Tàu vũ trụ Osiris-Rex của NASA đã hạ cánh và bay lướt trên bề mặt Bennu, một tiểu hành tinh có thể sẽ va chạm với Trái đất vào cuối thế kỷ, vào hôm thứ Ba ngày 20/10/2020 trong giây lát để thu thập một số ít đá vụn vũ trụ mang về Trái đất phục vụ nghiên cứu.
Đây là lần đầu tiên Hoa Kỳ làm được việc này, trước đó chỉ có Nhật Bản được ghi nhận đã đạt được một số mẫu đá vụn của tiểu hành tinh.
“Đã chạm vào bề mặt tiểu hành tinh!”, một người điều khiển chuyến bay tuyên bố reo hò và vỗ tay. "Đang lấy mẫu".
Xác nhận đã đến Trái đất từ tàu vũ trụ Osiris-Rex khi nó tiếp xúc với bề mặt của tiểu hành tinh Bennu cách chúng ta hơn 322 triệu km (200 triệu dặm). Nhưng có thể mất một tuần để các nhà khoa học biết tàu đã lấy được bao nhiêu mẫu vật, đã đủ để nghiên cứu chưa và liệu có cần thử thêm một lần nữa hay không. Nếu thành công, Osiris-Rex sẽ đưa các mẫu vật về Trái đất vào năm 2023.
Nhà khoa học dẫn đầu nghiên cứu Dante Lauretta của Đại học Arizona cho biết: “Tôi không thể tin rằng chúng tôi thực sự đã làm được điều này. Con tàu vũ trụ đã làm được mọi thứ mà nó được cho là cần phải làm".
Osiris-Rex mất 4 tiếng rưỡi để đi xuống từ quỹ đạo hẹp xung quanh Bennu, tuân theo các lệnh được gửi trước bởi các bộ điều khiển mặt đất gần Denver.
Trọng lực của Bennu quá thấp để tàu vũ trụ có thể hạ cánh xuống bề mặt của nó - tiểu hành tinh chỉ có chiều ngang 509m (1.670 feet). Do đó, tàu đã phải vươn cánh tay robot dài 3,36m (11 foot) của mình và cố gắng lấy ít nhất 57 gram (2 ounce) đá vụn vũ trụ của Bennu.
-
- Vị trí trên tiểu hành tinh cổ đại Bennu, nơi mà tàu OSIRIS-REx đã đi xuống bề mặt nguy hiểm, đầy đá tảng và lấy một ít đá vụn vũ trụ vào ngày 20/10/2020 phục vụ nghiên cứu. (Ảnh: NASA / Goddard / Đại học Arizona qua AP)
Heather Enos, nhà khoa học của Đại học Arizona, phó chủ nhiệm nhiệm vụ, mô tả công việc này giống như "hôn lên bề mặt tiểu hành tinh với một lần chạm trong khi vẫn đang di chuyển, được đo chỉ trong vài giây". Tại Trung tâm điều khiển tàu vũ trụ trên Trái đất Lockheed Martin, các nhà khoa học điều khiển ‘nụ hôn’ này mặc áo polo màu xanh hoàng gia và đeo khẩu trang màu đen có gắn nhãn hiệu của nhiệm vụ. Đại dịch coronavirus đã dẫn đến sự chậm trễ nhiệm vụ hai tháng.
Sự việc đạt được ‘nụ hôn’ hôm thứ Ba được coi là phần khó khăn nhất của sứ mệnh, bắt đầu với một vụ phóng tàu vũ trụ từ Cape Canaveral vào năm 2016.
Chiếc tàu vũ trụ này có kích cỡ bằng chiếc xe van với cái tên lấy cảm hứng từ Thần Ai Cập, Osiris-Rex nhắm đến một vị trí trên tiểu hành tinh Bennu có diện tích tương đương với một vài chỗ đậu xe trên Trái đất, ở giữa Miệng núi lửa ‘Chim họa mi’ của tiểu hành tinh. Sau gần hai năm quay quanh Bennu, một tiểu hành tinh có bề mặt với nhiều những tảng đá lớn, tàu vũ trụ đã tìm thấy vị trí này, nơi có một có một số hạt đá vụn đủ nhỏ để có thể lấy được chúng.
