Các thành tạo đá kỳ lạ như Hậu huyệt của quỷ ở California và Con đường khổng lồ ở Bắc Ireland đã thu hút du khách tò mò trong nhiều thế kỷ. Lần đầu tiên, các nhà khoa học có thể tái tạo lại quá trình dẫn đến vẻ đẹp kỳ lạ của những cột đá hình học này.
Con đường của Người khổng lồ xuất hiện khoảng 40.000 cột đá bazan lồng vào nhau giống như một lối đi bộ. Thần thoại Ireland cho rằng nó là một phần của cây cầu giữa Ireland và Scotland được tạo ra để những người khổng lồ có thể chiến đấu. Cái tên này đã ngụ ý một cảm giác siêu nhiên xung quanh nơi này. Các cột đá bazan tương tự xuất hiện trên toàn cầu, từ Đồi Gilbert ở Mumbai đến thác nước Svartifoss ở Iceland.
Để tìm ra cách chúng được xây dựng, một nhóm các nhà nghiên cứu và sinh viên tại Đại học Liverpool đã xây dựng một bộ máy dùng để tái tạo các hiện tượng. Các nhà nghiên cứu đã lấy các cột đá bazan từ Iceland và nối chúng vào những chiếc kẹp ở mỗi đầu. Sau đó, họ tăng nhiệt, tăng nhiệt độ lên 1.000 độ C hoặc 1.832 độ F. Ở nhiệt độ đó, đá bazan trở lại thành dung nham nóng chảy.
Khi đá bazan hóa lỏng, nó rơi vào một máy ép cơ học. Các nhà khoa học làm nguội dung nham trở lại thành đá bazan trong khi họ đo thời điểm các mô hình hình học bắt đầu xuất hiện.
Magma biến thành đá ở nhiệt độ 980 độ C hoặc 1796 độ F. Khi nhiệt độ của những tảng đá được nung nóng giảm xuống từ 90 đến 140 C dưới mức đó, những tảng đá bắt đầu bị nứt vỡ.
-
- Nhiệt độ magma nguội đi tạo thành các khớp cột. (Ảnh minh họa: Getty image)
"Nhiệt độ mà magma nguội đi để tạo thành các khớp cột này là một câu hỏi đã làm say mê giới địa chất trong một thời gian dài. Chúng tôi muốn biết nhiệt độ của dung nham gây ra các vết nứt là nóng, ấm hay lạnh. ... Bây giờ, với nghiên cứu này, chúng tôi nhận thấy rằng câu trả lời là nóng, nhưng sau khi nó trở nên vững chắc", Yan Lavallée, Giáo sư núi lửa Liverpool cho biết trong một tuyên bố báo chí .
Khám phá về nhiệt độ mà tại đó magma bắt đầu đứt gãy không chỉ cung cấp một cái nhìn sâu sắc về những hình vẽ hình học tuyệt đẹp, nó còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà núi lửa hoạt động ra sao.
"Biết được điểm mà tại đó các đứt gãy macma nguội đi là rất quan trọng, vì ngoài việc dẫn đến vết nứt của đặc điểm hình học tuyệt đẹp này nó bắt đầu lưu thông chất lỏng trong mạng lưới đứt gãy. Dòng chất lỏng kiểm soát sự truyền nhiệt trong các hệ thống núi lửa, có thể được khai thác cho năng lượng địa nhiệt Tiến sĩ Jackie Kendrick, một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ, cho biết những phát hiện này có những ứng dụng to lớn cho cả nghiên cứu núi lửa và địa nhiệt.
Núi lửa thường là một phần của gói khi nhìn vào một số điểm tham quan đáng chú ý nhất của tự nhiên. Ví dụ, bên dưới Yellowstone, có một siêu núi lửa có thể phun trào sớm hơn nhiều so với suy nghĩ của nhiều người.
Ngọc Mai
