Chuyên gia: Liệu nền kinh tế Trung Quốc có thể sống sót trong xu hướng ‘từ bỏ’ của FDI?

Giúp NTDVN sửa lỗi

Các công ty đang chuyển hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia gần với thị trường của họ - James Gorrie

Những tin tức tiêu cực về nền kinh tế Trung Quốc 'tuôn chảy' hàng ngày, như dòng nước trào ra từ cái giếng không đáy. Ngay cả vụ vỡ nợ của Evergrande cũng chỉ là hạt cát trong dòng chảy tiêu cực này. Vì sai lầm khi đặt công xưởng sản xuất ở nơi đầy tham lam và rủi ro chính sách như Trung Quốc, cả thế giới đang phải trả cái giá tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại.

Bông hồng Trung Quốc thôi nở

Chuỗi cung ứng đứt gãy khiến các kệ hàng của Mỹ trống rỗng. Giá cả leo thang. Các khoản đầu tư chông chênh chờ đợi vào ‘ấm lạnh’ của Bắc Kinh. Các nhà máy ngừng hoạt động vì thiếu điện năng trên khắp Trung Quốc. Các doanh nghiệp tư nhân hoang mang trong làn sóng ‘quốc hữu hoá’ và sự can thiệp vào các chiến lược kinh doanh bởi ĐCSTQ. Khối FDI có thể chịu đựng sự ghẻ lạnh và tẩy chay bất thường của làn sóng văn hoá yêu nước kiểu đại Hán điên rồ? Tất cả tạo nên mớ hỗn độn, bất an và bất ổn định trong dài hạn khiến khối FDI buộc phải chuyển rời sản xuất khỏi Trung Quốc, tiến về các nền kinh tế có vị trí địa lý gần đất mẹ hơn, có nền chính trị ổn định trên một nền tảng pháp lý đáng tin cậy hơn.

Thực tế rằng ĐCSTQ đã và vẫn luôn là nguồn gốc của cuộc khủng hoảng không thể lãng quên của thế giới. Không ai có thể quên được thái độ tồi tệ của chính quyền Bắc Kinh khi ứng xử với đại dịch Covid-19, nguyên nhân gây ra cái chết của 4,7 triệu người, mang đến sự tật nguyền vĩnh viễn của hàng chục triệu người và hủy đi sinh kế của hàng tỷ người khắp thế giới. Một cách hành xử nhẫn tâm, vô đạo đức.

Tất cả các lý do trên đủ để các nhà sản xuất nước ngoài nhận thấy Trung Quốc ngày một kém hấp dẫn. Xu hướng ‘di chuyển về gần bờ’ ngày càng rõ nét và mạnh mẽ trên khắp thế giới. Nền kinh tế Trung Quốc, tất nhiên sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi xu hướng này. Xu hướng này đề cập tới các công ty đang chuyển hoạt động sản xuất của họ sang các quốc gia gần với thị trường chính hơn, thay vì ở lại Trung Quốc.

Các lợi thế cho sản xuất ở Trung Quốc đã biến mất

Trung Quốc không còn như trước đây. Điều đó có thể nói về nhiều quốc gia ngày nay; nhưng từ góc độ sản xuất, môi trường ở Trung Quốc - kinh doanh và chính trị - đang xấu đi nhanh chóng.

Thiếu hụt lao động do đại dịch gây ra cũng là nguyên nhân khiến lợi thế lớn nhất trong công xưởng sản xuất ở Trung Quốc bị hao mòn. Chưa kể, sau đại dịch, mọi nguồn lực đều khan hiếm hơn và đắt đỏ hơn, từ điện năng đến nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất.

Để đối phó với tình trạng tồi tệ hơn, tỉnh Quảng Đông, khu vực sản xuất lớn nhất trong nước, đã hạ thấp các rào cản đầu tư nước ngoài trong nỗ lực thu hút nhiều hơn các công ty sản xuất đa quốc gia. Người ta chưa biết những chính sách như vậy sẽ ngăn chặn được bao nhiêu phần trăm các doanh nghiệp FDI muốn rời khỏi Trung Quốc, nhưng nó cho thấy rằng Bắc Kinh nhận định và biết e ngại hướng gió thổi.

