Tăng cường sản xuất lithium tại nội địa nước Mỹ đóng vai trò quan trọng trong chương trình năng lượng xanh của Tổng thống Joe Biden. Tuy nhiên, khi mà xu hướng từ bỏ nhiên liệu hóa thạch diễn ra rầm rộ, hoạt động khai thác lithium lại chứng minh nó góp phần đáng kể vào ô nhiễm môi trường.
Năm 2021 đánh dấu đợt triển khai pin năng lượng mặt trời, pin gió và pin điện lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.
Ngày 02/05, chính phủ Biden công bố khoản đầu tư hơn 3 tỷ USD để sản xuất nhiều hơn nữa pin và các thành phần của pin lithium. Đây là một phần quan trọng trong mục tiêu của Tổng thống Mỹ là có ít nhất một nửa doanh số xe bán ra tại Mỹ là xe điện vào năm 2030.
Hiện tại, có 2 cách chủ yếu để có được loại nguyên tố đang được cả thế giới săn lùng: khai thác quặng đá cứng và chiết xuất từ nước muối.
Mặc dù lượng carbon thải ra từ quá trình khai thác phụ thuộc vào loại đá được khai thác, kỹ thuật này vẫn tạo ra ít nhất 15 tấn CO2 cho mỗi tấn lithium. Nói chung, khai thác mỏ - như khai thác khoáng sản và than - là ngành kinh doanh bụi bặm. Tại Mỹ, ngành công nghiệp khai thác tạo ra từ 1,9 đến 5,1 gigatons khí thải carbon hàng năm.
Phương pháp khác để có được lithium là chiết xuất kim loại này từ nước muối ở những khu vực có đầm muối. Tuy nhiên, cách thức này cần trung bình 500.000 gallon nước để thu được 1 tấn lithium. Mặc dù đây là quá trình ít carbon hơn, việc chiết xuất từ nước muối tạo ra hàng chục nghìn gallon nước thải có độc tính cao cần được lưu trữ hoặc xử lý thích hợp.
Và đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm về hậu trường sản xuất năng lượng xanh.
Các nguyên tố như coban và niken cũng rất quan trọng đối với công nghệ tái tạo như pin ô tô điện, và quá trình khai thác chúng cũng gây ô nhiễm nặng.
Gây ô nhiễm nhưng vẫn là ‘năng lượng xanh’
Khai thác đá cứng lộ thiên là phương pháp được sử dụng tại Thacker Pass (bang Nevada) - nơi có trữ lượng lithium lớn nhất nước Mỹ. Pin gió, pin mặt trời và pin ô tô điện phụ thuộc vào loại kim loại nhẹ nhất thế giới này.
Một số chuyên gia đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về thực tế không hề xanh của năng lượng tái tạo.
Giám đốc điều hành của Greenly, ông Matthieu Vegreville, nói với The Epoch Times: “Trong khi pin lithium-ion có trọng lượng nhẹ và thuận tiện để sử dụng trong các thiết bị điện tử hiện đại ngày nay, quá trình sản xuất chúng không chỉ thải ra một lượng lớn CO2 mà còn động đến nguồn nước quý giá”.
Ông Vegreville giải thích quá trình khai thác lithium, so với các hoạt động khai thác nhiên liệu hóa thạch khác như than và dầu, thường tạo ra nhiều khí thải carbon hơn. Đó là bởi vì các sản phẩm lithium - như là các loại pin - đòi hỏi sử dụng nhiều nguyên liệu hơn.
Một số chuyên gia môi trường tin rằng kết quả của việc khai thác lithium không thể biện minh cho cách thức khai thác chúng.
Ông John Hadder, Giám đốc của Great Basin Resource Watch, nói với The Epoch Times: “Quan điểm của chúng tôi là: khai thác [lithium] khiến môi trường và cộng đồng bị hủy hoại. Nó cần được tiếp cận một cách thận trọng”.
Ông Hadder đã đấu tranh để bang Nevada giải quyết các sai phạm trong quy định và các tác động tiêu cực đến môi trường của dự án Thacker Pass. Ông cũng cho rằng nếu các chính trị gia thực sự quan tâm đến giảm khí thải nhà kính một cách nhanh chóng, thì có nhiều cách rẻ hơn, nhanh hơn và dễ dàng hơn.
