Vào đầu năm 2022, các nước nhập khẩu thực phẩm và năng lượng trên toàn cầu đã chịu ảnh hưởng nặng nề bởi nhiều lệnh cấm và hạn chế xuất khẩu tại một số quốc gia.
Các lệnh cấm và hạn chế xuất khẩu lương thực
Argentina ban hành lệnh cấm xuất khẩu 2 năm đối với thịt bò; Indonesia ban hành lệnh cấm xuất khẩu đối với than đá; Mali đối với ngũ cốc và các sản phẩm liên quan; Nga và Ukraine tiếp tục giới hạn xuất khẩu lúa mì.
Trong một nỗ lực kiềm chế giá cả tăng cao trong nước, hôm 03/01, chính phủ Argentina đã ban hành sắc lệnh số 911, gia hạn lệnh cấm xuất khẩu đối với 7 loại thịt bò cho đến ngày 31/12/2023.
Năm 2021, Argentina đã tạm ngừng xuất khẩu thịt bò để điều chỉnh giá thịt bò trong nước. Tổng thống Argentina Alberto Fernandez cho biết lý do chính khiến giá thịt bò Argentina tăng vọt là do xuất khẩu sang Trung Quốc - quốc gia đã vượt Mỹ trở thành nhà nhập khẩu thịt bò lớn nhất thế giới vào năm 2019.
Ngoài thịt bò, chính phủ Argentina đã công bố hạn chế xuất khẩu ngô và lúa mì vào hôm 17/12/2021. Đầu năm 2022, Argentina đã hạn chế xuất khẩu ngô ở mức 41,6 triệu tấn và lúa mì là 12,5 triệu tấn trong nỗ lực bảo đảm nguồn cung lương thực trong nước. Argentina là nước xuất khẩu ngô lớn thứ 2 thế giới. Nước này đã xuất khẩu 39,8 triệu tấn ngô trong giai đoạn 2020–21, chỉ sau Mỹ. Argentina cũng là nhà cung cấp lúa mì chính cho Nam Mỹ với việc xuất khẩu 11,2 triệu tấn lúa mì vào năm 2021.
Ông Mike Sun, một nhà tư vấn đầu tư tư nhân ở Bắc Mỹ, nói với The Epoch Times, “Argentina là một nước xuất khẩu thực phẩm. Việc hạn chế hoặc cấm xuất khẩu thực phẩm không phải là tín hiệu tốt đối với chuỗi cung ứng thực phẩm của thế giới”.
Năm 2021, do đại dịch và thời tiết khắc nghiệt, ít nhất 13 quốc gia đã áp dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu để bảo đảm nguồn cung lương thực trong nước. Với nguồn cung thắt chặt và nhu cầu tăng cao, giá lúa mì quốc tế đã tăng liên tục trong vài tháng. Uzbekistan, quốc gia phải nhập khẩu 35% lượng lúa mì của mình, đã phải xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với bột mì, dầu thực vật, và các sản phẩm khác vào hôm 30/12/2021. Việc miễn trừ này sẽ vẫn có hiệu lực cho đến ngày 30/12/2022.
Ngoài thực phẩm, ông Sun tin rằng chuỗi cung ứng toàn cầu về khoáng sản cũng chứa đựng đầy những điều không chắc chắn. Một ví dụ, Tổng thống mới của nước láng giềng của Argentina, Chile, đã đề nghị quốc hữu hóa các nguồn tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là nguồn lithium.
Ông Sun đánh giá: “Quyết định của Chile về quản lý lithium, một trong những nguồn năng lượng sạch quan trọng nhất thế giới, thay cho đồng truyền thống, là một dấu hiệu cho thấy các quốc gia đang nhận ra giá trị của bulk commodity (nguyên liệu thô được sử dụng trong quá trình sản xuất toàn cầu). Điều này có thể ảnh hưởng đến nguồn cung toàn cầu”.
Chile là nhà sản xuất đồng số 1 và nhà sản xuất lithium số 2 trên thế giới. Ngày 04/01, các nhà lập pháp Chile đã giới thiệu một dự luật ở Hạ viện nhằm tìm kiếm một lệnh cấm để ngăn chặn kế hoạch của chính phủ sắp mãn nhiệm đối với hợp đồng liên quan đến mỏ lithium 400.000 tấn ở quốc gia này.
