Có những thiên thể nào đó trong vũ trụ đang phát ra những luồng sóng vô tuyến có tín hiệu rất nhanh, và các nhà khoa học cuối cùng đã làm sáng tỏ bí ẩn thiên văn hàng thập kỷ này.
Hiện tượng bùng phát năng lượng với tên gọi “vụ nổ sóng vô tuyến nhanh” (FRB), là các xung vô tuyến có thời lượng mili giây được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2007 từ dữ liệu lưu trữ được ghi lại tại Đài quan sát Parkes ở New South Wales, Úc, vào tháng 7/2001.
Nhưng nguồn gốc của vụ nổ FRB từ trước tới giờ vẫn là một ẩn đố đối với các nhà vật lý thiên văn - cho đến khi các nhà nghiên cứu đến từ ba nhóm các nhà thiên văn quốc tế, bao gồm một nhóm các nhà khoa học Canada, kết luận về một nguồn có khả năng đã phát ra nó: sao từ (magnetar).
Nhóm các nhà thiên văn Canada cho biết: “Các ngôi sao từ là những ngôi sao neutron trẻ có độ từ hóa cao, đôi khi tạo ra các vụ nổ lớn chứa tia X và tia gamma”.
Một ngôi sao neutron được hình thành từ lõi của một ngôi sao lớn, bị sụp đổ sau hiện tượng siêu tân tinh (supernova) và cạn kiệt năng lượng. Một ngôi sao neutron bình thường có từ trường mạnh gấp một nghìn tỷ lần từ trường của Trái đất.
Nhưng từ trường của một ngôi sao từ lại mạnh gấp 1.000 lần so với một ngôi sao neutron.
Vào ngày 28 tháng 4 năm 2020, một loạt các vụ nổ FRB từ một ngôi sao từ đã được biết đến, với tên gọi SGR 1935 + 2154, được xác định bởi kính viễn vọng “Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment” (CHIME). CHIME là một kính viễn vọng vô tuyến thuộc Đài quan sát Vật lý Thiên văn Vô tuyến Dominion ở British Columbia.
Sau thông báo của CHIME, một nhóm các nhà khoa học từ một dự án do NASA tài trợ cho biết họ cũng phát hiện FRB, sử dụng kính thiên văn Survey for Transient Astronomical Radio Emission 2 (STARE2) (pdf).
Điều đặc biệt về vụ nổ FRB mới này - với tên mã FRB 200428 - là nó đến từ một nơi cách chúng ta chỉ 30.000 năm ánh sáng.
Ông Paul Scholz, nhà vật lý thiên văn người Canada nói với Đài CBC News : “Các vụ nổ FRB… nói chung cách chúng ta hàng triệu đến hàng tỷ năm ánh sáng. Nhưng ngôi sao này nằm trong thiên hà của chúng ta và ở gần chúng ta hơn nhiều. So với các vụ nổ FRB khác, nó không khác gì “ở sân sau” của chúng ta, vì vậy chúng ta có thể nghiên cứu nó chi tiết hơn nhiều”.
Các nhà thiên văn học Trung Quốc đã hỗ trợ đóng góp vào khám phá này bằng các quan sát của riêng họ (pdf) từ Kính viễn vọng Aperture Spherical (FAST) được đặt tại Quý Châu.
Sao từ chỉ là một trong nhiều mô hình giả thuyết được sử dụng trong nghiên cứu các nguồn phát của FRB. Điều mà các nhà khoa học muốn biết tiếp theo là năng lượng từ trường được giải phóng dưới dạng sóng vô tuyến như thế nào.
Ông Scholz cho biết: “Tất cả công nghệ mà chúng tôi có được đều xuất phát từ sự hiểu biết của chúng tôi về vũ trụ, về vật lý học. Và thông qua việc tìm hiểu chúng, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về cách mà vũ trụ vận hành, và cách mà vật lý đang xảy ra”.
Quang Minh
Theo The Epoch Times tiếng Anh
