Top 10 loài cá có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất ở đại dương

Mặc dù rất khó để xác định loài cá nào có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất, nhưng top 10 loài cá sau đây có nguy cơ tuyệt chủng cao, bởi vì chúng thường bị đánh bắt để làm thực phẩm, theo Danh sách đỏ các loài cá đại dương nguy cấp.

Theo Danh sách đỏ các loài nguy cấp của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), 1.616 loài cá có nguy cơ bị tuyệt chủng, 989 khác đang bị đe dọa và 627 đang bị đe dọa nghiêm trọng. Mặc dù mất môi trường sống và ô nhiễm là những yếu tố quan trọng dẫn đến sự suy giảm này, nhưng mối đe dọa lớn nhất là sự đánh bắt quá mức.

10. Cá bơn Đại Tây Dương

Cá bơn Đại Tây Dương thường là nạn nhân của việc đánh bắt phụ trong nghề lưới kéo đáy. (Ảnh: Commons Wikimedia)

Được tìm thấy ở vùng New England/Trung Đại Tây Dương, cá bơn Đại Tây Dương là loài lớn nhất trong số các loài cá dẹt. Tự hào với tuổi thọ 50 năm, nó có thể đạt chiều dài 15 feet (4, 5 mét) và nặng tới khoảng 700 pound (318 kg).

Nhưng vì loài cá phát triển chậm này không trưởng thành về mặt sinh dục cho đến khi nó được 10 đến 14 tuổi, nên nó đặc biệt dễ bị đánh bắt quá mức. Trong khi cá bơn Đại Tây Dương thường được đánh bắt bằng lưỡi câu, chúng cũng thường bị đánh bắt dưới dạng đánh bắt phụ trong nghề lưới kéo đáy.

IUCN phân loại chúng là loài có nguy cơ tuyệt chủng và số lượng của chúng dự kiến sẽ không phục hồi trong tương lai gần. Điều này đã thúc đẩy Hoa Kỳ quản lý hoạt động đánh bắt cá bơn Đại Tây Dương trong vùng nước ven biển của họ. Dự trữ cá bơn Đại Tây Dương đang ở mức rất thấp, theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA).

9. Cá Tầm Beluga

Cá tầm beluga bị đánh bắt quá mức để lấy trứng là phổ biến. (Ảnh: Pxhere)

Trong khi cá tầm beluga nổi tiếng nhờ phi lê, thì trứng của nó, được gọi là "trứng cá muối thực thụ", được coi là một món ngon. Có nguồn gốc từ Biển Caspi, những loài cá cổ đại này có niên đại hơn 200 triệu năm, có thể dài tới 24 feet (7 mét), nặng hơn 3.500 pound (1.588 kg) và sống đến 100 tuổi.

Do sự phổ biến của trứng, chúng bị đánh bắt quá mức - điển hình là bằng lưới rê - đây là mối đe dọa lớn đối với loài này. Điều này đặc biệt có vấn đề vì con đực sinh sản lần đầu tiên khi 10-15 tuổi và con cái sau 15-18 tuổi, với độ dài thế hệ ước tính là 20-25 năm. Ngoài áp lực đánh bắt cá, cá tầm beluga còn bị suy giảm môi trường sống, đã mất 90% khu vực sinh sản lịch sử của chúng trong vài thập kỷ qua.

Vì những áp lực này, IUCN đã phân loại cá tầm beluga là loài cực kỳ nguy cấp và dự kiến sẽ tiếp tục suy giảm. Thống kê cho thấy vào năm 1992, 573 tấn (520 tấn) beluga đã bị đánh bắt; trong khi năm 2007, 36 tấn (33 tấn) đã bị đánh bắt, tức là sản lượng đánh bắt giảm 93%. Vào năm 2020, 7.000 con cá tầm con nuôi trong trang trại đã được thả vào sông Danube để giúp đảo ngược tình trạng suy giảm này, theo Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới.

8. Cá Ngừ vây xanh

Cá ngừ vây xanh phương Nam được tìm thấy ở Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Chúng có thể dài tới 8 feet (2, 4 mét), nặng tới 573 pound (260 kg) và sống tới ít nhất 40 năm.

IUCN đã phân loại cá ngừ vây xanh phía nam là loài cực kỳ nguy cấp, vì sinh khối dự trữ sinh sản ước tính đã giảm khoảng 85% từ năm 1973 đến năm 2009. Loài này đã bị đánh bắt ồ ạt kể từ những năm 1950, do sự phổ biến của món sushi trên toàn thế giới. Số lượng cá ước tính sẽ giảm xuống dưới 500 cá thể trưởng thành trong 100 năm nếu việc khai thác cá hiện tại vẫn tiếp tục.