Chi phí tăng và tỷ suất lợi nhuận giảm

Đã qua rồi cái thời mà một công ty Hoa Kỳ hoặc châu Âu có thể tăng đáng kể tỷ suất lợi nhuận chỉ bằng cách chuyển hoạt động sản xuất của họ sang Trung Quốc, thay vì tới các quốc gia khác. Lợi nhuận khổng lồ có được khi ĐCSTQ giúp hàng chục nghìn công ty nước ngoài tận dụng tiền lương lao động nô lệ.

Nhưng ngày nay, chi phí lao động của Trung Quốc thuộc hàng cao - nếu không muốn nói là cao nhất - trong khu vực. Việt Nam cạnh tranh hơn về chi phí lao động so với Trung Quốc và đang cố gắng mở rộng năng lực sản xuất. Chi phí lao động của Mexico cũng thấp hơn và các nhà sản xuất Hoa Kỳ tránh được chi phí và rủi ro khi vận chuyển ra nước ngoài.

Đó là một vấn đề lớn vì chi phí vận chuyển đang tăng cao. Một năm trước, chi phí vận chuyển một container hàng hóa từ Trung Quốc đến Hoa Kỳ khoảng 2,000 USD. Ngày nay, giá đó ít nhất là 12,000 USD, thậm chí là cao hơn, có thời điểm lên tới 16,000 USD. Và gần đây, chi phí vận chuyển từ Trung Quốc đã tăng gấp 10 lần. Hơn nữa, chi phí nhiên liệu tăng và sự khan hiếm sản phẩm có thể sẽ củng cố xu hướng đó.

Một số nhà kinh tế dự đoán rằng các vấn đề của chuỗi cung ứng sẽ là một tình huống tương đối ngắn hạn, có thể kéo dài một hoặc hai năm. Có thể là như vậy, nhưng có thể nghi ngờ về việc tình hình sẽ phục hồi trở về trạng thái như trước đại dịch được hay không.

Thiệt hại lâu dài đối với nền kinh tế Trung Quốc

Tất cả các yếu tố này đang khiến nền kinh tế Trung Quốc chìm trong sắc đỏ, bất chấp các báo cáo GDP tăng cao. Ví dụ, với tỷ lệ tiết kiệm là 34%, người tiêu dùng Trung Quốc không tiêu tiền của họ. Năm nay họ tiết kiệm nhiều hơn so với năm 2020. Tỷ lệ tiết kiệm gộp là hơn 45%.

Khi đó, tăng trưởng thực sự của nền kinh tế đang ở đâu? Con số đó ít hơn nhiều so với báo cáo của ĐCSTQ. Thêm vào đó, sự sụp đổ của lĩnh vực phát triển bất động sản nợ nần chồng chất của Trung Quốc không phải là dấu hiệu của một nền kinh tế khỏe mạnh, mà là một nền kinh tế đang thất bại.

Thực tế là tác động của xu thế di chuyển về gần bờ có thể sẽ sâu sắc hơn và gây tổn hại nhiều hơn đến nền kinh tế Trung Quốc vì nó liên quan đến một xu hướng dài hạn. Các công ty không rời bỏ cơ sở sản xuất ở Trung Quốc theo ý thích hoặc do những khó khăn trong ngắn hạn. Việc chuyển hoạt động sản xuất từ ​​quốc gia này sang quốc gia khác rất tốn kém và mất nhiều năm lập kế hoạch. Họ chỉ làm như vậy sau khi kết luận rằng điều kiện cho sản xuất ở Trung Quốc đang phát triển theo hướng tiêu cực trong dài hạn, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự tồn tại và chiến lược phát triển của công ty họ.

Sự mất mát của Trung Quốc là cơ hội của những quốc gia khác

Xu hướng di chuyển về gần bờ có mặt tích cực là các quốc gia như Việt Nam, Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, và Mexico đang hưởng lợi từ sự thất bại của Trung Quốc. Các lợi ích bao gồm từ chi phí lao động thấp hơn và thời gian đưa ra thị trường nhanh hơn cho đến việc giảm thiểu rủi ro và chi phí vận chuyển.

