Glen Rose, Texas, Hoa Kỳ, là một địa điểm mà quá khứ và hiện tại đan xen. Cách đây 115 triệu năm, khu vực này là một vùng đầm lầy rộng lớn, rậm rạp, nơi các đàn khủng long sinh sống. Sau các sự kiện tuyệt chủng hàng loạt xảy ra, nhiều cây cối bị vùi lấp và dần dần biến thành một loại vật liệu gọi là gỗ hóa thạch hay cây hóa đá.
Không cần phải là một người am hiểu về khoa học, chúng ta cũng có thể dễ dàng nhận ra giá trị của loại vật liệu nói trên. Những người dân ở Glen Rose đã sử dụng gỗ hóa thạch như một vật liệu thay thế gạch. Vào những năm 1920 và 1930, các tòa nhà làm từ gỗ hóa thạch mọc lên khắp thành phố. Hàng chục cơ sở như vậy vẫn còn cho đến ngày nay.
Các nghệ sĩ ở Florence thế kỷ 16 đã sử dụng gỗ hóa thạch để làm những bức tranh ghép lạ mắt. Hàng trăm năm sau, các nhà điêu khắc vẫn đang chạm khắc chất liệu này thành mặt bàn, hạt vòng cổ và vô số sản phẩm khác.
Ngày nay, một phiến gỗ hóa thạch đẹp có thể bán được hàng trăm, thậm chí hàng nghìn USD.
Chôn vùi và bảo quản
Khi chúng ta nhìn vào gỗ hóa thạch, chúng ta đang nhìn vào một cái cây đã chết từ lâu đã bị biến thành đá nhưng vẫn giữ được cấu trúc cơ bản của nó. Làm thế nào mà một sự biến đổi như vậy có thể xảy ra?
Thông thường, khi một sinh vật chết đi, nó thường bị phân hủy. Cây cũng không phải là ngoại lệ.
Tuy nhiên, thỉnh thoảng, một cây mới chết (hoặc một số loại cây thân gỗ khác) bị bùn, phù sa hoặc tro núi lửa vùi lấp nhanh chóng. Vật liệu này sau đó ngăn chặn oxy tiếp xúc với cây chết. Bởi vì oxy là động lực chính thúc đẩy quá trình thối rữa, nên thực vật sẽ bắt đầu phân hủy chậm hơn nhiều so với bình thường.
Đồng thời với quá trình trên, nước hoặc bùn chứa nhiều khoáng chất sẽ thấm vào các lỗ rỗng của cây chết. Sau đó, cấu trúc bên trong của cây dần dần bị phá vỡ, vật liệu hữu cơ của nó (sợi gỗ) sẽ được thay thế bằng silica và các khoáng chất khác. Trong khoảng thời gian vài triệu năm, những khoáng chất đó sẽ kết tinh. Cuối cùng, một tảng đá với hình dạng và cấu trúc giống như của cây ban đầu xuất hiện.
Các màu sắc rực rỡ
Mức độ chi tiết mà chúng ta tìm thấy trong một số mẫu vật là hoàn toàn đáng kinh ngạc. Có những khúc gỗ hóa thạch với các mắt, cành và lá được bảo quản rất tốt. Những người săn tìm hóa thạch cũng thỉnh thoảng bắt gặp khúc gỗ có cấu trúc rễ gắn liền với gốc cây. Hơn nữa, trong một số khúc gỗ hóa thạch, chúng ta còn có thể đếm các vòng tăng trưởng.
Ngoài ra, các mặt cắt ngang của gỗ hóa thạch thường thể hiện màu sắc giống như cầu vồng lấp lánh. Đây chính là lý do tại sao gỗ hóa thạch được các nghệ nhân yêu thích đến vậy.
Các màu sắc khác nhau được tạo ra bởi các khoáng chất khác nhau. Ví dụ, một số có màu đỏ hoặc hồng. Hematit bên trong chính là nguyên nhân gây ra màu sắc này. Nếu khúc gỗ có màu xanh lục, thì nó có một khoáng chất được gọi là "sắt tự nhiên" nằm bên trong. Và màu đen có liên quan đến pyrit sắt.
Gỗ hóa thạch có ở đâu?
Gỗ hóa thạch có thể được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới, từ New Zealand, Hy Lạp đến Argentina. Hoa Kỳ đặc biệt nổi tiếng với vườn quốc gia Rừng Hóa thạch. Vào 225 triệu năm trước, địa điểm này là một khu rừng rậm rạp với các loài cây lá kim và khoảng một chục loài cây khác. Phần lớn những cây này sau đó bị chôn vùi nhanh chóng trong trầm tích và tro núi lửa giàu silica.
Ở phía trên Tây Bắc Thái Bình Dương, gần thành phố Vantage, thuộc bang Washington, Hoa Kỳ, ngày nay, còn có một khu rừng hóa thạch trẻ hơn nhiều. Khoảng 15 triệu năm trước, cây du, cây sung, cây lá kim và cây bạch quả đã chết rồi chìm xuống đáy hồ gần đó. Sau đó, các vụ phun trào núi lửa khiến dung nham chảy vào hồ và đông cứng lại thành đá bazan dạng gối. Những viên đá này sau đó bao phủ các khúc gỗ, giúp chúng khỏi bị oxy hóa và cho phép quá trình hóa đá diễn ra.
Văn Thiện
