Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra vụ nổ vũ trụ lớn nhất từ trước đến nay và nó sáng hơn 10 lần so với bất kỳ vụ nổ sao hay siêu tân tinh nào mà chúng ta từng biết. Thời gian nó phát sáng lên tới ba năm, trong khi hầu hết các siêu tân tinh chỉ sáng trong vài tháng.
Vụ nổ nói trên, có tên gọi là AT2021lwx, vẫn đang được kính thiên văn phát hiện. Nó xảy ra cách Trái đất gần 8 tỷ năm ánh sáng khi vũ trụ mới khoảng 6 tỷ năm tuổi. Độ sáng của nó mạnh hơn ba lần nếu so với các sự kiện gián đoạn triều (tidal disruption event), khi các ngôi sao rơi vào hố đen siêu khối lượng.
Nhưng điều gì đã kích hoạt một vụ nổ vũ trụ khổng lồ và kéo dài lâu như vậy? Các nhà thiên văn học cho rằng một hố đen siêu khối lượng đã nuốt chửng một đám mây khí hoặc bụi khổng lồ, có khả năng lớn hơn Mặt trời của chúng ta hàng nghìn lần. Có thể đám mây đã bị kéo ra khỏi quỹ đạo của nó và rơi vào hố đen, các nhà nghiên cứu cho biết.
Sự kiện AT2021lwx đã truất ngôi vụ nổ vũ trụ sáng nhất từng được ghi nhận của vụ nổ tia gamma GRB 221009A được báo cáo vào năm 2022. Thực ra, vụ nổ tia gamma GRB 221009A sáng hơn, nhưng nó chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn so với AT2021lwx, cho nên năng lượng tổng cộng nó giải phóng ít hơn.
Các nhà thiên văn học lần đầu tiên phát hiện ra vụ nổ vào tháng 11/2020 bởi cơ sở Zwicky Transient Facility (ZTF) ở Đài quan sát Palomar tại California, và sau đó là hệ thống Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) ở Hawaii vài tháng sau đó.
Tác giả chính của nghiên cứu, Tiến sĩ Philip Wiseman, nhà nghiên cứu tại Đại học Southampton ở Anh, cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi tình cờ phát hiện ra điều này khi thuật toán tìm kiếm của chúng tôi đã đánh dấu nó khi đang tìm kiếm một loại siêu tân tinh. Hầu hết các siêu tân tinh và sự kiện gián đoạn triều chỉ tồn tại trong vài tháng trước khi biến mất. Việc có một vụ nổ rực sáng trong hơn hai năm ngay từ đầu đã là rất không bình thường”.
Các quan sát tiếp theo được thực hiện bởi Đài thiên văn Neil Gehrels Swift trên không gian, Kính viễn vọng Công nghệ Mới ở Chile và kính viễn vọng Gran Telescopio Canarias ở La Palma, Tây Ban Nha.
Các nhà nghiên cứu đã có thể xác định khoảng cách giữa Trái đất và vụ nổ bằng cách phân tích các bước sóng ánh khác nhau của ánh sáng được sử dụng để quan sát nó.
Đồng tác giả nghiên cứu Sebastian Hönig, giáo sư tại Đại học Southampton, cho biết trong một tuyên bố: “Một khi bạn biết khoảng cách đến vật thể và độ sáng của nó đối với chúng ta, bạn có thể tính toán độ sáng của vật thể tại nguồn”.
Hệ thống Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System đã quan sát thấy vụ nổ vài đêm một lần trong 2 năm rưỡi qua. Và nhóm nghiên cứu xác định rằng sự kiện này sáng hơn gần 100 lần so với tất cả 100 tỷ ngôi sao trong hệ Ngân Hà cộng lại. Các thiên thể duy nhất có thể so sánh được với độ sáng của AT2021lwx là các quasar, hoặc các hố đen siêu khối lượng liên tục hút đám bụi khí xung quanh ở tốc độ cao.
Nhóm nghiên cứu đã đưa ra những giả thuyết ban đầu khi nghiên cứu độ sáng của vụ nổ. Giờ đây, họ muốn thu thập thêm dữ liệu trên các bước sóng ánh sáng khác nhau để tìm hiểu về các chi tiết của sự kiện, bao gồm cả nhiệt độ của nó.
Đồng tác giả nghiên cứu, Tiến sĩ Matt Nicholl, phó giáo sư tại Đại học Queen's Belfast ở Bắc Ireland, cho biết: “Ban đầu, chúng tôi nghĩ rằng sự kiện chói sáng này có thể là kết quả của việc một hố đen nuốt chửng một ngôi sao đi ngang qua. Nhưng các mô hình của chúng tôi cho thấy hố đen phải nuốt chửng khối lượng gấp 15 lần Mặt trời để duy trì độ sáng lâu như vậy”.
Nicholl nói thêm: “Việc bắt gặp một ngôi sao khổng lồ như vậy là rất hiếm, vì vậy chúng tôi nghĩ rằng đó nhiều khả năng là một đám mây khí lớn. Nhiều hố đen khổng lồ được bao quanh bởi khí và bụi và chúng tôi vẫn đang cố gắng tìm hiểu lý do tại sao hố đen đặc biệt này lại bắt đầu hấp thụ một cách mạnh mẽ và đột ngột như vậy”.
Những phát hiện được công bố trên Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
Theo CNN
Văn Thiện biên dịch
