Các cơ quan y tế châu Âu và Bắc Mỹ đang lên tiếng báo động sau sự bùng phát của một loại virus hiếm gặp, bệnh đậu mùa ở khỉ. Mặc dù nguy cơ đối với dân số nói chung vẫn ở mức thấp, nhưng các đợt bùng phát đang khiến các cơ quan y tế ngạc nhiên vì dịch bệnh hiếm khi xuất hiện bên ngoài châu Phi.
Bệnh đậu mùa khỉ là gì?
Bệnh đậu mùa khỉ do một loại virus có họ hàng với bệnh đậu mùa gây ra. Như tên gọi, bệnh lần đầu tiên được xác định ở loài khỉ, và chủ yếu giới hạn ở Tây và Trung Phi.
Các triệu chứng của đậu mùa khỉ là gì?
Bệnh đậu mùa khỉ thường nhẹ. Hầu hết mọi người sẽ tự khỏi mà không cần điều trị trong vòng 14 đến 21 ngày. Các triệu chứng ban đầu có thể bao gồm sốt, nhức đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh và kiệt sức.
Phát ban giống như thủy đậu có thể phát triển, thường bắt đầu trên mặt, trước khi lan rộng, đặc biệt là ở bàn tay và bàn chân. Phát ban trải qua nhiều giai đoạn, phát triển thành các sẩn và mụn mủ chứa đầy dịch, trước khi hình thành vảy rụng.
Tỷ lệ tử vong do mắc bệnh đậu mùa khỉ là bao nhiêu?
Bệnh đậu mùa khỉ thường nhẹ, tuy nhiên, nó có tỷ lệ tử vong được báo cáo từ 1% đến 10%. Trong đó, trẻ em có khả năng tử vong cao nhất.
Bệnh đậu mùa khỉ lây lan như thế nào?
Con người có thể bị lây nhiễm bệnh đậu mùa khỉ từ động vật hoang dã bị nhiễm bệnh ở các vùng của Tây và Trung Phi. Điều này có thể xảy ra nếu bạn bị cắn hoặc nếu bạn chạm vào máu, chất lỏng, đốm, vết phồng rộp hoặc vảy của con vật. Bệnh đậu mùa ở khỉ cũng có thể lây truyền khi ăn thịt chưa nấu chín của động vật bị nhiễm bệnh.
Virus đậu mùa khỉ không dễ dàng lây truyền giữa người với người, tuy nhiên, sự lây truyền có thể xảy ra khi tiếp xúc với chất dịch cơ thể, vết phồng rộp hoặc vảy, hoặc đến đủ gần để hít phải những giọt bắn lớn trong không khí. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, những giọt bắn này thường không thể di chuyển quá 1 mét hoặc xa hơn. Việc chạm vào quần áo, giường hoặc khăn tắm của người bị bệnh đậu mùa khỉ cũng có thể là một rủi ro.
Mức độ phổ biến của căn bệnh này như thế nào?
Bệnh đậu mùa khỉ đã nằm trong tầm ngắm của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) một thời gian.
Tổ chức này ước tính rằng có hàng nghìn ca nhiễm bệnh đậu mùa ở khỉ hàng năm ở khoảng một chục quốc gia châu Phi; tuy nhiên căn bệnh này chủ yếu xuất hiện ở Congo, nơi báo cáo khoảng 6.000 trường hợp mắc bệnh hàng năm. Nigeria là một điểm nóng khác, nơi các nhà chức trách báo cáo khoảng 3.000 trường hợp mỗi năm.
Các chuyên gia cho biết, hệ thống giám sát sức khỏe không đáng tin cậy ở những nước này cho thấy số người nhiễm bệnh có khả năng cao hơn nhiều.
Căn bệnh này được biết là đã xuất hiện bên ngoài châu Phi, bằng chứng là những đợt bùng phát gần đây. Các đợt bùng phát trong quá khứ đã được ghi nhận ở Hoa Kỳ và Anh và có liên quan đến việc du lịch đến và đi từ châu Phi, nơi có nhiều khả năng tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh hơn.
Hoa Kỳ đã ghi nhận đợt bùng phát dịch bệnh đáng kể nhất vào năm 2003 khi 47 người từ sáu tiểu bang được xác nhận là đã nhiễm virus. Các chuyên gia tin rằng sự bùng phát là do tiếp xúc với những con chó đồng cỏ được nhập khẩu từ Ghana.
Tại sao bệnh đậu mùa khỉ lại khiến nhiều người lo ngại?
Bất kỳ bệnh nào lưu hành ở động vật và có thể truyền sang người đều có khả năng gây ra một đại dịch mới, nếu nó biến đổi để trở nên chết người hơn hoặc dễ lây lan hơn. Bệnh đậu mùa khỉ không có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như vaccine đặc hiệu được cấp phép sử dụng.
Tuy nhiên, vaccine đậu mùa có thể cung cấp khả năng miễn dịch đối với bệnh đậu mùa khỉ và có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị trong trường hợp khẩn cấp.
Văn Thiện
