Các nhà khoa học New Zealand phát hiện và khẳng định Zealandia là lục địa thứ 8 đã bị chìm của Trái Đất. Vì 94% diện tích của lục địa Zealandia bị ngập nước nên việc xác định tuổi của lục địa và lập bản đồ là rất khó. Nghiên cứu mới cho thấy Zealandia đã 1 tỷ năm tuổi, gấp đôi so với những gì các nhà địa chất nghĩ.
Zealandia nằm sâu dưới Nam Thái Bình Dương, trên một mảnh đất có diện tích 5.179976km², rộng bằng một nửa Australia.
Nhưng các nhà khoa học không thể thống nhất về việc xác định khối đất ngập nước này- Zealandia, có phải là một lục địa hay không. Một nhóm các nhà địa chất đã tuyên bố nó là một lục địa vào năm 2017, nhưng không phải tất cả các nhà nghiên cứu đều ủng hộ quan điểm này.
Nick Mortimer, nhà địa chất học từ Viện Khoa học Địa chất và Hạt nhân Limited của New Zealand, người dẫn đầu nhóm năm 2017, nói với Insider: "Nó không giống như một ngọn núi, một quốc gia hay một hành tinh. Không có cơ quan chính thức nào phê duyệt một lục địa".
Trong khi định nghĩa về một lục địa còn gây tranh cãi, nhóm của Mortimer cho rằng một lục địa nên có ranh giới xác định rõ ràng, chiếm diện tích lớn hơn 386.000 dặm vuông (1 triệu km vuông), cao hơn lớp vỏ đại dương xung quanh và có lớp vỏ lục địa dày hơn. hơn lớp vỏ đại dương đó. Zealandia đáp ứng tất cả các đặc điểm đó.
Mortimer nói: “Nếu bạn làm các đại dương khô cằn, Zealandia sẽ nổi bật như một cao nguyên cao, được xác định rõ ràng trên đáy đại dương”.
Ông coi đây là "lục địa mỏng nhất, chìm sâu nhất và nhỏ nhất."
Tuy nhiên, vấn đề là cho đến gần đây, lớp vỏ và đá lâu đời nhất từng được lấy mẫu từ Zealandia mới chỉ 500 triệu năm tuổi, trong khi tất cả các lục địa khác đều chứa lớp vỏ từ 1 tỷ năm tuổi trở lên. Nhưng một nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng một phần của lục địa chìm có tuổi gấp đôi so với những gì các nhà địa chất nghĩ trước đây, điều này có thể thúc đẩy lập luận của Mortimer.
"Nghiên cứu mới này đánh dấu lục địa cuối cùng", Rose Turnbull, nhà địa chất người New Zealand, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết trong một thông cáo báo chí :"Không còn nghi ngờ gì nữa khi chúng ta đang sống trên đỉnh của một lục địa".
Làm thế nào để tiếp cận với lục địa
Zealandia, một thuật ngữ của nhà địa vật lý Bruce Luyendyk đặt ra vào năm 1995, được tạo thành từ New Zealand và một tập hợp các khối vỏ chìm đã phá vỡ một siêu lục địa cổ đại gọi là Gondwana khoảng 85 triệu năm trước .
Khoảng 94% diện tích của Zealandia nằm dưới nước, chìm dưới sóng khoảng 30 triệu đến 50 triệu năm sau khi nó tách khỏi Gondwana. Vì vậy, đó là một vùng đất đầy thách thức để nghiên cứu.
Các nhà địa chất đằng sau nghiên cứu gần đây đã xem xét 169 khối đá granit Zealandia, được tìm thấy dưới quần đảo Nam và Stewart của New Zealand. Đá hoa cương hình thành khi mắc-ma kết tinh sâu bên trong vỏ Trái đất.
Các nhà nghiên cứu đã chiết xuất các tinh thể cực nhỏ từ đá granit để xác định cả tuổi của chính các tinh thể và lớp vỏ mà chúng hình thành. Kết quả cho thấy lớp vỏ từng là một phần của một siêu lục địa khác được gọi là Rodinia, được hình thành từ 1,3 tỷ đến 900 triệu năm trước.
Nói cách khác, lịch sử địa chất của Zealandia bắt đầu sớm hơn 500 triệu năm trước.
Lập bản đồ Zealandia chi tiết chưa từng có
-
- Bản đồ độ sâu của New Zealandia, cho thấy hình dạng của lục địa dưới nước. ( Ảnh: GNS Science)
Một phần nhiệm vụ của Turnbull là tạo bản đồ 4D về bờ biển phía tây của Zealandia - để hình dung ranh giới đó trông như thế nào trong không gian ba chiều và nó đã thay đổi như thế nào theo thời gian. Năm ngoái, Mortimer đã giúp lập bản đồ hình dạng và độ sâu của đáy đại dương xung quanh Zealandia - cái được gọi là bản đồ độ sâu.
Bản đồ là một phần của sáng kiến toàn cầu nhằm khảo sát toàn bộ đáy đại dương của hành tinh vào năm 2030, cũng tiết lộ kích thước và đường bờ biển của Zealandia một cách chi tiết chưa từng có. Ngoài ra, nhóm của Mortimer đã tạo ra một bản đồ kiến tạo cho thấy vị trí của các lớp vỏ lục địa và đại dương tạo nên khối đất ngập nước.
Theo Mortimer, những bản đồ chi tiết mới này cùng với việc phát hiện ra rằng các phần của Zealandia cũ hơn so với những gì mà các nhà địa chất nhận ra đã cung cấp thêm bằng chứng cho thấy nó nên được coi là lục địa thứ tám.
Ông nói: “Chúng tôi hy vọng rằng Zealandia cuối cùng sẽ xuất hiện trên bản đồ thế giới chung, được giảng dạy trong trường học và trở thành một cái tên quen thuộc như Nam Cực".
Ngọc Mai
