi từ 60 đến 85. Sau sáu tháng học piano, trí nhớ, khả năng ngôn ngữ trôi chảy, tốc độ xử lý thông tin, khả năng lập kế hoạch và các chức năng nhận thức khác của các đối tượng đều cho thấy những tiến bộ lớn hơn so với những người không được đào tạo.
Học ngôn ngữ thứ hai
-
- Bản thân việc học một ngôn ngữ giúp tăng cường khả năng nhận thức của não bộ (fotolia)
Học ngôn ngữ thứ hai là một hoạt động khác giúp tăng cường sức khỏe não bộ và khả năng nhận thức. Và không quan trọng bạn học nó ở độ tuổi nào hay bạn thông thạo ngôn ngữ như thế nào. Chỉ cần cố gắng học những điều cơ bản có thể có tác dụng tích cực.
Nhiều báo cáo cũng chứng minh rằng việc học một ngôn ngữ có thể cải thiện khả năng đọc, khả năng nói lưu loát và trí thông minh tổng thể của một cá nhân, đồng thời cũng có thể trì hoãn sự khởi phát của bệnh Alzheimer. Ngoài ra, một số nhà khoa học cho rằng (học song ngữ) buộc não phải tính đến cả hai ngôn ngữ để có thể loại bỏ hiệu quả những thông tin không liên quan và tập trung vào những thông tin quan trọng. Những kỹ năng này giúp những người song ngữ sắp xếp thứ tự ưu tiên tốt hơn và do đó có khả năng đa nhiệm hơn.
Các nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng những người song ngữ nhận thức rõ hơn về môi trường xung quanh và có trí tuệ cảm xúc (EQ) và kỹ năng ra quyết định vượt trội. Các nhà nghiên cứu tin rằng những người học song ngữ sẽ muốn vượt ra ngoài ý nghĩa bề mặt của bản dịch, xem xét ý nghĩa và sắc thái tinh tế của ngôn ngữ và khám phá ý nghĩa sâu xa hơn của nó, đặc biệt là khi nói đến ngôn ngữ tiếp thị và quảng cáo.
Nghệ thuật và Dệt may
Khi chúng ta hoàn toàn tập trung vào một nhiệm vụ phức tạp, bộ não sẽ quên đi những tác nhân gây căng thẳng khác. Một số chuyên gia tán thành các hoạt động như đan lát và may vá giúp kích hoạt não bộ, giảm lo lắng và tạo ra trạng thái bình tĩnh, hạnh phúc và tập trung. Nhà tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi đã nói trong một bài nói chuyện TED năm 2004: "Khi chúng ta làm công việc sáng tạo, bạn biết rằng những gì bạn đang cố gắng làm là có thể thực hiện được, ngay cả khi công việc khó khăn. Bạn quên mất thời gian, bạn quên mất chính mình, vì bạn hòa mình vào đó".
Nhà tâm lý học thần kinh lâm sàng Catherine Carey Levisay tin rằng những hoạt động thủ công đặc biệt này kích thích một số vùng não khác nhau; chẳng hạn như trí nhớ và sự chú ý, xử lý hình ảnh không gian, sáng tạo và giải quyết vấn đề.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tham gia vào các hoạt động sáng tạo nghệ thuật như vẽ tranh và điêu khắc có thể có những tác động tích cực tương tự đối với não bộ.
Đọc một cuốn tiểu thuyết
-
- Đọc sách có thể giúp kích hoạt não bộ và tăng khả năng đồng cảm (shutterstock)
Hầu hết mọi người đều nhận thức được lợi ích của việc đọc sách, nhưng có thể không thực hiện nó vì họ không biết tại sao nó lại có lợi. Thực tế, đọc là một hoạt động có tính phức tạp cao, cần nhiều vùng não cùng hoạt động nên có thể kích hoạt trí não, kích thích sự phát triển của các dây thần kinh não bộ, tăng cường khả năng tư duy.
Ngoài ra, đọc sách có thể giúp bạn hiểu được niềm tin, ý định và mong muốn của mình, cũng có thể đem tâm so với tâm, lý giải người khác không cùng với mình ở điểm nào đó và có sự cảm thông với người khác. Đặc biệt khi đọc một cuốn tiểu thuyết, trải nghiệm hòa mình vào cốt truyện của các nhân vật trong tiểu thuyết càng làm tăng khả năng đồng cảm của chúng ta.
