Trung Quốc có vẻ như trên đà gặt hái được nhiều thành công trong việc nâng cấp công nghệ sử dụng trong Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Cách thức của Bắc Kinh là: Đánh cắp công nghệ Mỹ, tiếp cận thị trường vốn của Mỹ, và thu hút nhà đầu tư Mỹ.
Cộng đồng quốc phòng Mỹ đang rất lo ngại về các vụ thử tên lửa siêu thanh gần đây của PLA. Những vũ khí công nghệ tân tiến này sở hữu nhiều khả năng đặc biệt; khiến việc chống trả chúng trở nên vô cùng khó khăn. Giá thành cũng không hề rẻ, hơn 105 triệu USD cho mỗi tên lửa. Kho vũ khí công nghệ cao của Bắc Kinh - gồm vệ tinh, súng bắn từ trường, vũ khí hạt nhân và siêu thanh - rất đắt đỏ. Đây là lý do vì sao 41% của ngân sách quốc phòng trị giá 252 tỷ USD của Trung Quốc được chi cho việc nghiên cứu và phát triển (R&D).
Trên thực tế, một phần phí tổn R&D của PLA đã được tiết kiệm bằng cách ăn cắp công nghệ Mỹ. Trong khi đó, một số công nghệ khác lại được mua từ các nhà phát triển công nghệ Mỹ và bằng tiền của các nhà đầu tư Mỹ. Ví dụ, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Khí động học Trung Quốc (CARDC), một cơ sở thử nghiệm siêu thanh, có một siêu máy điện toán sử dụng công nghệ vi mạch bán dẫn của Mỹ.
Trung Quốc hút dòng tiền từ Mỹ để phục vụ phát triển vũ khí quốc phòng
Bằng cách niêm yết trên các sàn giao dịch Hoa Kỳ và thâm nhập vào thị trường vốn Hoa Kỳ, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) được hưởng lợi từ nguồn tài chính dồi dào của các nhà đầu tư Mỹ. Bắc Kinh sử dụng dòng tiền này phục vụ cho các dự án phát triển công nghệ và vũ khí. Hiện tại, có đến 248 công ty Trung Quốc được niêm yết trên 3 sàn giao dịch lớn nhất của Mỹ, với tổng giá trị thị trường là 2,1 ngàn tỷ USD. 8 trong số các công ty đó là các doanh nghiệp nhà nước. Một tỷ lệ lớn hơn nhiều là các công ty có vốn nhà nước hoặc thuộc sở hữu của doanh nghiệp nhà nước Trung Quôpcs. Khoảng một nửa trong số các công ty này sử dụng mô hình sở hữu đặc biệt (VIE); tức là dùng một công ty vỏ bọc được thành lập tại đảo Cayman để niêm yết trên các sàn giao dịch Mỹ. Nhờ đó mà các chủ sở hữu thực sự không được biết đến. Các công ty khác, chẳng hạn như Weibo Corporation, không thuộc sở hữu nhà nước. Tuy nhiên, nhiều hoạt động của Weibo lại được thực hiện theo lệnh của ĐCSTQ, bao gồm cả việc giám sát người dùng.
Chính phủ Tổng thống Biden đã thông báo rằng họ sẽ duy trì các lệnh cấm từ thời cựu Tổng thống Trump đối với đầu tư của Mỹ vào các công ty có mối quan hệ với quân đội Trung Quốc. Theo quy định, các công ty và công dân Mỹ bị cấm mua hoặc bán cổ phần của các công ty Trung Quốc nằm trong danh sách cấm; bao gồm các ông lớn sản xuất vi mạch bán dẫn, các nhà sản xuất dầu mỏ, và các công ty công nghệ. Các công ty công nghệ Trung Quốc đã trở thành mối đe dọa lớn đối với Mỹ và thế giới, vì họ giúp Bắc Kinh phát triển khả năng tính toán lượng tử.
