Sao chổi ATLAS gần đây đã trở nên sáng hơn và thu hút sự chú ý của các nhà thiên văn học và những người đam mê bầu trời. Trong lịch sử, cùng với sự xuất hiện của sao chổi Lớn năm 1264, thế giới năm đó cũng có rất nhiều sự kiện đáng chú ý xảy ra.
Sao chổi ATLAS sáng dần lên và đang đến gần Trái đất
Sao chổi ATLAS được các nhà thiên văn học phát hiện ra vào ngày 28/12/2019, sau khi họ sử dụng ATLAS (Hệ thống Cảnh báo Cuối cùng về tác động của Tiểu hành tinh) ở Hawaii. Sau đó, các nhà thiên văn học đặt cho nó một cái tên chính thức là C / 2019 Y4. Vào giữa cuối tháng 3/2020, sao chổi này có độ sáng tương đương một ngôi sao cường độ +8 - chưa nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng kính viễn vọng cỡ trung bình có thể nhìn thấy được trên bầu trời tối.
Sao chổi này hiện đang đi qua quỹ đạo của Sao Hỏa và tiếp tục tiến vào bên trong hệ Mặt trời. Khi nó đến gần Trái đất của chúng ta hơn, nó sẽ sáng hơn nữa. Sao chổi ATLAS sẽ đến gần Trái đất nhất vào ngày 23/5, và đến ngày 31/5 sao chổi này sẽ ở điểm cận nhật - điểm gần Mặt trời nhất trên quỹ đạo của nó.
-
- Quỹ đạo của sao chổi C / 2019 Y4 (ATLAS). (Ảnh: NASA / JPL)
Nếu dự đoán là chính xác, sao chổi ATLAS có thể đạt tới cấp sao biểu kiến +5 vào ngày 1/5/2020. Có nghĩa là sao chổi này có đủ độ sáng biểu kiến về mặt lý thuyết để có thể nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng độ mờ của sao chổi có thể khiến chúng khó phát hiện hơn so với các ngôi sao có độ sáng tương đương.
Sao chổi ATLAS sẽ cách Trái đất khoảng 116.855.706 km khi nó ở điểm gần hành tinh của chúng ta nhất. Tại điểm cận nhật, sao chổi này sẽ cách Mặt trời khoảng 37.848.261 km - gần hơn so với điểm cận nhật của sao Thủy, hành tinh trong cùng của hệ Mặt trời, cách Mặt trời khoảng 57,9 triệu km.
Khi sao chổi ATLAS đến điểm cận nhật, các nhà khoa học ước tính rằng sao chổi này sẽ có phạm vi độ sáng cực đại từ cường độ +2 đến -6. Nhưng do khoảng cách của nó đến Mặt trời khá gần, nên có thể nó sẽ bốc hơi hết tại điểm này và không bao giờ đạt được độ sáng như mong đợi.
Tính toán của NASA / JPL chỉ ra sao chổi ATLAS mất khoảng 6.025 năm để hoàn thành một quỹ đạo quanh Mặt trời. Các quan sát cho thấy nó có quỹ đạo tương tự sao chổi Lớn năm 1844, điều này cho thấy sao chổi ATLAS có thể là một mảnh vỡ của sao chổi Lớn 1844.
Sự xuất hiện của sao chổi Lớn năm 1624 và những biến động trên thế giới năm đó
Sao chổi Lớn năm 1264 (C/1264 N1) là một trong những sao chổi sáng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử. Sao chổi này được mô tả là một vật thể có kích thước lớn và sáng rực rỡ vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9 năm 1264. Vào thời điểm đó, đầu của sao chổi này có thể nhìn thấy trên bầu trời buổi sáng - ở phía trên đường chân trời phía đông, đuôi của nó kéo dài qua bầu trời tới giữa phía tây, dài gần 100° cung. Trong khi đó, đuôi của các sao chổi thông thường chỉ dài 5-7° cung.
-
- Sao chổi Lớn 1264. (Ảnh: Wikipedia)
Những ghi chép lịch sử cho thấy rằng trong giai đoạn sao chổi này xuất hiện, châu Âu đã xảy ra những sự kiện đáng chú ý. Trong các sự kiện đó, đặc biệt phải kể đến là mối liên hệ giữa sự xuất hiện của sao chổi và cái chết của Giáo hoàng Urban IV - người bị ngã bệnh trong ngày sao chổi này được nhìn thấy lần đầu tiên, và chết tại đúng thời điểm nó biến mất vào ngày 3/10/1264.
Những quan sát về sao chổi Lớn cũng được ghi chép ở Trung Quốc. Các mô tả về sao chổi này đồng nhất với các mô tả của các sử gia châu Âu. Sau khi được báo có sao chổi lớn xuất hiện ở phía đông thành, Hoàng đế nhà Nam Tống là Tống Lý Tông lo sợ đến mức bệnh cũ tái phát, thánh thể bất an. Ông hạ chiếu tìm danh y chữa bệnh, ai chữa khỏi thì bổ làm quan, nhưng không có ai đến. Hoàng đế qua đời vào cuối năm đó.
Trong khi đó ở Mông Cổ, cuộc nội chiến Toluid tranh giành quyền lực giữa Hốt Tất Liệt và A Lý Bất Ca đang trên đà kết thúc, quân của A Lý Bất Ca đang cố thủ. Tuy nhiên, khi thấy sao chổi Lớn xuất hiện, A Lý Bất Ca cho rằng đó là điềm báo nên ông đã cho quân lính ra đầu hàng anh trai Hốt Tất Liệt ở Thượng Đô.
Ở Việt Nam, trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư có chép thời vua Trần Thánh Tông như sau:
Thượng Hoàng ban yến cho các quan ở Diên Hiền, yến chưa xong, bỗng có sao chổi xuất hiện ở phương đông bắc, đuôi dài suốt trời, Thượng Hoàng ra xem bảo: Ta xem sao chổi này rất sáng, đuôi rất dài, không phải là tai họa của nước ta, lệnh cứ dự xong yến. Tháng 10 mùa đông năm ấy, vua Tống băng.
Văn Thiện
Tài liệu tham khảo:
https://www.kootenaivalleytimes.com/boundary/pandemic-on-earth-bright-comet-comet-c-y-approaching-in/article_e1dbfc8e-6c68-11ea-b582-8fea109463c0.html
https://trithucvn.net/van-hoa/sieu-sao-choi-nam-1264-trong-lich-su-the-gioi-va-dai-viet.html
https://vi.wikipedia.org/wiki/Sao_ch%E1%BB%95i_l%E1%BB%9Bn_n%C4%83m_1264
