Để đối phó với tình hình dịch bệnh virus SARS-CoV-2 ở Hà Nội trong mấy ngày qua tăng nhanh đột biến và trở nên phức tạp, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã đưa ra phương án “lập 10 trạm xét nghiệm dã chiến và đưa vào sử dụng bộ test nhanh của Hàn Quốc từ sáng 31/3”. Vậy KIT xét nghiệm nhanh này có đặc điểm gì và có tác dụng như thế nào?
Các loại KIT xét nghiệm nhanh
Theo Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, Viện Nghiên cứu Ung thư, City of Hope, California, Hoa Kỳ, các sản phẩm KIT xét nghiệm nhanh được chia ra làm 2 loại chính có điểm khác biệt quan trọng nhất là thời điểm phát hiện ra bệnh.
Loại trực tiếp: Xác định trực tiếp sự hiện diện của virus SARS-CoV-2 thông qua dịch từ que quẹt mũi hoặc họng có trong người nghi nhiễm. Sau đó phát hiện virus dựa trên bộ gene RNA của chúng. Loại này phát hiện được người nhiễm virus rất sớm (chỉ vài ngày sau khi một người nhiễm bệnh)
Loại gián tiếp: Tìm kháng thể trong máu của người nghi nhiễm. Các kháng thể này được tạo ra trong khi cơ thể chống lại virus SARS-CoV-2 sau khoảng 7 đến 10 ngày khi một người nhiễm bệnh. Bộ test do Hàn Quốc sản xuất thông qua lấy việc lấy máu nên thuộc loại này.
Điểm khác biệt về thời điểm phát hiện bệnh này là do kháng thể được tạo ra từ các tế bào miễn dịch trong pha trễ của phản ứng miễn dịch có tên gọi là “miễn dịch đáp ứng” (adaptive immunity). Nói cách khác, cơ thể con người cần ít nhất từ 7 đến 10 ngày để tạo ra kháng thể trong máu để chống lại tác nhân gây bệnh (virus). Các kháng thể này có thể tiếp tục được tìm thấy trong máu ngay cả khi tác nhân gây bệnh đã bị tiêu diệt. Do vậy, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng kháng thể có thể tồn tại trong cơ thể đến cả năm trời.
Những hạn chế của phương pháp tìm kháng thể
Thứ nhất, việc sử dụng phương pháp tìm kháng thể có thể gây kết quả âm tính giả trong 1 tuần đầu tiên nhiễm virus vì cơ thể người bệnh chưa tạo được kháng thể, hoặc cơ thể người bệnh tạo ra kháng thể trễ hơn thời gian thông thường. Điều này có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng khi người mang kết quả âm tính giả này không thực hiện cách ly mà đi khắp nơi.
Thứ hai, khi nồng độ kháng thể trong máu đủ lớn thì xét nghiệm mới phát hiện được, còn nếu thấp quá thì cũng chưa phát hiện được.
Thứ ba, khi kết quả xét nghiệm kháng thể dương tính thì cũng có khả năng người bệnh mắc bệnh từ lâu và đã khỏi bệnh lâu rồi; hoặc có thể chéo với các chủng virus corona khác không phải chủng mới. Ví dụ, kháng thể của sốt xuất huyết cũng có thể chéo với kháng thể của viêm não Nhật Bản bởi hai dòng này là giống nhau.
Tóm lại, việc tìm thấy kháng thể chỉ có thể giúp xác định xem trong cơ thể người bệnh (hoặc người đã khỏi bệnh) có tạo được kháng thể hay không, chứ không xác định được người đó có còn virus trong cơ thể hay không.
Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm-Thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng I: “Xét nghiệm nhanh này không thể thay thế những chiến lược có thể chúng ta đã từng làm từ đầu đến giờ nghĩa là vẫn phải phân loại đối tượng F1, F2; hạn chế đi lại; mang khẩu trang; mang nón che giọt bắn ở những nơi có nguy cơ cao; hạn chế tiếp xúc gần; thường xuyên rửa tay với xà phòng…”.
Người có kết quả dương tính bằng xét nghiệm nhanh thì vẫn cần phải kiểm chứng lại bằng phương pháp PCR và không nên cách ly họ chung một chỗ với những người đang mắc bệnh, cần có khu vực riêng cho những bệnh nhân này.
Ý nghĩa của việc xét nghiệm dựa trên kháng thể
Việc xét nghiệm dựa trên kháng thể có một số hạn chế như phân tích ở trên. Tuy nhiên, việc này cũng có một số tác dụng nhất định.
Xét nghiệm kháng thể có thể được những bệnh nhân mắc bệnh sau 7 đến 10 ngày sau khi họ nhiễm. Từ đó, bác sĩ có thể đề ra một số biện pháp để xử lý với những người này như cách ly, truy lại các tiếp xúc gần gũi của họ để theo dõi.
Xét nghiệm này cũng tìm ra được những người khỏi bệnh mà trong máu của họ có kháng thể để:
- Khuyên những người này hiến máu. Máu của họ có thể dùng làm huyết thanh để điều trị cho những bệnh nhân nguy kịch khi dịch bệnh nghiêm trọng và chưa có thuốc điều trị hữu hiệu.
- Kêu gọi những người này đảm nhận các công việc tuyến đầu chống dịch vì họ miễn nhiễm với dịch bệnh.
Sau một thời gian dịch bệnh lan tràn hoặc sau một thời gian tiêm phòng vaccine, việc kiểm tra kháng thể trong người dân có ý nghĩa để biết được bao nhiêu phần trăm người trong cộng đồng đã trở nên miễn nhiễm với virus này, từ đó có thể đánh giá mức độ miễn dịch cộng đồng.
Văn Thiện
Theo freenewsagency, dantri
