Giả thuyết Gaia là gì? Giả thuyết Gaia được đặt theo tên của nữ thần Trái đất theo văn hóa Hy Lạp cổ đại, lý thuyết này cho rằng hành tinh của chúng ta là một thực thể sống, đang thở và có thể tự điều chỉnh.
"Bản tính tự nhiên là Trí tuệ!". Nhiều người đã quen thuộc với cụm từ này, nhưng nó đúng như thế nào?
Nếu chúng ta tìm hiểu xu hướng của các giả thuyết khoa học ngày nay, và xem xét cái nào trong số chúng xóa nhòa ranh giới giữa vật lý hữu hình và thần bí, chúng ta sẽ thấy dẫn đầu trong số đó là giả thuyết Gaia. Trong bốn thập kỷ qua ý tưởng về một "Trái đất là một thực thể sống" tiếp tục đưa ra những bằng chứng cụ thể, đã thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học từ các lĩnh vực khác nhau ngày càng nhiều hơn.
Ví dụ, không khí mà chúng ta đang hít thở - oxy là một yếu tố không thể thiếu đối với tất cả các sinh vật sống, từ vi khuẩn, động vật đến con người. Khí này chiếm khoảng 21% thể tích của bầu khí quyển trái đất, do một số sinh vật (thực vật) liên tục giải phóng ra (gọi là quá trình quang hợp). Oxy còn là một nguyên tố rất dễ phản ứng, có khả năng kết hợp với các loại khí và khoáng chất khác trong khí quyển và vỏ Trái đất, và cũng có thể biến mất hoàn toàn ở dạng giải phóng.
Mặc dù ở trạng thái không thực sự ổn định, bầu khí quyển của Trái đất vẫn luôn cung cấp dưỡng khí cho sự sống tương đối hài hòa. Đây là một trong những quan sát mà Nhà hóa học James Lovelock mô tả tại một hội thảo khoa học được tổ chức tại Princeton năm 1969. Thách thức khái niệm tự nhiên đơn thuần như một trò chơi may rủi, Lovelock khẳng định rằng Trái đất đang tự vận hành như một sinh vật sống khổng lồ, tổ chức tất cả các dạng vật chất cả hữu cơ và vô cơ với mục tiêu tạo ra một môi trường để duy trì sự sống. Ông đã đạt được nhiều thành tựu trong quá khứ, nhưng đáng chú ý nhất là tạo ra các thiết bị cảm biến tiên tiến cho tàu vũ trụ Viking trong chuyến thám hiểm sao Hỏa. Ý tưởng của Lovelock về một Trái đất sống đã chịu sự chỉ trích gay gắt từ các đồng nghiệp.
Một luận điểm khác mà Lovelock nêu ra là nồng độ mặn của nước biển không thay đổi, vẫn duy trì ở mức tối ưu cho sự tồn tại của sự sống. Khoa học đã phát hiện ra rằng nước trong các dòng sông liên tục kéo muối khoáng vào đại dương, nhưng khi nước biển bốc hơi tạo thành mây, nó không mang theo muối. Nếu chúng ta tuân theo một lối suy nghĩ logic chặt chẽ, chúng ta sẽ kết luận rằng nồng độ muối trong đại dương sẽ tăng theo thời gian. Điều này đã không xảy ra trong thực tế. Nồng độ muối vẫn không thay đổi trong nhiều thế kỷ. Theo những người ủng hộ Giả thuyết Gaia, điều này là do khả năng của một người khổng lồ đang duy trì trạng thái cân bằng ở bên trong, một hiện tượng trùng khớp về mặt khoa học (mặc dù thường được áp dụng cho các sinh vật cấu tạo bởi các tế bào) đó là "cân bằng nội môi".
Một số người tin rằng câu trả lời đằng sau hiện tượng kỳ dị này có thể được tìm thấy trong sự hình thành của các mỏ muối: theo thời gian nước tạo thành vịnh và sau đó bị chặn lại. Nước bên trong bay hơi và chỉ còn lại muối. Phần đất này sau đó được bao phủ bằng bụi và đất sét, cuối cùng được chuyển thành đá rắn, ngăn không cho bất cứ dòng sông nào trong tương lai có thể kéo muối đi. Cơ chế này có thể điều chỉnh một cách ngẫu nhiên nồng độ muối, sao cho các sinh vật biển bao gồm cả cá và những sinh vật khác luôn luôn có thể tồn tại. Theo những người ủng hộ giả thuyết, nó không chỉ đơn thuần là sản phẩm của hoàn cảnh ngẫu nhiên, mà là một quá trình do chính Gaia kiểm soát.
Một ví dụ gần đây hơn ủng hộ sự tồn tại của Gaia đến từ một khám phá được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Đại học Hồng Kông, người dẫn đầu là Jiu Liao. Trong quá trình nghiên cứu dọc bờ biển, nhóm điều tra viên này nhận thấy rằng thủy triều dường như làm cho đáy biển "thở", không khí và hơi ẩm được thay thế tuần hoàn qua áp lực nước dưới đáy biển. Hơi thở này có thể được nhận thấy trong những trường hợp rõ ràng nhất khi bọt khí nổi lên từ tầng đáy ven biển. Thủy triều dường như ảnh hưởng đến sự chuyển động nhịp nhàng của đáy đại dương, tạo ra hiệu ứng có vẻ giống với hô hấp nhưng với tần suất chậm hơn, nguyên nhân là do kích thước tương đối to lớn của Trái đất.
Bằng chứng về sự sống, hơi thở của trái đất không dừng lại ở đó: các báo cáo đương đại của các nhà khoa học của đài thiên văn Mauna Loa của Hawaii dựa trên những thu thập thông qua các trạm quan sát địa lý, chứng minh rằng nồng độ carbon dioxide, từ năm 1955 đến 1995, đã thay đổi theo kiểu lên xuống nhịp nhàng, một số giải thích đó là hiện tượng mặt đất hít vào và thở ra.
Giả thuyết Gaia đã bác bỏ quan niệm rằng, các điều kiện thích hợp cho cuộc sống đã được duy trì trong hàng ngàn năm chỉ là hiện tượng ngẫu nhiên - sự mong manh của sự sống trên Trái đất đều do các quá trình đơn lập tạo nên một cách tình cờ. Ý tưởng Trái đất như một sinh vật sống cho đến nay đã thu hút được nhiều người hoài nghi hơn những người ủng hộ, nhưng tư duy của các nhà khoa học đang thay đổi khi nhiều bằng chứng tiếp tục xuất hiện.
Từ Tịnh (biên dịch)
Theo nhóm tác giả The Epoch Times
