Tại sao ý tưởng lớn về Internet của Trung Quốc New IP là ‘tệ hại’?

Giúp NTDVN sửa lỗi

Trung Quốc muốn có một mạng Internet mới. Kế hoạch của Bắc Kinh hứa hẹn sẽ tạo ra một mạng đủ nhanh để hiển thị hình ảnh 3 chiều trong trò chuyện qua video, đủ an toàn để chặn các cuộc tấn công xóa dữ liệu, đủ linh hoạt để dễ dàng cung cấp băng thông rộng vệ tinh Starlink của Elon Musk và đủ khả năng phản hồi để cho phép bạn lái xe từ xa...

Nhưng có một vấn đề lớn với đề xuất New IP này mà đang được Huawei và 3 công ty viễn thông lớn của Trung Quốc đẩy mạnh. Nó là sự kết hợp với chính trị và công nghệ.

Nhà nước sẽ nắm quyền kiểm soát Internet, cả sự phát triển và hoạt động của New IP. Điều này sẽ làm cho họ dễ dàng hơn để đàn áp những người bất đồng chính kiến. Công nghệ trong New IP để bảo vệ chống việc lạm dụng cũng sẽ làm giảm quyền riêng tư và tự do ngôn luận. Và New IP sẽ khiến việc thử các ý tưởng và thêm cơ sở hạ tầng mạng mới mà không đảm bảo sự cho phép của chính phủ trở nên khó khăn hơn.

James Lewis, giám đốc Chương trình Chính sách Công nghệ tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế tại Washington,D.C., nói trong một cuộc phỏng vấn: "Bắc Kinh nghĩ họ sẽ giải quyết vấn đề gì? Vấn đề họ không kiểm soát được. Họ muốn kiểm soát Internet. Cái thúc đẩy họ ở đây là chính trị, không phải công nghệ”.

Bị đe dọa là tương lai của một trong những công nghệ quan trọng nhất mà con người từng phát minh ra. Internet đã được chứng minh là có khả năng thích ứng đáng kể, phát triển từ một dự án nghiên cứu học thuật do chính phủ Hoa Kỳ tài trợ thành một nền tảng toàn cầu cho truyền thông, thương mại và giải trí. Vấn đề New IP đang nóng lên trước Hội nghị Tiêu chuẩn hóa Viễn thông Thế giới (ITU) vào tháng 11, nơi các đồng minh hy vọng sẽ củng cố vị thế của mình.

Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến Internet ngay cả khi không có New IP bằng cách truyền bá công nghệ và tuyên truyền. Một số nhà quan sát, bao gồm cả cựu Giám đốc điều hành của Google, Eric Schmidt, sợ "mạng Internet", nơi các mảnh mạng toàn cầu ngày nay thành các mạng quốc gia riêng không tương thích với nhạu.

Chính quyền Trump không trực tiếp tác động vào vấn đề New IP. Nhưng họ cố gắng làm suy yếu ảnh hưởng kinh tế và chống lại nỗ lực của Trung Quốc để dẫn đầu về công nghệ như mạng di động 5G và trí tuệ nhân tạo. Trong bài phát biểu hôm thứ Năm, Tổng chưởng lý William Barr cho biết Bắc Kinh có kế hoạch "thống trị cơ sở hạ tầng kỹ thuật số của thế giới".

Đề xuất New IP của Trung Quốc

Đề xuất New IP được đưa ra tại cuộc họp năm 2019 của Liên minh Viễn thông Quốc tế, một cơ quan của Liên Hợp Quốc nơi các quốc gia chia ra các vấn đề về điện toán và truyền thông. Những công ty đằng sau đề xuất là nhà sản xuất thiết bị mạng Trung Quốc Huawei cùng với bộ phận nghiên cứu của công ty Futurewei Technologies, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc và 3 công ty viễn thông chính của nước này: China Mobile, China Unicom và China Telecom.

Huawei đã trình bày trong một bài thuyết trình rằng New IP sẽ cung cấp tốc độ dữ liệu cao hơn và độ trễ truyền thông ngắn hơn so với chuẩn TCP/IP hiện nay - Giao thức điều khiển truyền nhận/ Giao thức liên mạng.

Tuy vậy, TCP/IP vẫn đang tiếp tục phát triển. Một ví dụ là dự án Google QUIC tăng tốc kết nối mạng và hiện đang phát triển thành một tiêu chuẩn công nghiệp tại Lực lượng Chuyên trách về Kỹ thuật Liên mạng (IETF).