Sau khi xác định được địa điểm hạ cánh, Osiris-Rex đã hạ tiếp xuống thêm vài thước cuối cùng để lấy mẫu. Con tàu vũ trụ được lập trình bắn ra khí nitơ có áp suất để khuấy động bề mặt tiểu hành tinh, sau đó hút bất kỳ viên đá vụn hoặc bụi đá rời nào bay lên khỏi bề mặt tiểu hành tinh, trước khi tiếp tục hành trình bay lên khỏi bề mặt tiểu hành tinh.
Vào thời điểm các nhân viên điều khiển chuyến bay nhận được phản hồi từ Osiris-Rex, hành động đã xảy ra trước đó 18,5 phút, đó là khoảng thời gian cần thiết để các tín hiệu vô tuyến truyền đi mỗi chiều giữa Bennu và Trái đất. Họ đã bắt đầu nhận ảnh qua đêm và lên kế hoạch cập nhật vào thứ Tư ngày 21/10.
Nhà khoa học Lauretta nói: “Chúng tôi sẽ xem xét toàn bộ một loạt hình ảnh khi tàu hạ cánh xuống thấp, tiếp xúc với bề mặt, bắn ra khí ni-tơ đó và tôi thực sự muốn biết bề mặt đó phản ứng như thế nào. Chúng tôi chưa làm điều này trước đây, vì vậy đây là một nhiệm vụ mới cho chúng tôi".
Các nhà khoa học muốn ít nhất 57 gram (2 ounce) và lý tưởng hơn là gần 1,8kg (4 pound) vật liệu đen, vụn, giàu carbon của Bennu — được cho là chứa các khối sự sống của hệ mặt trời của chúng ta. Hình ảnh được chụp trong quá trình hoạt động sẽ cung cấp cho các thành viên trong nhóm một ý tưởng chung về số lượng chiến lợi phẩm; họ sẽ đưa tàu vũ trụ qua một loạt các vòng quay tiếp theo xung quanh Bennu vào thứ Bảy tới để có biện pháp chính xác hơn.
-
- Hình ảnh tiểu hành tinh Bennu được chụp từ tàu vũ trụ OSIRIS-REx. (Ảnh: NASA/Goddard/Đại học Arizona/CSA/York MDA qua AP)
Chủ nhiệm nhiệm vụ nghiên cứu khoa học Bennu của NASA, Thomas Zurbuchen, đã ví Bennu như Hòn đá Rosetta: “đây quả là một thứ gì đó ở ngoài vũ trụ và có thể cho chúng ta biết về lịch sử của toàn bộ Trái đất, của hệ mặt trời, trong hàng tỷ năm qua”.
Một lợi ích khác: Bennu là một tiểu hành tinh cũng quay quanh mặt trời, trong khi quay quanh Trái đất 6 năm một lần, có một chút cơ hội sẽ va chạm với Trái đất vào cuối thế kỷ tới. Nó sẽ không phải là một tiểu hành tinh gây nên sự hủy diệt đối với cuộc sống trên Trái đất. Tuy nhiên các nhà khoa học càng biết nhiều về đường đi và đặc tính của những tảng đá không gian tiềm ẩn nguy cơ như thế này, thì tất cả chúng ta sẽ càng an toàn hơn.
Osiris-Rex có thể sẽ phải thực hiện thêm hai thao tác chạm và chạy này nữa, nếu mẫu vật của ngày thứ Ba không đủ đáp ứng cho các nghiên cứu của các nhà khoa học. Bất kể có bao nhiêu lần thử, các mẫu sẽ không đến được Trái đất cho đến năm 2023 để hoàn thành nhiệm vụ trị giá 800 triệu đô la. Các viên đá mẫu sẽ được thả dù xuống sa mạc Utah.
“Đó sẽ là một ngày trọng đại khác của chúng tôi. Nhưng đây hoàn toàn là sự kiện lớn của sứ mệnh lúc này”, nhà khoa học NASA Lucy Lim cho biết.
Nhật Bản dự kiến các mẫu từ sứ mệnh tiểu hành tinh thứ hai của họ — tối đa là miligam — sẽ hạ cánh xuống sa mạc Australia vào tháng 12 năm nay.
Trong khi đó NASA có kế hoạch thực hiện thêm ba nhiệm vụ lấy mẫu vật từ các tiểu hành tinh trong hai năm tới, tất cả đều là các chuyến đi một chiều.
Ánh Dương
Theo The Epoch Times tiếng Anh
