Một trong số nhiều thay đổi do đại dịch mang lại là việc sử dụng rộng rãi mã QR, một dạng biểu diễn đồ họa của dữ liệu kỹ thuật số có thể in ra giấy và quét bằng điện thoại thông minh hoặc thiết bị khác.
Do có nhiều cách sử dụng, mã QR giúp mọi người tránh tiếp xúc với đồ vật hoặc tương tác gần với những người khác trong các việc như chia sẻ thực đơn nhà hàng, đăng ký các cuộc hẹn y tế và chuyên môn,...
Mã QR có họ hàng gần với mã vạch in trên bao bì sản phẩm trong siêu thị. Nhân viên thu ngân thường dùng máy quét hồng ngoại quét mã vạch để cho máy thanh toán nhận biết sản phẩm đang được mua.
Trong khi mã vạch lưu trữ thông tin bằng các đường kẻ dọc, thì mã QR lưu trữ thông tin theo cả chiều dọc và ngang. Điều này cho phép mã QR chứa được nhiều dữ liệu hơn đáng kể và khiến chúng linh hoạt hơn.
Mã QR bao gồm những gì?
Trong khi con người dễ dàng đọc được các chữ số Ả Rập, thì máy tính lại rất khó khăn. Mã vạch giúp khắc phục khó khăn đó thông qua việc mã hóa dữ liệu chữ và số dưới dạng một chuỗi các đường màu đen và trắng với độ rộng khác nhau. Tại cửa hàng, mã vạch biểu thị bộ số định danh của sản phẩm.
Dữ liệu được lưu trữ trong mã vạch là thường dư thừa. Do đó, ngay cả khi một phần của mã vạch bị phá hủy hoặc bị che khuất, thiết bị vẫn có thể đọc được tên sản phẩm.
Mã QR được thiết kế để quét bằng máy ảnh. Tính năng quét mã QR được tích hợp trong nhiều ứng dụng máy ảnh dành cho Android và iOS. Mã QR thường được sử dụng để lưu trữ các liên kết web; tuy nhiên, chúng có thể lưu trữ dữ liệu tùy ý, chẳng hạn như văn bản hoặc hình ảnh.
Khi bạn quét mã QR, trình đọc QR trong máy ảnh của điện thoại sẽ giải mã và thông tin thu được sẽ kích hoạt một hành động trên điện thoại của bạn. Nếu mã QR lưu trữ một URL, điện thoại của bạn sẽ hiển thị URL đó cho bạn.
Mã QR bao gồm: dữ liệu, điểm đánh dấu vị trí, vùng trống và logo tùy chọn.
-
- Các phần của mã QR: dữ liệu (1), điểm đánh dấu vị trí (2), vùng trống (3) và logo tùy chọn (4). (Ảnh: Scott Ruoti, CC BY-ND)
Dữ liệu trong mã QR là một chuỗi các dấu chấm trong một lưới hình vuông. Mỗi dấu chấm đại diện cho số 1 và mỗi ô trống là một số 0 trong mã nhị phân. Các mẫu trong mã QR sẽ mã hóa các tập hợp số, chữ cái hoặc cả hai, bao gồm cả URL.
Kích thước lưới của mã QR nhỏ nhất là 21 hàng x 21 cột và lớn nhất là 177 hàng x 177 cột. Để giúp các dấu chấm dễ phân biệt, trong hầu hết các trường hợp, mã QR sử dụng hình vuông màu đen trên nền trắng. Tuy nhiên, đây không phải là một yêu cầu nghiêm ngặt và mã QR có thể sử dụng bất kỳ màu sắc hoặc hình dạng nào cho các dấu chấm và nền.
Điểm đánh dấu vị trí là các hình vuông được đặt ở các góc trên cùng bên trái, trên cùng bên phải và dưới cùng bên trái của mã QR. Các điểm đánh dấu này cho phép máy ảnh của điện thoại thông minh hoặc thiết bị khác định hướng mã QR khi quét. Mã QR được bao quanh bởi vùng trống hay còn gọi vùng yên tĩnh, để giúp máy tính xác định nơi mã QR bắt đầu và kết thúc. Mã QR có thể bao gồm một logo tùy chọn ở giữa.
Giống như mã vạch, mã QR cũng được thiết kế với khả năng dự phòng dữ liệu. Ngay cả khi có tới 30% mã QR bị phá hủy hoặc khó đọc, dữ liệu vẫn có thể được khôi phục. Trên thực tế, logo không thực sự là một phần của mã QR; chúng che mất một số dữ liệu của mã QR. Tuy nhiên, do tính dư thừa của mã QR, phần dữ liệu bị logo che mất có thể được khôi phục thông qua các dấu chấm còn lại.
Mã QR có nguy hiểm không?
Mã QR vốn không nguy hiểm. Chúng chỉ đơn giản là một cách để lưu trữ dữ liệu. Tuy nhiên, giống như việc nhấp vào liên kết trong email có thể nguy hiểm, việc truy cập vào các URL được lưu trữ trong mã QR cũng có thể rủi ro theo một số cách.
URL đó có thể đưa bạn đến một trang web lừa đảo cố gắng lừa bạn nhập tên người dùng hoặc mật khẩu của bạn cho một trang web khác. URL cũng có thể đưa bạn đến một trang web hợp pháp để lừa bạn làm điều gì đó có hại, chẳng hạn như cấp cho kẻ tấn công quyền truy cập vào tài khoản của bạn.
Một URL độc hại có thể mở một ứng dụng trên thiết bị của bạn và khiến nó thực hiện một số hành động. Mặc dù hành vi như vậy thường là vô hại, nhưng kẻ tấn công có thể sử dụng điều này để lừa một số ứng dụng tiết lộ dữ liệu của bạn.
Điều quan trọng là khi bạn mở một liên kết bằng mã QR, bạn phải đảm bảo rằng URL đó an toàn và đến từ một nguồn đáng tin cậy. Chỉ vì mã QR có logo quen thuộc không có nghĩa là bạn nên nhấp vào URL mà nó chứa.
Cũng có khả năng nhỏ là ứng dụng được sử dụng để quét mã QR có thể chứa một lỗ hổng cho phép mã QR độc hại xâm nhập thiết bị của bạn. Chỉ cần bạn quét mã QR là cuộc tấn công kiểu này sẽ thành công cho dù bạn không nhấp vào liên kết được lưu trữ trong đó. Để tránh mối đe dọa này, bạn nên sử dụng các ứng dụng đáng tin cậy do nhà sản xuất thiết bị cung cấp để quét mã QR và tránh tải xuống các ứng dụng mã QR tùy chỉnh.
Văn Thiện
Theo The Conversation