Sudoku hay giải ô chữ không có ích cho não
Khái niệm "Sudoku" của hầu hết mọi người chắc chắn không tách rời khỏi cuộc tranh luận để đoán các con số theo chiều dọc và chiều ngang, cải thiện kích thích não bộ và trí nhớ. Tuy nhiên, những lợi ích như vậy có phần phóng đại về bản chất.
Mặc dù trò chơi ô chữ cải thiện khả năng điền số, nhưng vì nó không sử dụng nhiều vùng não nên bản thân nó không giúp ích gì nhiều cho việc học. Vì vậy, nếu bạn vẫn thích chơi Sudoku hoặc giải ô chữ, thì tốt nhất bạn nên kết hợp việc học các kỹ thuật mới với sự sáng tạo để cải thiện kỹ năng nhận thức của mình.
Trò chơi điện tử tiềm ẩn rủi ro sức khỏe cao
Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng mặc dù chơi trò chơi điện tử giúp cải thiện khả năng chú ý thị giác, nhưng có thể là do các game thủ sử dụng nhân đuôi (caudate nucleus - hệ thống phần thưởng) của não nhiều hơn vùng hồi hải mã (hệ thống trí nhớ không gian). Những người dựa vào nhân đuôi có ít chất xám hơn và hoạt động chức năng não thấp hơn ở vùng hải mã. Điều này có nghĩa là chơi trò chơi điện tử kéo dài có thể làm giảm sự tích hợp của vùng hồi hải mã và tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Thiền
Ngồi thiền là một loại luyện tập hơn là một sở thích. Nhưng đây là cách hiệu quả nhất để định hình lại và thống nhất bộ não. Tiến sĩ Rebecca Gladding, một chuyên gia về bệnh trầm cảm, nói rằng ngồi yên lặng 15-30 phút mỗi ngày, có thể tổ chức lại các kết nối của các vùng khác nhau trong não, và cải thiện phản ứng cũng như phong cách đối xử của người thực hành thiền với môi trường sống xung quanh.
Khi chúng ta ngồi thiền, một số thay đổi sẽ xảy ra trong hệ thống thần kinh: Đầu tiên, ngồi yên có thể tăng cường kết nối giữa các vùng khác nhau của não, điều chỉnh phản ứng của chúng ta với cảm xúc và khiến chúng ta nhìn mọi thứ hợp lý hơn, cân bằng hơn và ít "tự cho mình là trung tâm" (tôi là trung tâm) hơn. "Tính vị kỷ" là một phần của bộ não liên tục đề cập đến bản thân, quan điểm và trải nghiệm của chính nó. Do đó, khi có một số nỗi sợ hãi tiềm ẩn hoặc nỗi sợ hãi xảy ra, thiền định có thể khiến chúng ta bớt lo lắng hơn và có thể đối phó với chúng một cách hợp lý và toàn diện hơn. Thứ hai, thiền giúp phá vỡ mối liên hệ chặt chẽ giữa "tự cho mình là trung tâm" và phần não làm chủ cảm giác sợ hãi chi phối cơ thể. Kết nối này có tác dụng là bất cứ khi nào chúng ta lo lắng về điều gì đó, chúng ta đều nghĩ đó là vấn đề của mình. Nhưng khi mối liên hệ này bị gián đoạn và chúng ta có thể thấy rằng lo lắng chỉ là thoáng qua (một vấn đề bên ngoài) và chúng ta không có vấn đề gì, thì sẽ không gây ra phản ứng mạnh mẽ bên trong.
Trên thực tế, thiền định có thể cải thiện mối liên hệ giữa tính "tự cho mình là trung tâm" và phần não bộ xử lý thông tin về những người khác biệt với chúng ta, cũng như sự đồng cảm. Điều này giải thích tại sao thiền có thể làm tăng mức độ đồng cảm của chúng ta với người khác, giúp chúng ta nhìn mọi thứ từ quan điểm của người khác, đặc biệt là những người khác với chúng ta.
Tiến sĩ Gladding nói rằng: "Điều này có nghĩa là bạn có thể nhìn thấy bản thân và những người xung quanh từ một góc nhìn rõ ràng hơn". Cùng với thời gian và sự luyện tập, ngồi thiền thực sự có thể làm tâm tĩnh lặng, mở rộng lòng bao dung và giúp bạn tiếp cận sự vật, con người xung quanh và các sự kiện trong cuộc sống của mình theo một cách thức cân bằng hơn.
Tác giả: Zhao Ge / Song Hui - Epochtimes
Nguyên Anh biên dịch
