'Mũ bảo hiểm quyền lực' thời kỳ đồ đồng được khai quật từ vũng lầy của Đan Mạch

Giúp NTDVN sửa lỗi

Vào năm 1942, một người thợ cắt than bùn đang đào bới trong vũng lầy ở Đan Mạch đã chạm chiếc xẻng của mình vào một chiếc mũ bảo hiểm bằng đồng có sừng. Chiếc mũ có sừng bò dài và cong. Trên đỉnh chiếc mũ tròn được trang trí bởi chiếc mỏ và đôi mắt to của chim săn mồi. Các phụ kiện trên mũ đội đầu có thể giúp gắn lông vũ và thậm chí có thể là bờm lông ngựa.

Các cuộc khai quật sau đó cho thấy món trang sức đáng chú ý có một cặp song sinh gần như giống hệt nhau. Nhưng cặp sừng không phải là bằng chứng cho thấy những người Viking từng sống trong khu vực này đã đội mũ bảo hiểm, một huyền thoại hiện đại, thay vào đó, chúng đã lâu đời hơn rất nhiều, một nghiên cứu tiết lộ.

Các nhà nghiên cứu cho thấy những chiếc mũ bảo hiểm đã được chế tạo đến gần 3000 năm trước, khoảng 900 năm trước Công nguyên, hơn 1500 năm trước khi những người Viking đầu tiên xuất hiện trong khu vực. Các nhà nghiên cứu cũng lập luận rằng kiểu trang trí của những chiếc mũ đội đầu có thể được lấy cảm hứng từ chủ nghĩa tượng trưng tương tự ở Sardinia xa xôi. Mối liên hệ lần đầu tiên sẽ liên kết hai phần của châu Âu thời tiền sử cách nhau hàng nghìn km, cho thấy có thể đã có một tuyến đường biển chưa từng được biết đến trước đây dọc theo bờ biển Đại Tây Dương nối Scandinavia với Địa Trung Hải.

Flemming Kaul, một nhà khảo cổ học tại Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch, người không tham gia nghiên cứu, cho biết: “Đó là một bài báo tuyệt vời. Đó là một phần của câu chuyện mở mang tầm mắt này, nơi chúng ta thấy những mối liên hệ văn hóa xa xôi trong thời kỳ đồ đồng’’.

Các nhà nghiên cứu cho rằng chúng được làm vào thời kỳ đồ đồng muộn của Scandinavia.
Các nhà nghiên cứu cho rằng chúng được làm vào thời kỳ đồ đồng muộn của Scandinavia. (Ảnh: Bảo tàng quốc gia Đan Mạch)

Sau khi những chiếc mũ bảo hiểm được phát hiện, các nhà nghiên cứu cho rằng chúng được làm vào thời kỳ đồ đồng muộn của Scandinavia, một giai đoạn kéo dài 3 thế kỷ của sự thay đổi về nghệ thuật, chính trị và tôn giáo bắt đầu vào khoảng năm 1000 trước Công nguyên ở Scandinavia với các nền văn hóa khác ở Châu u vào thời điểm đó.

Vào năm 2019, trong khi chụp những bức ảnh chi tiết về một trong những chiếc sừng đồng rỗng, cong của chiếc mũ bảo hiểm, nhà khảo cổ học Heide Wrobel Nørgaard của Bảo tàng Moesgaard đã phát hiện ra cặn hữu cơ màu đen, có lẽ từ nhựa bạch dương được sử dụng để gắn các chùm trang trí vào cuối chiếc sừng. Cô có thể chọn ra hai mẫu và xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ. Những chiếc mũ bảo hiểm của người Viking đã được chế tạo vào khoảng năm 900 trước Công nguyên, Nørgaard và các đồng tác giả của cô ấy đưa tin trên tạp chí Praehistorische Zeitschrift.

