Liệu chúng ta có thể du hành thời gian không? Có phải thời gian chỉ là một ảo ảnh mà bộ não của chúng ta cho rằng nó chỉ đơn thuần đang trôi về phía trước theo một kiểu tuyến tính? Theo những người ủng hộ thuyết vũ trụ khối, câu trả lời cho cả hai câu hỏi này, đơn giản là có.
Lý thuyết vũ trụ khối (block universe) mô tả “hiện tại” đơn giản chỉ là một điểm tùy ý trong thời gian và nói rằng quá khứ, tương lai và hiện tại đều tồn tại đồng thời.
Cũng giống như cách mà vị trí hiện tại của bạn không loại trừ sự tồn tại của các vị trí khác, lý thuyết khối vũ trụ tuyên bố rằng ở hiện tại không có nghĩa là quá khứ và tương lai không có mặt. Như vậy, cách nhận thức này về không thời gian có nghĩa là việc du hành thời gian, trên lý thuyết, là có thể.
Lý thuyết vũ trụ khối cho rằng vũ trụ của chúng ta có thể là một khối không thời gian 4 chiều khổng lồ, chứa tất cả những điều đã xảy ra và sẽ xảy ra trong nhận thức truyền thống của chúng ta về thời gian.
Tiến sĩ Miller, đồng giám đốc của Trung tâm Thời gian tại Đại học Sydney, đã giải thích lý thuyết này trong một bài báo được xuất bản bởi ABC Science. Miller mô tả rằng tất cả các khoảnh khắc đều tồn tại tương đối với nhau trong ba chiều không gian và một chiều thời gian duy nhất.
Lý thuyết vũ trụ khối còn được biết đến trong giới khoa học với cái tên Chủ nghĩa vĩnh cửu, bởi vì nó mô tả cách mà quá khứ, hiện tại và tương lai đồng thời tồn tại. Điều này trái ngược với thuyết Hiện tại, thuyết cho rằng quá khứ không tồn tại nữa và liên tục biến mất, nhờ vào quan niệm buồn tẻ về thời gian “hiện tại”.
Du hành thời gian có thể thực hiện được không?
Theo Tiến sĩ Miller, nói về mặt giả thuyết là việc du hành thời gian là hoàn toàn có thể nhưng chúng ta sẽ vấp phải một rào cản lớn. Chúng ta sẽ phải tìm ra cách di chuyển với tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng, và sử dụng lỗ sâu như một con đường tắt để đi đến một "địa điểm" khác trong không thời gian. Điều này có thể xảy ra do một hiện tượng được gọi là sự giãn nở thời gian.
-
- Minh họa của một nghệ sĩ về lỗ sâu. (Ảnh: Genty / Pixabay)
Tuy nhiên, nếu chúng ta có thể tạo ra công nghệ cho phép chúng ta du hành thời gian, chúng ta sẽ không thể ảnh hưởng đến hiện tại của mình bằng cách thay đổi quá khứ, Miller cho biết. Đó là bởi vì hiện tại tồn tại đồng thời với quá khứ và do đó, gắn bó chặt chẽ với quá khứ. Vì vậy, chúng ta không cần phải lo lắng rằng việc giết một con côn trùng trong quá khứ sẽ gây ra hiệu ứng cánh bướm, dẫn đến một chuỗi sự kiện khơi mào cho một cuộc chiến tranh thế giới nổ ra.
Miller nói: "Nếu tôi du hành về quá khứ, tôi là một phần của quá khứ. Điều quan trọng là, tôi luôn là một phần của quá khứ". Nói cách khác, quay về quá khứ có nghĩa là chúng ta chỉ đơn giản là thực hiện các hành động định sẵn đã được viết sẵn trong khối không thời gian.
Tất nhiên, lý thuyết vũ trụ khối cũng nhận phải những lời gièm pha. Ví dụ, nhà vật lý học Lee Smolin đã viết rằng: "Tương lai không phải là hiện thực trong hiện tại và không thể có thực tế chắc chắn cho vấn đề về tương lai”. Ông cũng nói thêm, tại một hội nghị năm 2017, rằng thực tại chỉ là "quá trình mà các sự kiện trong tương lai được tạo ra từ các sự kiện hiện tại”.
Ý tưởng về thuyết vũ trụ khối, nếu đúng, cũng sẽ củng cố thêm ý tưởng triết học về Thuyết tiền định, thuyết này tuyên bố rằng mọi thứ đều được định sẵn và do đó một cá nhân không có quyền quyết định đối với kết quả cuộc đời của họ và có thể cứ để nó tự vận hành.
Đối lập với khái niệm Thuyết tiền định là một lý thuyết khác gọi là chủ nghĩa khối. Những người theo chủ nghĩa này cho rằng khối không thời gian thực sự là một thực thể đang tiến triển và có thể thay đổi được. Theo lý thuyết này, quá khứ và hiện tại luôn tồn tại, nhưng tương lai là một thực thể thay đổi nhiều hơn.
Vì vậy, liệu một cuộc sống định trước có thể liên kết chặt chẽ với khả năng du hành thời gian của chúng ta không? Sự thật là chúng ta không biết chắc chắn điều này. Và hiện tại, lý thuyết vũ trụ khối chỉ là một lý thuyết. Chúng ta cần một cỗ máy thời gian - một loại máy móc cao cấp mà con người chưa chế tạo được - để kiểm tra nó.
Văn Thiện
