Tầng ozon bảo vệ của Trái đất đang chầm chậm lành lại. Một điều đáng chú ý là với tốc độ hồi phục này, lỗ hổng trên Nam Cực của nó có thể được lành lại hoàn toàn sau khoảng 43 năm nữa, theo một báo cáo mới của Liên Hợp Quốc.
Theo báo Time, một đánh giá khoa học bốn năm một lần cho thấy, kể từ khi tất cả các quốc gia trên thế giới đều đồng ý ngừng sản xuất các hóa chất ăn mòn tầng ozon cách đây hơn 35 năm, thì nay sự hồi phục của tầng này mới đang diễn ra.
Tầng ozon, là một khu vực trong tầng bình lưu của Trái Đất, hấp thụ đến 99% các bức xạ cực tím của Mặt Trời, giúp bảo vệ các dạng sinh vật sống trên bề mặt hành tinh của chúng ta.
Paul Newman, đồng chủ tịch hội đồng đánh giá khoa học cho biết: "Ở tầng bình lưu phía trên và trong lỗ thủng ozon, chúng tôi thấy mọi thứ đang trở nên tốt hơn”.
Tiến độ hồi phục này là chậm, theo báo cáo được trình bày hôm thứ Hai (ngày 9/1) tại hội nghị của Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ ở Denver. Báo cáo cho biết đến khoảng năm 2040, tầng ozon có độ dày trung bình 30 km trong khí quyển sẽ quay trở lại mức trước khi nó bắt đầu mỏng đi vào năm 1980. Và phải đến năm 2045 nó mới trở lại bình thường ở Bắc Cực.
Báo cáo cho biết thêm, phải đến năm 2066 thì tầng ozon ở Nam Cực, nơi mỏng đến mức có một lỗ hổng khổng lồ hàng năm, mới được hồi phục hoàn toàn.
Các nhà khoa học và những người ủng hộ môi trường trên toàn thế giới từ lâu đã ca ngợi những nỗ lực chữa lành lỗ thủng tầng ozon là một trong những chiến thắng sinh thái lớn nhất đối với nhân loại. Nỗ lực này bắt nguồn từ một thỏa thuận năm 1987 có tên là Nghị định thư Montreal, cấm một lớp hóa chất gây hại tầng ozon thường được sử dụng trong chất làm lạnh và bình xịt.
-
- Tầng ozon hấp thụ 97 đến 99% ánh sáng cực tím tần số trung bình của Mặt trời (từ bước sóng khoảng 200 nm đến 315 nm). Nếu không có nó, các bức xạ sẽ có khả năng làm ảnh hướng đến các dạng sinh vật sống tiếp xúc gần bề mặt. (Ảnh: Flickr/Felton Davis)
Tổng thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới, Giáo sư Petteri Taalas cho biết trong một tuyên bố: "Hành động về ozon tạo tiền lệ cho hành động về khí hậu. Thành công trong việc loại bỏ dần các hóa chất ăn ozon cho chúng tôi thấy những gì có thể và phải làm - như một vấn đề cấp bách - để chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, giảm khí nhà kính và do đó hạn chế sự gia tăng nhiệt độ".
Bốn năm trước, các dấu hiệu về sự phục hồi của tầng ozon đã được báo cáo nhưng sơ bộ hơn. Newman nói: "Những con số về sự phục hồi đó đã củng cố rất nhiều”.
Newman cho biết, hai hóa chất chính phá hủy ozon đang ở mức thấp hơn trong khí quyển. Kể từ khi đạt đỉnh vào năm 1993, nồng độ clo giảm 11,5%; và kể từ đỉnh năm 1999 brom, hóa chất có khả năng phá hủy tầng ozon tốt hơn clo nhưng có nồng độ thấp hơn trong không khí, đã giảm 14,5%, báo cáo cho biết.
Nồng độ brom và clo "ngừng tăng lên và đang giảm xuống là một minh chứng thực sự cho hiệu quả của Nghị định thư Montreal”, Newman cho biết.
Các kiểu thời tiết tự nhiên ở Nam Cực cũng ảnh hưởng đến độ lớn lỗ thủng tầng ozon, đạt đỉnh vào mùa thu. Trong vài năm qua, các lỗ hổng tại đây đã lớn hơn một chút nhưng xu hướng chung là một sự chữa lành, Newman nói.
Sự phục hồi này đang "cứu 2 triệu người mỗi năm khỏi ung thư da", Giám đốc Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc Inger Andersen nói với Associated Press vào đầu năm nay trong một email.
Vài năm trước, lượng khí thải của một trong những hóa chất bị cấm, chlorofluorocarbon-11 (CFC-11), đã ngừng giảm xuống và đang tăng lên do sự phát thải phần nào đó đến từ Trung Quốc, nhưng bây giờ lượng khí thải này đã giảm trở lại, Newman nói.
Thế hệ thứ ba của những hóa chất, được gọi là HFC, đã bị cấm cách đây vài năm không phải vì nó sẽ phá hủy tầng ozon mà vì nó là một loại khí nhà kính giữ nhiệt. Báo cáo mới nói rằng lệnh cấm sẽ tránh được sự nóng lên thêm từ 0,3 đến 0,5 độ C.
Báo cáo cũng cảnh báo rằng những nỗ lực làm mát hành tinh một cách nhân tạo bằng cách đưa aerosol vào khí quyển để phản chiếu ánh sáng Mặt trời sẽ làm mỏng tầng ozon tới 20% ở Nam Cực.
Văn Thiện
