Một ảo ảnh quang học hoàn toàn mới khiến nhiều người quan sát nghĩ rằng một vùng "lỗ đen" tối ở trung tâm của một bức ảnh tĩnh đang mở rộng nhanh chóng, như thể họ đang di chuyển về phía đó.
Các nhà nghiên cứu hiện đang nghi ngờ ảo ảnh đánh lừa tâm trí người quan sát rằng họ đang di chuyển vào một không gian tối tăm, giống như một hang động hoặc đường hầm.
Ảo ảnh gồm một hình elip lớn màu đen được bao quanh bởi một quầng tối trên nền trắng chứa đầy các hình elip đen nhỏ hơn.
Khi một người nhìn chằm chằm vào bức ảnh, vùng hình elip tối trông như đang mở rộng ra bên ngoài trong vài giây. Đây chính là lý do tại sao ảo ảnh được đặt tên là "lỗ đen giãn nở".
Trong một nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng 86% trong số 50 người tham gia cho biết họ nhìn thấy vùng tối đang mở rộng khi nhìn vào bức ảnh. Nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng ảo ảnh tác động lên nhận thức về sự thay đổi độ ánh sáng trong não.
Trưởng nhóm nghiên cứu Bruno Laeng, một nhà tâm lý học tại Đại học Oslo ở Na Uy, cho biết: “lỗ đen giãn nở là một ảo ảnh động”. Ảo ảnh này đánh lừa tâm trí người quan sát khiến họ cảm thấy sự thay đổi về độ sáng, như thể họ đang tiến vào một cái lỗ hoặc đường hầm.
Các nhà nghiên cứu cho biết, ảo ảnh dựa trên một phản ứng tự nhiên trong não để dự đoán thời điểm độ sáng sắp thay đổi. Vùng tối ở trung tâm của hình ảnh giống như lối vào của một hang động hoặc đường hầm và mô hình xung quanh tạo cho người quan sát ấn tượng rằng họ đang di chuyển về phía hang động hoặc đường hầm đó.
Ảo giác đánh lừa não bộ rất tốt đến nỗi nó cũng khiến đồng tử của người quan sát giãn ra như thể họ đang thực sự sắp di chuyển vào một không gian tối hơn. Ngoài ra, những người nhìn thấy một lỗ đen lớn hơn thì đồng tử giãn nở nhiều hơn so với những người nhìn thấy một "lỗ đen" bé hơn.
Laeng cho biết: “Ảo ảnh lỗ đen giãn nở dẫn đến sự giãn nở tương ứng của đồng tử”. Điều này cho thấy "đồng tử phản ứng với cách chúng ta cảm nhận ánh sáng, ngay cả khi ánh sáng này là tưởng tượng”.
Các nhà nghiên cứu cũng cho những người quan sát thấy các phiên bản khác của ảo ảnh trong đó màu sắc của các hình elip đã bị thay đổi. Họ nhận thấy rằng hiệu ứng của ảo ảnh bị giảm và đồng tử của người quan sát ít giãn nở hơn. Và khi màu sắc đảo ngược, hình elip trắng trên nền đen, đồng tử của người quan sát co lại, thay vì mở rộng, như thể họ đang di chuyển về phía ánh sáng.
Các nhà nghiên cứu không biết tại sao một số người không thể nhìn thấy vùng tối giãn nở khi nhìn vào ảo ảnh. Nhóm nghiên cứu hy vọng ảo giác cũng được kiểm tra trên các loài động vật khác để xem hệ thống thị giác của động vật khác với hệ thống thị giác ở người hay không.
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Frontiers in Human Neuroscience.
Văn Thiện