Chuỗi cung ứng năng lượng biến động mạnh
Chile không phải là quốc gia đầu tiên ở Mỹ Latinh hạn chế xuất khẩu khoáng sản. Tại một cuộc họp báo vào ngày 28/12/2021, ông Octavio Romero Oropeza, Giám đốc điều hành của Công ty Dầu khí Quốc gia Mexico Petroleos Mexicanos (Pemex) cho biết rằng, công ty này đang tăng công suất lọc dầu để đáp ứng nhu cầu nhiên liệu trong nước và họ có kế hoạch giảm xuất khẩu dầu thô sang Mỹ xuống còn 435.000 thùng/ngày vào năm 2022 và dừng hoàn toàn vào năm 2023.
Tại Đông Á, các lệnh hạn chế xuất khẩu than của Indonesia đã ảnh hưởng đến Nhật Bản. Truyền thông Nhật cho biết lệnh cấm này đã tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế và đời sống của người dân Nhật. Chính phủ Nhật đã kêu gọi Indonesia nối lại xuất khẩu càng sớm càng tốt. Vào ngày cuối cùng của năm 2021, giới chức Indonesia đã công bố lệnh cấm xuất khẩu than. Ngay cả những con tàu đang tải than cũng được yêu cầu cung cấp cho các nhà máy điện trong nước.
Trong khi Chính phủ Indonesia đã dỡ bỏ một phần lệnh cấm xuất khẩu than trước thời hạn, họ lại có kế hoạch hạn chế xuất khẩu Khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) vào năm 2022.
Theo tiết lộ của S&P Global Platts hôm 14/01, để đối phó với tình trạng thiếu năng lượng, chính phủ Indonesia có kế hoạch yêu cầu Pertamina, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia của nước này, và các nhà sản xuất LNG tư nhân ưu tiên nhu cầu nội địa vào năm 2022. Kế hoạch này có thể ảnh hưởng đến cam kết của Indonesia đối với xuất khẩu LNG.
Trong một tuyên bố vào đầu tháng 1/2022, Lực lượng Đặc nhiệm về Hoạt động Kinh doanh Dầu khí Thượng nguồn (SKK Migas) cho biết: “Hiện tại, tất cả các bên liên quan đang cố gắng bảo đảm nguồn đầu vào cho sản xuất điện, đặc biệt là trong quý đầu tiên của năm 2022”.
Các công ty Trung Quốc có thể đi bao xa trong đấu thầu lithium ở nước ngoài?
-
- Công nhân làm việc tại khu khai thác quặng thủ công Kalimbi ở phía bắc Bukavu, Cộng hòa Dân chủ Congo, hôm 30/03/2017. (Ảnh: Griff Tapper / AFP qua Getty Images)
Ngày 14/01, một tòa án ở Chile đã chấp thuận yêu cầu của thống đốc vùng Atacama và các cộng đồng bản địa về việc đình chỉ 2 hợp đồng sản xuất lithium do chính phủ Chile trao cho công ty Trách nhiệm hữu hạn BYD, một công ty sản xuất xe chạy bằng năng lượng mới của Trung Quốc, và một công ty địa phương của Chile vào hôm 05/01. Hai công ty đã được cấp hạn ngạch 80.000 tấn quặng với tổng giá trị giao dịch là 120 triệu USD.
Công ty Huaxi Securities (của Trung Quốc) trong báo cáo hàng tuần hôm 17/01 đã tỏ ra lo ngại rằng thỏa thuận được công ty Zijin Mining (cũng của Trung Quốc) ký kết vào tháng 10/2021 có thể không tốt như mong đợi trong việc mua các nguồn lithium trong tương lai. Hiện tại, nhiều nước đã nâng cấp lithium thành nguồn tài nguyên chiến lược quan trọng của quốc gia; từ đó khiến việc thâu tóm lithium của doanh nghiệp Trung Quốc ở ngoại quốc trở nên phức tạp hơn. Theo Huaxi Securities, chính phủ Canada (do đảng Tự do Canada cầm quyền) hôm 12/01 đã cho phép Zijin Mining đấu giá mua Neo Lithium Corp của Canada mà không qua một cuộc đánh giá an ninh quốc gia chính thức nào. Tuy nhiên, sự chấp thuận ban đầu này của chính phủ Canada không bảo đảm rằng việc đấu giá sẽ không được xem xét lại một cách nghiêm túc trong tương lai.
