NASA theo dõi một dị thường khổng lồ đang phát triển trong từ trường của Trái đất

Giúp NTDVN sửa lỗi

NASA đang tích cực theo dõi một dị thường kỳ lạ trong từ trường Trái đất: một vùng khổng lồ có cường độ từ trường thấp hơn trên bầu trời của chúng ta, trải dài giữa Nam Mỹ và Tây Nam châu Phi.

Hiện tượng đang phát triển này, được gọi là Dị thường Nam Đại Tây Dương (SAA), đã thu hút sự chú ý và quan tâm của các nhà khoa học trong nhiều năm, và nhất là các nhà nghiên cứu của NASA. Các vệ tinh và tàu vũ trụ của cơ quan này đặc biệt dễ bị tổn thương khi đi qua khu vực có cường độ từ trường suy yếu trong vùng dị thường do các hạt mang điện từ Mặt trời bay xuyên qua vùng này được.

Dị thường Nam Đại Tây Dương (SAA) - được NASA ví như một “vết lõm” trong từ trường Trái đất, hay một loại “ổ gà trong không gian” - thường không ảnh hưởng đến sự sống trên hành tinh của chúng ta, nhưng lại có ảnh hưởng đối với quỹ đạo tàu vũ trụ (bao gồm cả Trạm vũ trụ quốc tế) đi trực tiếp qua khu vực này.

Trong những lần chạm trán, cường độ từ trường yếu bên trong vùng dị thường có thể khiến các hệ thống công nghệ trên các vệ tinh có thể bị đoản mạch và trục trặc nếu chúng bị tấn công bởi các proton năng lượng cao phát ra từ Mặt trời.

Những tai nạn ngẫu nhiên này thường chỉ tạo ra trục trặc ở mức độ thấp, nhưng chúng có nguy cơ gây ra mất mát dữ liệu đáng kể, hoặc thậm chí là thiệt hại vĩnh viễn đối với các thành phần quan trọng - mối đe dọa này buộc các nhà khai thác vệ tinh phải đóng hệ thống tàu vũ trụ trước khi tàu vũ trụ đi vào vùng dị thường.

Giảm thiểu những nguy cơ đó trong không gian là một lý do NASA đang theo dõi chặt chẽ SAA. Hơn nữa, bí ẩn về hiện tượng dị thường có thể là một cơ hội tuyệt vời để các nhóm nghiên cứu của NASA tìm hiểu về nó.

Nhà địa vật lý Terry Sabaka từ Trung tâm Du hành Vũ trụ Goddard của NASA ở Greenbelt, Maryland giải thích: “Từ trường thực sự là sự chồng chất của từ trường phát ra từ nhiều nguồn điện”.

Các nhà khoa học coi nguồn điện được tạo ra từ chuyển động của các dòng sắt nóng chảy bên trong lõi ngoài của vỏ Trái đất, cách mặt đất hàng nghìn km. Nhưng có vẻ như các dòng sắt nóng chảy không nhất thiết là đồng nhất.

Một lớp đá dày đặc khổng lồ gọi là Khu vực có Vận tốc Sóng biến dạng Chậm lớn Châu Phi (African Large Low Shear Velocity Province). Khu vực này có các cấu trúc đặc trưng của các bộ phận của thấp nhất (khu vực xung quanh lõi ngoài) của Trái Đất, nằm ở độ sâu khoảng 2.900 km (1.800 dặm) phía dưới châu Phi. Đây chính là khu vực làm nhiễu loạn sự sản sinh ra từ trường, dẫn đến hiệu ứng suy yếu đáng kể.

Nhà địa vật lý và toán học Weijia Kuang của NASA cho biết: "SAA quan sát được cũng có thể được hiểu là hệ quả của việc suy yếu sự thống trị của trường lưỡng cực trong khu vực".

"Cụ thể hơn, một trường cục bộ có độ phân cực đảo ngược phát triển mạnh mẽ trong vùng SAA, do đó làm cho cường độ trường yếu hơn nhiều so với các vùng xung quanh”.

Dữ liệu vệ tinh cho thấy SAA đang phân chia làm 2. (Ảnh: DTU Space)
Dữ liệu vệ tinh cho thấy SAA đang phân chia làm 2. (Ảnh: DTU Space)

Trong khi có nhiều nhà khoa học vẫn chưa hiểu đầy đủ về sự bất thường và ý nghĩa của nó, những hiểu biết mới đang liên tục làm sáng tỏ hiện tượng kỳ lạ này.

Ví dụ, một nghiên cứu do nhà vật lý về hệ Mặt trời Ashley Greeley của NASA dẫn đầu vào năm 2016 cho thấy SAA đang trôi chậm theo hướng tây bắc.

Tuy nhiên, nó không chỉ di chuyển. Đáng chú ý hơn, dị thường này dường như đang trong quá trình tách làm 2, mỗi vùng có một tâm cực tiểu riêng biệt.

Điều đó có ý nghĩa tương lai của SAA vẫn chưa được biết, nhưng trong mọi trường hợp, có bằng chứng cho thấy dị thường không phải mới xuất hiện.

Một nghiên cứu được công bố vào tháng trước cho thấy hiện tượng này không phải là một sự kiện kỳ lạ trong thời gian gần đây, mà là một sự kiện từ trường lặp lại có thể đã ảnh hưởng đến Trái đất kể từ cách đây 11 triệu năm.

Nếu đúng như vậy thì SAA không phải là nguyên nhân của sự đảo cực từ trường của Trái đất, đó là điều thực sự xảy ra, nếu không muốn nói là hàng trăm nghìn năm cùng một lúc.

Sabaka cho biết: “Mặc dù SAA phát triển chậm chạp, nó đang trải qua một số thay đổi về hình thái, vì vậy điều quan trọng là chúng tôi phải tiếp tục theo dõi nó bằng cách tiếp tục các nhiệm vụ” .

Văn Thiện

Theo sciencealert



BÀI CHỌN LỌC

NASA theo dõi một dị thường khổng lồ đang phát triển trong từ trường của Trái đất