7. Cá cam nhám

Màu cam nhám, một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng, có tuổi thọ 140 năm. (Ảnh: Commons Wikimedia)

Còn được gọi là "slimehead", loài cá nhám màu cam có môi trường sống rộng bao gồm các bờ biển của New Zealand, Úc, Namibia và vùng đông bắc Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tuổi thọ của nó có thể hơn 140 năm và đạt đến độ tuổi thành thục sinh dục từ 20 đến 32 tuổi, khiến nó trở thành hình ảnh thu nhỏ của một loài vốn dễ bị đánh bắt quá mức.

Áp lực đánh bắt quá mức được khuếch đại bởi xu hướng đánh bắt cá nhám màu cam của ngư dân khi cá tụ tập để kiếm ăn và sinh sản. Kết quả đánh bắt đã quét sạch các thế hệ.

Cá nhám cam được bán cả da và phi lê, tươi hoặc đông lạnh và được coi là một món ngon trong các nhà hàng ở Hoa Kỳ. Mặc dù IUCN chưa chính thức xem xét loài này để xác định xem nó có nguy cơ tuyệt chủng hay không, một số tổ chức khác đã nhận ra sự suy giảm đáng kể về số lượng của loài này chỉ sau 25 năm khai thác thương mại. Chúng có thể dài tới 2, 5 feet (76 cm) và nặng tới 15 pound (6, 8 kg).

6. Cá mú Nassau

Cá mú Nassau, một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng, là loài cá phổ biến để đánh bắt quanh vùng biển của Hoa Kỳ, hiện đang có nguy cơ tuyệt chủng. (Ảnh: Commons Wikimedia)

Cá mú Nassau được tìm thấy ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới phía tây Bắc Đại Tây Dương. Loài cá này có thể dài tới 4 feet (1, 2 mét), nặng tới 55 pound (25 kg) và sống tới 29 tuổi.

Cá mú Nassau được đánh giá cao bởi nghề cá thương mại và giải trí, điều này có nghĩa là việc đánh bắt cá tập trung nhiều vào các đàn sinh sản đã gây ra sự suy giảm nghiêm trọng ở hầu hết các quốc gia.

Hơn 30 trong số 50 chủng của loài này đã biến mất. Đây từng là loài cá rất phổ biến để đánh bắt ngoài khơi Hoa Kỳ nhưng hiện đã bị cấm đánh bắt ở Hoa Kỳ do trữ lượng thấp. Sự suy giảm nghiêm trọng này đã khiến cá mú Nassau được xếp hạng cực kỳ nguy cấp từ IUCN.

5. Cá tay đỏ

Sinh sản của cá đỏ Acadian, một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng, bị cản trở bởi nghề đánh cá lưới kéo. (Ảnh: Wikipedia)

Cá tay đỏ từng được tìm thấy ở phía đông Tasmania, nhưng hiện nay nó chỉ còn tồn tại ở hai quần thể nhỏ ở Vịnh Frederick Henry ở Úc. IUCN đã phân loại loài cá này là loài cực kỳ nguy cấp, chỉ còn lại khoảng 100 cá thể trưởng thành. Theo IUCN, các mối đe dọa đối với loài này bao gồm mất chất nền đẻ trứng, mất và suy thoái môi trường sống, ô nhiễm và lắng đọng nước và gia tăng mật độ của nhím biển bản địa. Chúng cũng có màu đỏ tươi đến hồng nhạt/nâu và có chiều dài dưới 4 inch (10 cm), khiến chúng khó tìm thấy.

4. Cá chình châu Âu

Vòng đời bất thường của Cá chình châu Âu, một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng, khiến xảy ra tình trạng đánh bắt quá mức. (Ảnh: Wikipedia)

Được tìm thấy chủ yếu ở Bắc Đại Tây Dương và Biển Baltic và Địa Trung Hải, cá chình châu Âu phải đối mặt với một loạt thách thức sinh tồn độc đáo. Chúng có một chu kỳ phát triển hấp dẫn, bắt đầu bằng việc sinh ra ngoài biển và tiếp tục trong các dòng nước ngọt cách đất liền hàng nghìn dặm, nơi chúng có thể phát triển đến chiều dài 5 feet (1,5 mét).

Khi đến tuổi trưởng thành sinh dục, ở bất kỳ độ tuổi nào từ 6 đến 30, chúng quay trở lại biển để đẻ trứng. Nếu con đường ra biển của chúng bị chặn, chúng sẽ trở lại vùng nước ngọt và có thể sống trong 50 năm. Nhưng nếu chúng quay trở lại nước mặn và sinh sản, chúng sẽ bị chết.

Do vòng đời bất thường này, bất kỳ con cá chình nào đánh bắt trên biển đều là con non chưa có cơ hội đẻ trứng. Các mối đe dọa khác đối với loài này bao gồm biến đổi khí hậu, mất/suy thoái môi trường sống, các loài xâm lấn, ký sinh trùng, ô nhiễm, ăn thịt và khai thác không bền vững. Điều này đã dẫn đến thảm họa đánh bắt quá mức cá chình châu Âu và xếp hạng cực kỳ nguy cấp từ IUCN.

