Trong cuộc tấn công diễn ra ở Libya vào tháng 3/2020, một máy bay không người lái tự hành có thể đã săn lùng và tấn công con người mà không cần sự cho phép của người điều khiển, một báo cáo gần đây của Liên Hợp Quốc tiết lộ.
Cũng vì là lần đầu tiên một cuộc tấn công bằng trí tuệ nhân tạo (AI) như vậy diễn ra nhắm vào con người, nên vẫn chưa rõ liệu máy bay không người lái đã giết người hay không.
Báo cáo gửi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nêu rõ, vào ngày 27/3/2020, Thủ tướng Libya Fayez al-Sarraj đã ra lệnh khởi động "Chiến dịch PEACE STORM". Trong chiến dịch đó, các máy bay chiến đấu không người lái (UCAV) được sử dụng chống lại Lực lượng Liên kết Haftar (HAF).
Máy bay không người lái đã được sử dụng trong chiến đấu trong nhiều năm, nhưng điều khiến cuộc tấn công trên trở nên khác biệt là chúng hoạt động mà không có sự chỉ đạo của con người, sau khi cuộc tấn công ban đầu với những sự hỗ trợ khác diễn ra.
Theo báo cáo: "Các đoàn xe hậu cần và HAF rút lui sau đó đã bị săn lùng và tác chiến từ xa bởi các phương tiện bay chiến đấu không người lái hoặc các hệ thống vũ khí tự động sát thương như STM Kargu-2 (xem phụ lục 30) và các loại vũ khí lảng vảng khác".
"Các hệ thống vũ khí tự động gây sát thương được lập trình để tấn công các mục tiêu mà không yêu cầu kết nối dữ liệu giữa người điều khiển và vũ khí: trên thực tế, chúng có khả năng 'bắn, quên và săn lùng' thực sự”.
KARGU là một máy bay không người lái tấn công cánh quay được thiết kế cho chiến tranh bất đối xứng hoặc các hoạt động chống khủng bố. Theo các nhà sản xuất, máy bay này "có thể được sử dụng hiệu quả chống lại các mục tiêu tĩnh hoặc di động thông qua khả năng xử lý hình ảnh bản địa và thời gian thực và các thuật toán học máy được nhúng trên nền tảng”.
Một đoạn video giới thiệu về máy bay không người lái này cho thấy nó nhắm mục tiêu vào các ma-nơ-canh trên một cánh đồng, trước khi lao vào chúng và kích nổ một vụ nổ.
Máy bay không người lái tỏ ra hiệu quả và gây ra những lo ngại về đạo đức
Báo cáo cho biết: "Các đơn vị không được đào tạo cũng như không có động cơ để bảo vệ chống lại việc sử dụng hiệu quả công nghệ mới này và thường rút lui trong tình trạng hỗn loạn"
"Sau khi rút lui, họ phải chịu sự quấy rối liên tục từ các máy bay chiến đấu không người lái và các hệ thống vũ khí tự động gây chết người, vốn đang được chứng minh là một tổ hợp hiệu quả cao”.
Báo cáo không đi vào chi tiết cụ thể về việc liệu có thương vong hoặc thiệt mạng liên quan đến cuộc tấn công hay không, mặc dù họ lưu ý rằng máy bay không người lái "hiệu quả cao" trong việc giúp gây "thương vong đáng kể" cho các hệ thống tên lửa đất đối không Pantsir S-1 của đối phương. Hoàn toàn có khả năng một máy bay không người lái được vận hành bằng thuật toán máy học đã tấn công hoặc giết được người đầu tiên.
Cuộc tấn công, cho dù nó có gây ra thương vong hay không, cũng sẽ không được các nhà vận động chống việc sử dụng "robot giết người" hoan nghênh.
Theo tổ chức Human Rights Watch: "Có những nghi ngại nghiêm trọng về vũ khí hoàn toàn độc lập đối với khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn pháp luật nhân đạo quốc tế, bao gồm các quy tắc của sự khác biệt, tương xứng, và sự cần thiết quân sự, trong khi chúng có thể đe dọa các quyền cơ bản cho cuộc sống và nguyên tắc của phẩm giá con người".
"Human Rights Watch kêu gọi một lệnh cấm phủ đầu đối với việc phát triển, sản xuất và sử dụng vũ khí hoàn toàn tự trị”.
Ngoài ra, các mối lo ngại khác là các thuật toán AI được sử dụng bởi robot có thể không đủ mạnh hoặc được đào tạo bởi các bộ dữ liệu có sai sót bên trong chúng. Bên cạnh lỗi dễ mắc phải, chẳng hạn như một chiếc Tesla bị đánh lừa khiến nó chệch hướng giữa đường, còn vô số ví dụ khác về sự thiên kiến trong công nghệ này.
Có vẻ như con người có thể sớm phải đưa ra các quyết định sinh tử đối với loại công nghệ chiến tranh mới này.
Văn Thiện
Theo iflscience
