Thông qua đấu thầu, các quan chức an ninh ở một trong những tỉnh lớn nhất của Trung Quốc đang triển khai một hệ thống giám sát mà họ nói rằng họ muốn sử dụng để theo dõi các nhà báo và sinh viên quốc tế trong số "những người đáng ngờ" khác.
Theo Reuters, một tài liệu đấu thầu ngày 29/7 được công bố trên trang web mua sắm của chính quyền tỉnh Hà Nam đã trình bày chi tiết kế hoạch về một hệ thống giám sát mới mà có thể biên dịch các tệp riêng lẻ về những cá nhân đáng chú ý đến Hà Nam bằng cách sử dụng 3.000 camera nhận dạng khuôn mặt kết nối với nhiều cơ sở dữ liệu quốc gia và khu vực.
Theo các tài liệu riêng biệt được công bố trên trang web mua sắm của chính phủ Hà Nam, vào ngày 17/9, một hợp đồng trị giá 5 triệu nhân dân tệ (782.000 USD) đã được trao cho công ty công nghệ Trung Quốc Neusoft, yêu cầu hoàn thành việc xây dựng hệ thống trong vòng hai tháng kể từ ngày ký.
Trung Quốc đang cố gắng xây dựng cái mà một số chuyên gia an ninh mô tả là một trong những mạng công nghệ giám sát tinh vi nhất thế giới, với hàng triệu camera ở những nơi công cộng và việc sử dụng ngày càng nhiều kỹ thuật như giám sát điện thoại thông minh và nhận dạng khuôn mặt.
Công ty nghiên cứu giám sát IPVM có trụ sở tại Hoa Kỳ cho biết, vụ đấu thầu tại Hà Nam là vụ đấu thầu duy nhất chỉ định các nhà báo là mục tiêu giám sát và cung cấp kế hoạch chi tiết để các cơ quan an ninh công cộng nhanh chóng xác định vị trí và cản trở công việc của họ.
Donald Maye, Giám đốc điều hành của IPVM, cho biết: "Trong khi CHND Trung Hoa có lịch sử được ghi nhận về việc giam giữ và trừng phạt các nhà báo vì họ làm công việc của mình, tài liệu này là ví dụ minh họa đầu tiên được biết đến về việc xây dựng công nghệ bảo mật tùy chỉnh của CHND Trung Hoa để hợp lý hóa việc nhà nước đàn áp các nhà báo".
Một vài đặc điểm của hệ thống giám sát mới
Tài liệu đấu thầu gần 200 trang của Sở Công an Hà Nam không đưa ra lý do tại sao họ muốn theo dõi các nhà báo hoặc sinh viên quốc tế. Ngoài ra, một nhóm người khác mà họ muốn theo dõi là "phụ nữ từ các nước láng giềng cư trú bất hợp pháp”.
Vào hôm 29/11, quyền truy cập công khai vào tài liệu đấu thầu đã bị vô hiệu hóa.
Tài liệu đấu thầu chỉ định các máy ảnh phải có khả năng xây dựng một tệp tương đối chính xác cho những cá nhân có khuôn mặt bị che một phần bởi khẩu trang hoặc kính; và những người được nhắm mục tiêu phải có thể tìm kiếm được trên cơ sở dữ liệu thông qua việc chỉ cần tải lên một bức ảnh hoặc tìm kiếm các đặc điểm trên khuôn mặt của họ.
Ngoài ra theo tài liệu đấu thầu, hệ thống mới sẽ được vận hành bởi ít nhất 2.000 quan chức và cảnh sát; các nhà báo sẽ được chia thành ba loại: đỏ, vàng, xanh lá cây, theo thứ tự rủi ro giảm dần.
Các lực lượng cảnh sát khác nhau trên toàn bộ tỉnh Hà Nam, tỉnh lớn thứ ba của Trung Quốc theo dân số với 99 triệu dân, sẽ được kết nối với nền tảng này để bắt đầu hành động trong trường hợp cảnh báo được đưa ra - khi một nhà báo khi ở Hà Nam đăng ký vào khách sạn, mua vé hoặc đi qua biên giới tỉnh.
Tài liệu đấu thầu cũng trình bày chi tiết các hệ thống cảnh báo sớm khác nhau cho các nhóm khác.
Ngăn chặn thông tin
Một số nhóm tự do báo chí nói rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc cầm quyền đã thắt chặt kiểm soát đối với truyền thông kể từ khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhậm chức vào năm 2012.
Vào tháng 2/2021, trích dẫn các câu trả lời cho một cuộc khảo sát hàng năm đối với các phóng viên và các trưởng văn phòng, Câu lạc bộ phóng viên nước ngoài của Trung Quốc (FCCC) cho biết Trung Quốc đã sử dụng các biện pháp ngăn chặn thông tin về virus Corona, đe dọa và hạn chế thị thực để hạn chế việc đưa tin của các phóng viên nước ngoài vào năm 2020.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc vào thời điểm đó gọi báo cáo của FCCC là "vô căn cứ" và cho biết Trung Quốc luôn hoan nghênh các phương tiện truyền thông và nhà báo từ tất cả các nước đến đưa tin tại Trung Quốc theo luật định. "Những gì chúng tôi phản đối là sự thiên vị về ý thức hệ chống lại Trung Quốc và tin tức giả mạo nhân danh tự do báo chí", một phát ngôn viên nói.
Trong khi hầu hết các tài liệu của Hà Nam đề cập đến các nhà báo, một số phân đoạn chỉ rõ "các nhà báo nước ngoài".
Vào tháng 10 năm ngoái, chính quyền Hà Nam đã công bố cho các nhà cung cấp tiềm năng một bản tóm tắt ngắn gọn về dự án dự kiến, trong đó họ nói rằng hệ thống sẽ "tập trung vào người nước ngoài" và giúp "bảo vệ chủ quyền, an ninh và lợi ích quốc gia".
Hợp đồng được đưa ra đấu thầu vào ngày 29/7, vài ngày sau khi các nhà báo nước ngoài từ BBC, LA Times, Agence France-Presse và những người khác đưa tin về lũ lụt kinh hoàng ở Hà Nam đã bị nhắm mục tiêu bởi một chiến dịch dân tộc chủ nghĩa trên nền tảng mạng xã hội Weibo bị kiểm duyệt gắt gao của Trung Quốc.
FCCC cho biết vào thời điểm đó họ "rất lo ngại khi chứng kiến sự quấy rối trực tuyến và ngoại tuyến đối với các nhà báo" đưa tin về lũ lụt. Ví dụ, một tài khoản Weibo đã yêu cầu 1,6 triệu người theo dõi của mình báo cáo nơi ở của một nhà báo nước ngoài đang đưa tin về lũ lụt.
Tài liệu đấu thầu cũng cho biết hệ thống sẽ có thể theo dõi việc di chuyển của sinh viên quốc tế thông qua các phương pháp như định vị điện thoại di động và đặt vé du lịch - đặc biệt là trong những ngày quan trọng như quốc khánh của đất nước hoặc các kỳ họp thường niên của quốc hội.
Văn Thiện