3. Cá đuối mùa đông

Cá đuối mùa đông, một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng, thường bi đánh bắt phụ khi ngư dân đang thu hoạch những loài cá khác. (Ảnh: Wikipedia)

Cá đuối mùa đông là một loài hấp dẫn được biết đến với khả năng ngăn chặn những kẻ săn mồi và làm choáng váng con mồi bằng một luồng điện nhanh chóng. Hầu hết được tìm thấy ở phía tây bắc Đại Tây Dương, từ Vịnh St. Lawrence ở Canada đến Bắc Carolina ở Hoa Kỳ.

Từng được coi là "cá tạp", cá đuối mùa đông hiện được thu hoạch và chế biến thành bột cá và mồi tôm hùm, thậm chí còn được bán trên thị trường cho con người. Việc đánh bắt loài này bằng lưới kéo ngày càng nhiều đã dẫn đến việc tình cờ bắt được những con non, chúng dễ bị nhầm với các loài nhỏ hơn, phong phú hơn.

Điều này đã dẫn đến sự suy giảm số lượng đáng kinh ngạc, chúng chậm trưởng thành về mặt sinh dục và có ít con. Các chuyên gia đổ lỗi cho những yếu tố này làm giảm 90% ở những những con trưởng thành kể từ những năm 1970. Sự suy giảm tàn khốc này đã khiến cá đuối mùa đông bị xếp hạng nguy cấp từ IUCN.

2. Cá tầm Trung Quốc

Một con cá tầm Trung Quốc bơi trên sông Dương Tử ở Nghi Xương, tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc, một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng. (Ảnh: DHTravel)

Cá tầm Trung Quốc trong lịch sử được tìm thấy ở tây nam Hàn Quốc, tây Kyushu, Nhật Bản và Trung Quốc (sông Hoàng Hà, Dương Tử, Trân Châu, Minh Giang và Thanh Đường). Tuy nhiên, hiện nay nó chỉ được tìm thấy ở sông Dương Tử và Châu Giang và Biển Đông. Chúng đã tồn tại hơn 140 triệu năm, nhưng ngày nay số lượng các cá thể này dường như có thể đếm được. Loài này lớn đã từng bị đánh bắt quá mức trong lịch sử và việc xây dựng đập Cát Châu Bá (Gezhouba) vào năm 1981 đã chặn đường di cư của cá tầm Trung Quốc, khiến chúng không thể đến được các địa điểm đẻ trứng.

Hiện tại, chỉ còn một bãi đẻ trứng duy nhất, bên dưới đập Gezhouba. Do đó, IUCN đánh giá chúng là cực kỳ nguy cấp. Loài cá rất lớn này có thể nặng tới 990 pound (450 kg), dài tới 16 feet (4,8 mét) và sống ít nhất 35 năm. Chính phủ Trung Quốc đã cố gắng phục hồi 9 triệu con cá tầm từ năm 1983 đến năm 2007 trên sông Dương Tử, nhưng không có cách nào để cho cá có thể sinh sản, quần thể không tăng lên. Hiện tại, tỷ lệ sinh sản hàng năm được ước tính vào khoảng từ 4,5% đến 0%.

1. Cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương

Bởi vì cá ngừ vây xanh,một trong top 10 loài cá bị đe doạ tuyệt chủng, được thực khách và đầu bếp ưa chuộng nên nó đã bị đánh bắt rất nhiều. (Ảnh: Commons Wikimedia)

Có lẽ là đây là biểu tượng lớn nhất cho việc loài cá có nguy cơ tuyệt chủng, cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương chiếm phần lớn phía bắc Đại Tây Dương. Là một trong những loài cá nhanh nhất ở biển, loài này có thể dài tới 15 feet (4,6 mét) và nặng hơn 2.000 pound (907 kg).

Danh tiếng của loài này như một chiến binh đã khiến nó trở thành một sản phẩm đánh bắt phổ biến trong giới câu cá giải trí. Và với mức giá lên tới 100.000 đô la cho mỗi con cá, nó cũng được đánh giá cao bởi các ngư dân thương mại. Cá ngừ vây xanh đang bị đánh bắt quá mức nghiêm trọng và hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, loài sinh vật chậm trưởng thành này sẽ bị tuyệt chủng.

Tuy nhiên, quy định quốc tế rất phức tạp vì cá ngừ vây xanh được biết là di cư hàng ngàn dặm qua đại dương. Và cho đến nay, những nỗ lực kiểm soát thu hoạch phần lớn đã thất bại. Cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất, theo IUCN, vì trữ lượng của cả Đông và Tây Đại Tây Dương đã giảm ít nhất 51% kể từ năm 1970.

Trên đây là top 10 loài cá đại dương đang bị đe doạ tuyệt chủng cao, rất cần có sự quản lý chặt chẽ của các cơ quan chức năng trên khắp thế giới vào cuộc bảo tồn.

Theo Animals.howstuffworks

Ánh Dương lược dịch