Một bài thuyết trình của Futurewei kêu gọi thành lập một nhóm ITU cho New IP và đề nghị IETF tham gia. Nếu họ làm như vậy, nó sẽ mang lại sức mạnh mới cho nỗ lực do chính phủ kiểm soát và làm suy yếu quá trình hiện có. Huawei cũng hứa hẹn lợi ích kinh doanh lớn từ công nghệ.

Công ty nói trong bài thuyết trình: "New IP sẽ thúc đẩy hàng nghìn tỷ USD giá trị đầu tư và kinh doanh của các ngành công nghiệp mới".

Đề xuất New IP chính thức - không có sẵn công khai nhưng được xuất bản trên Financial Times - cho thấy ITU nên "gánh vác trách nhiệm thiết kế từ trên xuống mạng Internet trong tương lai".

Từ trên xuống?

Cách tiếp cận đó, với các chính phủ phụ trách, đối lập mô hình "nhiều bên liên quan" ngày nay. Ví dụ, IETF thích phần mềm thực sự hoạt động theo các đề xuất lý thuyết và đưa ra quyết định thông qua sự đồng thuận của các chính phủ.

Andrew Sullivan, chủ tịch Hiệp hội Internet, một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động để cải thiện Internet và giữ cho nó mở, nói trong một email: "IETF ... là mở đối với bất kỳ ai quan tâm tham gia danh sách gửi thư. Những người thực sự cần xây dựng và triển khai các hệ thống có thể là một phần quyết định hệ thống sẽ hoạt động như thế nào. Mô hình nhiều bên liên quan quản trị Internet ... có nhiều khả năng đáp ứng nhu cầu của Internet hơn bất kỳ thỏa hiệp nào có thể được giải quyết giữa các chính phủ trên thế giới”.

Hiệp hội Internet chỉ trích gay gắt New IP trong một bài báo vào tháng Tư, kết luận rằng nó khiến công việc đã được tiến hành bị trùng lặp. Ngoài ra, họ lo ngại rằng xác thực bắt buộc của người dùng New IP trên mạng, trong khi hữu ích cho các lợi ích bảo mật như truy tìm dấu vết, cũng cản trở tính mở của Internet.

Các nhà phê bình New IP nổi tiếng khác bao gồm Ủy ban châu Âu (EC), IETFRIPE, một cơ quan đăng ký loại bỏ các địa chỉ Internet ở châu Âu. RIPE cảnh báo rằng New IP sẽ cho phép các cơ quan trung ương chặn dữ liệu từ một nguồn cụ thể dễ dàng hơn. Và EC cho biết họ "bảo vệ tầm nhìn của một Internet duy nhất, cởi mở, trung lập, miễn phí và không bị ràng buộc, hỗ trợ sự đổi mới chưa được cấp phép, quyền riêng tư và trao quyền cho người dùng, cũng như bảo vệ tất cả các quyền cơ bản”.

Không tương thích với Internet ngày nay

Về mặt thực tế, thật khó để thuyết phục vô số nhà khai thác mạng áp dụng công nghệ không tương thích với Internet ngày nay. Những người ủng hộ New IP cho biết nó được thiết kế để liên kết tốt hơn các "đảo", nhưng sự không tương thích giữa Internet ngày nay và Internet New IP sẽ khiến việc liên lạc qua mạng trở nên khó khăn và tốn kém hơn.

Truyền thông 3 chiều không tồn tại ngày nay, nhưng nếu chúng được phát minh, chúng sẽ cần dung lượng mạng lớn kết hợp với độ trễ truyền thông thấp. Đó là công nghệ Trung Quốc tin rằng New IP của họ sẽ xử lý nhưng công nghệ Internet hiện tại thì không thể.
Truyền thông 3 chiều không tồn tại ngày nay, nhưng nếu chúng được phát minh, chúng sẽ cần dung lượng mạng lớn kết hợp với độ trễ truyền thông thấp. Đó là công nghệ Trung Quốc tin rằng New IP của họ sẽ xử lý nhưng công nghệ Internet hiện tại thì không thể. (Ảnh: pikrepo)

Nhà phân tích Alex Smith của Canalys cho biết, trong thực tế, các cường quốc công nghệ ở Mỹ có quyền phủ quyết đối với New IP.

