Trong những trải nghiệm thần bí, mọi người cảm thấy được kết nối với một sức mạnh cao hơn và thường mô tả việc đạt được kiến thức tiềm ẩn hoặc có những hiểu biết mới được tiết lộ.
Theo Live Science, mặc dù mọi người trên khắp thế giới đã báo cáo về những trải nghiệm thần bí, từ trải nghiệm cận tử cho đến trạng thái xuất thần thiền định. Nhưng rất ít nghiên cứu khoa học thần kinh được thực hiện để giải thích nền tảng của chúng trong não.
Sự chập chờn nhất thời trong tri giác đó đã khiến Grafman, một nhà khoa học thần kinh nhận thức và giám đốc nghiên cứu chấn thương não tại Viện Phục hồi chức năng Chicago, tò mò.
Grafman nói với Live Science: “Mẹ tôi qua đời khoảng 15 năm trước. Khi đang đi bộ xuống phố để bắt xe buýt vào khoảng 5 giờ sáng, tôi nhìn xuống đường và thấy người tôi nghĩ là mẹ tôi, mặc dù mẹ tôi đã mất được một tuần. Tôi nhìn lại, và không thấy bất cứ điều gì ở đó nữa".
Grafman nói tiếp: “Đối với tôi, đó là một trải nghiệm thần bí. Là một nhà khoa học, tôi quan tâm đến việc tìm hiểu những gì đã xảy ra với bộ não của mình."
Bây giờ, Grafman và các đồng nghiệp của ông đã xác định chính xác một số quá trình của não dẫn đến những khoảnh khắc siêu việt như vậy.
Cánh cửa nhận thức của não bộ
Nghiên cứu trước đây đề xuất hai nhóm lý thuyết để giải thích nguồn gốc não bộ của những trải nghiệm thần bí, được gọi là lý thuyết "đẩy" và "kéo".
Đồng tác giả nghiên cứu Joseph Bulbulia, một nhà nghiên cứu tôn giáo tại Đại học Victoria, Wellington ở New Zealand, cho biết: “Các lý thuyết đẩy lập luận rằng việc kích hoạt một 'vị trí của Chúa' gây ra niềm tin thần bí, vết thương ở những điểm này sẽ làm giảm khả năng trải nghiệm huyền bí. Ngược lại, các lý thuyết kéo lập luận rằng việc ngăn cản các chức năng ức chế sẽ mở ra cho não bộ những trải nghiệm thần bí”.
Giờ đây, Grafman và các đồng nghiệp của ông đã có bằng chứng cho thấy lý thuyết kéo có thể giúp giải thích những trải nghiệm thần bí.
Trong nghiên cứu của mình, các nhà khoa học đã phân tích 116 cựu chiến binh Chiến tranh Việt Nam từng bị tổn thương não và có những trải nghiệm thần bí, và so sánh họ với 32 cựu chiến binh không bị chấn thương não hoặc rối loạn thần kinh.
Grafman nói: “Thông thường, các cựu chiến binh nói rằng họ đã nghe lời Chúa, hoặc nhìn thấy gia đình của họ. Đó là những trải nghiệm thần bí thông thường”.
Các nhà nghiên cứu cũng tiến hành phỏng vấn các bệnh nhân bằng Thang đo Thần bí, một bài kiểm tra được thiết lập tốt để phân tích các báo cáo về trải nghiệm thần bí. Thang điểm yêu cầu người tham gia trả lời về cảm giác hợp nhất và vui vẻ, cũng như cảm giác vượt thời gian và không gian.
Các nhà khoa học cũng tiến hành chụp cắt lớp (CT) đối với những người tham gia nghiên cứu.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng tổn thương ở thùy trán và thùy thái dương có liên quan đến những trải nghiệm thần bí. Nghiên cứu trước đây cho thấy thùy trán liên quan đến các chức năng chuyển động, giải quyết vấn đề, trí nhớ, ngôn ngữ và khả năng phán đoán. Các thùy thái dương, nằm gần đáy não, có liên quan đến các giác quan, ngôn ngữ và trí nhớ.
Điều tra sâu hơn cho thấy tổn thương một vùng não cụ thể được gọi là vỏ não trước trán khiến trải nghiệm thần bí gia tăng rõ rệt.
Grafman cho biết: “Thùy trán là những khu vực tiến hóa nhất của não người, giúp kiểm soát và hiểu rõ các đầu vào tri giác mà chúng ta nhận được từ thế giới. Khi các chức năng ức chế của thùy trán bị cản trở, một 'cánh cửa nhận thức' có thể mở ra, làm tăng cơ hội trải nghiệm thần bí”.
Nghiên cứu trước đây về sự huyền bí trong não chỉ kiểm tra một số tình nguyện viên, hoặc không phân tích những người tham gia cả trước và sau chấn thương não. Các nhà nghiên cứu cho biết, phát hiện mới này là nghiên cứu đầu tiên phân tích chức năng trí tuệ của các đối tượng trước và sau khi chiến tranh và điều tra một số lượng đáng kể những người tình nguyện như vậy.
Các nhà nghiên cứu cho biết, phát hiện cũng cho thấy hoạt động trong thùy thái dương có thể tạo ra những trải nghiệm thần bí. Tuy nhiên, vỏ não trước trán có vẻ có vai trò quan trọng hơn trong việc giải thích những hiện tượng này.
Các nhà khoa học đã trình bày chi tiết những phát hiện của họ trên tạp chí Neuropsychologia.
Văn Thiện