Ông nói: “Nếu quý vị muốn giảm khí nhà kính một cách nhanh chóng, chúng ta có thể làm điều đó bằng cách thay đổi việc sử dụng năng lượng và phương tiện giao thông công cộng hiện tại. Chúng ta biết là có thể. Chúng ta đã làm điều đó trong COVID”.
Dự án Thacker Pass đã vấp phải sự phản đối đáng kể từ các nhà bảo vệ môi trường. Vào tháng 3, tổ chức của ông Hadder đã khẩn cấp yêu cầu Ủy ban Môi trường bang Nevada xem xét về giấy phép kiểm soát ô nhiễm nước của tiểu bang. Yêu cầu đó đã bị từ chối hôm 28/06 sau khi Ủy ban Môi trường tiểu bang xác nhận giấy phép.
-
- Công nhân làm việc tại một nhà máy của Xinwangda Electric Vehicle Battery Co., Trung Quốc, ngày 12/03/2021. (Ảnh: STR / AFP qua Getty Images)
Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội Khai thác mỏ Quốc gia của Mỹ, ông Rich Nolan, đã lưu ý trong một thông cáo báo chí rằng việc ông Biden thúc đẩy sản xuất lithium trong nước sẽ giúp Mỹ độc lập hơn về năng lượng khi nước này tiếp tục chuyển hướng khỏi nhiên liệu hóa thạch.
Ông Nolan nói thêm rằng Mỹ cần phải phê duyệt khai thác các mỏ đá cứng mới, nếu không sẽ phải tiếp tục lệ thuộc vào địa chính trị khoáng sản mà “hoàn toàn bị chi phối bởi Trung Quốc”.
Trong một thông cáo báo chí ngày 02/05, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ, bà Jennifer Granholm, cho biết khoản đầu tư lịch sử của ông Biden vào sản xuất và tái chế pin điện sẽ mang đến cho Mỹ “cú sốc cần thiết để trở nên vững chắc hơn và ít phụ thuộc hơn vào các quốc gia khác”.
Tháng 11/2021, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhận xét: “Chúng ta đang đào mồ chôn chính mình” với các hoạt động khai thác, khoan và đốt trong khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo thế giới về biến đổi khí hậu. Mặc dù vậy, dữ liệu và tác động của việc sản xuất lithium đã bị bỏ qua và các ngành công nghiệp gây ô nhiễm nặng vẫn được dán nhãn “năng lượng xanh”.
Xử lý pin đã qua sử dụng
Ở đầu bên kia của cuộc tranh luận về lithium là pin điện đã qua sử dụng. Pin lithium được thải bỏ không đúng cách có thể gây ra các vụ cháy bãi rác kéo dài nhiều năm. Kết quả là các hóa chất độc hại thải vào không khí sẽ ảnh hưởng đến chất lượng không khí và tổng lượng khí thải carbon.
Ông Vegreville giải thích rằng pin có thể được tái chế, nhưng lithium-ion đặc biệt nguy hiểm bởi chúng rất dễ gây ra hỏa hoạn.
Ông nói: “Một trong những cách thân thiện với môi trường nhất để thải bỏ pin lithium-ion là tháo dỡ chúng”.
Mặc dù pin lithium sẽ trở thành ngành công nghiệp trị giá 116 tỷ USD vào năm 2030, một số chuyên gia lo ngại rằng điều đó sẽ khiến ngành này không đủ khả năng xử lý rác thải đúng cách.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ thừa nhận cần có các cơ sở đặc biệt tái chế và xử lý các chất thải nguy hại để đối phó với pin điện. Một pin tiêu chuẩn của ô-tô điện trung bình nặng hơn 1.000 pound (hơn 453 kg).
Nói cách khác, ngành tái chế sẽ cần phải là một ngành công nghiệp trị giá hàng triệu USD được quản lý chặt chẽ theo đúng nghĩa đen để giảm thiểu ô nhiễm và nguy cơ cháy nổ.
Hơn nữa, ông Hadder cho biết yêu cầu chính trị hiện tại đối với lithium có thể thúc đẩy các dự án độc hại hơn, không bền vững hơn về lâu dài. Trong khi ông ủng hộ quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo nói chung, tâm lý đổ xô tìm vàng hiện tại đối với lithium sẽ dẫn đến bất cứ điều gì ngoại trừ ‘màu xanh’.
Ông Hadder nói: “Những gì chúng ta đang thấy bây giờ là sự lặp lại của các mô hình và cách làm từ quá khứ”.
Cát Duyên
Theo Autumn Spredemann - The Epoch Times