Đảng Bảo thủ Canada đang kêu gọi chính phủ tiến hành rà soát an ninh quốc gia đối với việc thâu tóm lithium của Trung Quốc. Các nghị sĩ Đảng Bảo thủ gồm Michelle Rempel Garner và Ed Fast đã viết trong một tuyên bố: “Chúng tôi quan ngại về việc ngoại quốc tiếp quản công ty khai thác lithium Neo Lithium của Canada mà chính phủ của đảng Tự Do đã không ngay lập tức xem xét [các tác động] về mặt an ninh quốc gia”.
Trong những năm gần đây, khi sản lượng toàn cầu của các phương tiện sử dụng năng lượng mới tăng trưởng nhanh chóng và nhu cầu về pin điện cũng mở rộng, giá quặng lithium thượng nguồn đã tăng cao. Giá Spodumene cô đặc (6%, CIF Trung Quốc) đạt trung bình 1,900 USD/tấn vào hôm 02/12/2021, tăng hơn 150% từ tháng 8 đến tháng 12/2021. CIF: giá gồm chi phí cộng với bảo hiểm và cước phí.
Mặc dù Trung Quốc sở hữu khoảng 13,8% nguồn lithium toàn thế giới, xếp sau Bolivia, Chile, Argentina, và Mỹ; nhưng phần lớn tài nguyên lithium của Trung Quốc nằm ở các khu vực sinh thái trên Cao nguyên Thanh Hải-Tây Tạng, nơi có môi trường tự nhiên khắc nghiệt và điều kiện phát triển kém.
Bị hạn chế bởi điều kiện kể trên, nhiều công ty Trung Quốc đã chuyển sang khai thác lithium ở các nước khác trên khắp thế giới. Cụ thể, vào tháng 9 và tháng 11/2021, các doanh nghiệp bao gồm Zijin Mining, Ganfeng Lithium, và Contemporary Amperex Technology Co., Limited (CATL) của Trung Quốc đã mua quyền phát triển các mỏ lithium ở Argentina thông qua việc mua lại cổ phần với tổng chi phí lên đến 1,33 tỷ USD.
Trong số đó, Zijin Mining đã mua lại Neo Lithium bằng tiền mặt và nếu được chuyển giao, công ty này sẽ nhận được 13 quyền khai thác tại Argentina. Hôm 11/10/2021, Zijin Mining thông báo rằng họ đã ký một thỏa thuận để mua lại tất cả cổ phiếu phổ thông đã phát hành đang lưu hành của Neo Lithium với giá khoảng 5,1 USD/cổ phiếu. Số tiền giao dịch là khoảng 758 triệu USD.
Tài sản cốt lõi của Neo Lithium là dự án hồ muối lithium Tres Quebradas Salar (3Q) nằm ở tỉnh Catamarca, tây bắc Argentina. Dự án 3Q này có 13 quyền khai thác, với nguồn tài nguyên lớn, chất lượng cao, ít tạp chất, và điều kiện phát triển tốt. Luật pháp Argentina quy định rằng quyền khai thác có thể được giữ trong khoảng thời gian không giới hạn miễn là chủ sở hữu đáp ứng được các quy định thuộc luật khai thác quốc gia của Argentina, bao gồm các khoản thanh toán tiêu chuẩn hàng năm và cam kết đầu tư tối thiểu.
Hôm 11/01, Neo Lithium cho biết họ đã nhận được báo cáo đánh giá tác động môi trường từ chính quyền tỉnh Catamarca về việc xây dựng và phát triển dự án 3Q; đây là một điều kiện để đưa thương vụ của Zijin Mining đến hồi kết thúc.
Đức Duy
Theo The Epoch Times