Mũ bảo hiểm bằng đồng có sừng

Cặn hữu cơ ở một trong những chiếc sừng của mũ bảo hiểm đã tạo ra một mẫu đủ lớn cho đến nay. Mũ đội đầu có các điểm tương đồng trong các đồ tạo tác cổ đại của Scandinavia, bao gồm một chiếc mũ bảo hiểm khác được tìm thấy ở nơi khác, các bức tượng nhỏ bằng đồng đội mũ giống hệt nhau và các chiến binh với mũ bảo hiểm có sừng được mô tả trong các tác phẩm chạm khắc trên đá. Trong khi đó, trên đảo Sardinia và phía tây Iberia, các tác phẩm nghệ thuật trên đá và tượng nhỏ có cùng thời gian thường mô tả các chiến binh với mũ bảo hiểm có sừng gần giống hệt nhau. “Có những điểm tương đồng rất lớn giữa chúng”, Nørgaard nói.

Nhà khảo cổ học Helle Vandkilde của Đại học Aarhus lập luận về những điểm tương đồng giữa biểu tượng Scandinavian và Sardinia cho thấy các thương nhân từ Địa Trung Hải bắt đầu tìm đường lên bờ biển Đại Tây Dương để đến Scandinavia cách đây 3000 năm, thay vì sử dụng các tuyến đường bộ gian khổ qua dãy Alps. Thời kỳ đồ đồng Scandinavia hầu như không có nguồn kim loại, vì vậy nhu cầu về đồng và thiếc có lẽ đã thúc đẩy thương mại đường dài, với sự trao đổi văn hóa theo sát phía sau.

Vandkilde, tác giả chính của bài báo cho biết: “Những [mũ bảo hiểm] này là dấu hiệu mới cho thấy kim loại được giao dịch lâu hơn chúng ta nghĩ".

Vào thời điểm chế tạo mũ bảo hiểm, cho thấy có một tầng lớp chính trị ở Scandinavia đang củng cố quyền lực của mình và các ý tưởng tôn giáo đang chuyển từ việc thờ cúng Mặt trời sang các vị thần cụ thể có thuộc tính động vật. Những chiếc mũ đội đầu mang tính nghi lễ hơn là trang phục chiến đấu, những chiếc mũ bảo hiểm được trang trí với biểu tượng động vật. Kaul nói: “Chiếc mũ bảo hiểm đại diện cho tất cả các sức mạnh tôn giáo vũ trụ. Đó là chiếc mũ quyền lực tôn giáo ấn tượng nhất của Thời đại đồ đồng”.

Vandkilde và các đồng nghiệp của cô cho rằng “chiếc mũ quyền lực” và những người anh em họ có sừng của nó đã truyền đạt uy quyền của thế giới khác bằng cách kêu gọi hình ảnh và ý tưởng nhập khẩu từ Địa Trung Hải cùng với đồng và thiếc được sử dụng để làm đồng. Họ đề xuất rằng mũ bảo hiểm có lẽ đã được sử dụng trong nhiều thế hệ bởi các nhà lãnh đạo trị vì.

Không phải ai cũng bị thuyết phục. Nhà khảo cổ học Nicola Ialongo của Đại học Göttingen Georg August cho biết nghiên cứu để lại nhiều điều chưa giải thích được. Ông lập luận, nếu có một tuyến đường thương mại Đại Tây Dương bị buôn bán dày đặc nối Địa Trung Hải với cực bắc, tại sao mũ bảo hiểm có sừng và các hình tượng khác lại được tìm thấy ở Sardinia và Scandinavia, mà không phải ở Bỉ, Pháp, Vương quốc Anh hoặc Hà Lan? "Ngay cả khi bạn cho rằng những người đi biển đã đi thẳng từ Sardinia đến Scandinavia, họ chắc chắn đã dừng lại trên đường đi".

Kaul cho biết nghiên cứu cho thấy người Viking không phải là xã hội Scandinavia duy nhất có mối quan hệ xa xôi trong quá khứ. Kaul nói: “Có thể nhìn thấy các mạng lưới thương mại và các mối quan hệ tôn giáo trên một khoảng cách xa đã có trong thời kỳ đồ đồng. Thời đại đồ đồng thú vị hơn nhiều so với thời đại Viking”.

Ngọc Mai



BÀI CHỌN LỌC

'Mũ bảo hiểm quyền lực' thời kỳ đồ đồng được khai quật từ vũng lầy của Đan Mạch