Smith nói: "Sức mạnh nằm ở các công ty công nghệ lớn. Nếu Amazon, Facebook và Google muốn đi theo một hướng nhất định, với sự hậu thuẫn của những kẻ cơ sở hạ tầng như Ciscos của thế giới, đó có lẽ là điều cần phải xảy ra để thay đổi kim tiêm”.

New IP có thể được áp dụng ở Trung Quốc, một thị trường nội địa khổng lồ tuân theo các quy tắc, nhưng cho đến nay, các công ty điện toán đám mây lớn của Bắc Kinh như Alibaba vẫn chưa mở rộng ra ngoài đất nước của họ.

Mặc dù vậy, Trung Quốc đủ lớn và có đủ các quốc gia hỗ trợ để New IP có được một chỗ đứng đáng kể trên thế giới.

Cách Trung Quốc áp dụng Internet

Trung Quốc đã có một mạng Internet khác với hầu hết phần còn lại của thế giới đang sử dụng.

Từ những ngày đầu tiên, Internet đang ngày càng được sử dụng rộng rãi hơn. Nó được thiết kế rõ ràng để sống sót sau các cuộc tấn công hạt nhân có thể lấy đi một số thiết bị mạng. Thỏa thuận ngang hàng giữa các công ty và tại các sàn giao dịch công cộng có thể rút ngắn đường dẫn dữ liệu.

Giám đốc cấp cao của Hiệp hội Internet Andrei Robachevsky cho biết tuy nhiên, tại Trung Quốc, lưu lượng truy cập tập trung hơn nhiều, thường được phân cấp theo thứ bậc thông qua "ba chữ C", China Mobile, China Unicom và China Telecom.

Ông nói: "Đây là một cách định tuyến rất tĩnh mà không thể hiện khả năng mở rộng và linh hoạt của Internet".

Trung Quốc cũng sử dụng Vạn lý Tường lửa (Great Firewall) để chặn truy cập vào các trang web như Google, Facebook và Twitter. Nó cũng yêu cầu các công ty lưu trữ dữ liệu trong nước.

The CitizenLab,một nhóm nghiên cứu Đại học Toronto nghiên cứu bảo mật và các quyền trực tuyến, phát hiện ra một ví dụ về cách Trung Quốc kiểm soát Internet. Họ thấy rằng Trung Quốc âm thầm theo dõi người dùng ngoài Trung Quốc của dịch vụ nhắn tin WeChat. Những tin nhắn mới được tạo bằng hình ảnh hoặc văn bản được liệt kê trong danh sách đen nhạy cảm chính trị, sau đó sẽ bị kiểm duyệt khi được gửi giữa những người dùng Trung Quốc.

Nhà nghiên cứu Jeffrey Knockel cho biết thời gian quay vòng giữa việc phát hiện các hình ảnh và kiểm duyệt chúng có thể chỉ mất 10 giây.

Chia cắt Internet có thể xảy ra?

Thực tế và trên nguyên tắc, nhiều người bên ngoài Trung Quốc không thích cách tiếp cận Internet của Bắc Kinh. Nhưng ngay cả khi New IP thất bại, Trung Quốc vẫn có ảnh hưởng. Các công ty công nghệ nước này cung cấp cơ sở hạ tầng Internet cho các chính phủ độc tài, những người ủng hộ "chủ quyền kỹ thuật số" - ý tưởng rằng một quốc gia sẽ có thể thiết lập các chính sách trực tuyến của riêng mình.

Robachevsky nói: "Trung Quốc triển khai và vận hành rất nhiều mạng lưới ở châu Phi. Họ sẽ vui vẻ đáp ứng mọi yêu cầu về chủ quyền kỹ thuật số mà các quốc gia đó có", bao gồm nội địa hóa dữ liệu, giám sát và kiểm soát.

New IP sẽ là một sự phá vỡ Internet ngày nay, đó là một phần lý do khiến nó phải đối mặt với những chỉ trích. Nhưng mạng phân chia (splInternet) thực sự có thể đến thay vì vô số bước nhỏ so với các chuẩn mực Internet ngày nay nhân danh chủ quyền kỹ thuật số.

Robachevsky nói: "Nguy hiểm là Internet có thể chết vì hàng ngàn vết cắt. Đó là con đường dẫn đến mạng phân chia ”.

Văn Thiện

Theo cnet



BÀI CHỌN LỌC

Tại sao ý tưởng lớn về Internet của Trung Quốc New IP là ‘tệ hại’?