Một công nhân đeo khẩu trang làm việc tại nhà máy Maxport, Hà Nội, Việt Nam, hôm 21/09/2021. (Ảnh: Nhac Nguyen / AFP qua Getty Images)

Tất nhiên, Việt Nam đang tăng cường các hoạt động sản xuất cho thị trường châu Á - Thái Bình Dương, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ đang trở thành cơ sở sản xuất cho thị trường Trung Đông và Bắc Phi. Ba Lan đang trở thành cơ sở sản xuất mới cho các công ty có trụ sở tại châu Âu, phục vụ thị trường châu Âu. Mexico đang chứng tỏ là một cơ sở sản xuất được chào đón đối với các nhà sản xuất Hoa Kỳ và các nước khác.

Điều trở nên khá rõ ràng là tác động của việc các công ty châu Âu, châu Á, và Mỹ chuyển dịch hoạt động sản xuất sẽ được Trung Quốc cảm nhận trong ngắn hạn, cũng như trong trung hoặc thậm chí dài hạn. ĐCSTQ sẽ phải đối mặt với sự sụt giảm gần như ngay lập tức về GDP, cũng như những thách thức về thất nghiệp gay gắt. Rốt cuộc, công việc sản xuất và tiền bạc có xu hướng biến mất khi các nhà sản xuất rời khỏi đất nước.

Di chuyển về gần bờ: Sự khởi đầu của cái kết cho ĐCSTQ?

Các công ty rời Trung Quốc để di chuyển về gần bờ và hậu quả là khủng hoảng thất nghiệp có thể làm trầm trọng thêm vấn đề bất ổn dân sự vốn đang gia tăng bắt nguồn từ sự sụp đổ của Evergrande và những thất bại khác. Cộng thêm những căng thẳng về tổn thất đầu tư với các vấn đề khác đã đề cập ở trên cũng có thể gây ra một cuộc suy thoái sâu hoặc thậm chí là khủng hoảng trì trệ ở Trung Quốc.

Hai cuộc khủng hoảng kinh tế này không mang lại điềm báo tốt cho sức khỏe của nền kinh tế Trung Quốc, cũng như của ĐCSTQ. Hãy nhớ rằng tăng trưởng kinh tế và toàn dụng lao động là hai trụ cột chứng minh cho sự cai trị của ĐCSTQ — những lời hứa mà đảng này đã đưa ra với 1,4 tỷ công dân sau vụ thảm sát ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989.

Nếu tình trạng trì trệ kinh tế và thất nghiệp kéo dài, liệu một bộ phận đáng kể người dân Trung Quốc có thể kết luận rằng ĐCSTQ không còn đủ khả năng tự biện minh cho mình là những người cầm quyền hợp pháp của Trung Quốc hay không?

Có lẽ. Tuy nhiên, có thể rút ra kết luận như vậy sớm bao lâu, hay không, thì vẫn còn phải xem.

Nhưng một điều chắc chắn đã chúng ta đang chứng kiến xu hướng di chuyển về gần bờ. Nó đang tăng tốc độ và khối lượng khi các nhà sản xuất trên thế giới rời khỏi Trung Quốc, mang theo việc làm và tiền bạc. Khi xu hướng này phát triển, ĐCSTQ có thể sẽ thấy mình phải đối mặt với những vấn đề lớn hơn nhiều và mất mát lớn hơn nhiều.

Quan điểm trong bài viết này là ​​của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN

Tác giả James R. Gorrie sống tại Nam California. Ông cũng là tác giả của cuốn sách The China Crisis (Cuộc khủng hoảng Trung Quốc), và của nhiều bài đăng trên blog: TheBananaRepublican.com.

Đức Duy

Theo The Epoch Times



BÀI CHỌN LỌC

Chuyên gia: Liệu nền kinh tế Trung Quốc có thể sống sót trong xu hướng ‘từ bỏ’ của FDI?