Theo các quy tắc ban hành bởi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) hồi tháng 5, các công ty Trung Quốc muốn niêm yết trên sàn giao dịch của Mỹ phải công bố liệu họ có thuộc sở hữu hoặc chịu sự kiểm soát của Bắc Kinh hay không. Các quy tắc mới này bao gồm cả doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết tại Mỹ sử dụng VIE. Mô hình sở hữu đặc biệt này được nhiều công ty công nghệ áp dụng vì theo luật Trung Quốc, họ không thể bán cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài. Do đó, các ông lớn công nghệ Trung Quốc thành lập các công ty vỏ bọc được đăng ký tại Quần đảo Cayman. Sau đó, các công ty vỏ bọc này được niêm yết trên nhiều sàn giao dịch Hoa Kỳ. Theo quy tắc mới của SEC, hơn 200 công ty như vậy có thể bị hủy niêm yết.
Doanh nghiệp Trung Quốc tham gia vào lĩnh vực điện toán lượng tử, cũng như sản xuất các chip bộ nhớ và các chip điều hướng, đều nằm trong danh sách đen. Những cái tên trong danh sách này hầu hết là những công ty thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc. Washington muốn ngăn chặn họ chiếm đoạt quyền sở hữu trí tuệ (IP) và công nghệ quốc phòng Mỹ. Chính phủ cựu Tổng thống Trump đã đưa nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách cấm, và chính phủ Tổng thống Biden đã bổ sung thêm hàng chục công ty khác.
Trung Quốc dùng mọi thủ đoạn ăn cắp công nghệ Mỹ nhằm phục vụ quốc phòng
Luật pháp Trung Quốc hoạt động vô cùng hiệu quả trong việc biến mọi công ty và công dân thành đặc vụ. Theo luật an ninh quốc gia, luật tình báo quốc gia, và luật an ninh mạng quốc gia, các công dân và tổ chức Trung Quốc có nghĩa vụ hỗ trợ ĐCSTQ thu thập thông tin tình báo. Điều này bao gồm cả việc đánh cắp IP.
Một trong những lý do chính dẫn đến chiến tranh thương mại Mỹ-Trung là do Trung Quốc đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ. Trong một cuộc khảo sát của Hội đồng Giám đốc tài chính toàn cầu CNBC, gần 1/3 các công ty Bắc Mỹ nói rằng Trung Quốc đã đánh cắp IP của họ trong thập kỷ vừa qua. Tính đến năm 2020, FBI đã điều tra hơn 1.000 trường hợp liên quan đến hành vi trộm cắp IP của các thực thể có quan hệ với ĐCSTQ. Ông William Evanina, Giám đốc Trung tâm Phản gián và An ninh Quốc gia (NCSC), ước tính giá trị hành vi trộm cắp của Trung Quốc là 500 tỷ USD mỗi năm. Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã tuyên bố rằng chế độ Trung Quốc là thủ phạm chính của khoảng 80% các cuộc điều tra gián điệp công nghiệp.
Việc mua công nghệ Mỹ, theo cả cách hợp pháp và bất hợp pháp, kết hợp với trợ cấp từ phía Bắc Kinh, đang thúc đẩy tiến bộ công nghệ ở Trung Quốc, bao gồm cả lĩnh vực phát triển vũ khí tiên tiến. Từ quan điểm kinh tế, ăn cắp công nghệ làm giảm bớt việc Trung Quốc phải trả hàng trăm triệu USD cho R&D. Điều này cho phép các công ty Trung Quốc bán sản phẩm với giá rẻ hơn nhiều đối thủ cạnh tranh ở Mỹ. Từ quan điểm quốc phòng, trong trường hợp xảy ra chiến tranh, quân đội Mỹ sẽ phải đối mặt với vũ khí do chính mình tạo ra. Trong khi đó, PLA lại biết được khả năng, cũng như các lỗ hổng trong phần cứng và hệ thống phòng thủ của Hoa Kỳ.
Mỹ đã ban hành một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu, ngăn chặn một số công nghệ và thiết bị bán cho thực thể nước ngoài. Lệnh cấm này áp dụng đối với các mặt hàng/chi tiết có xuất xứ từ Mỹ sử dụng trong khí tài quân sự.
Tuy nhiên, các công ty Mỹ có thể lách luật bằng cách đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp công nghệ ở Trung Quốc. Sẽ khó cho một nền dân chủ, như Hoa Kỳ, trong việc hạn chế hành vi công dân. Do đó, các nhà đầu tư Mỹ được tự do đầu tư trực tiếp vào Trung Quốc nếu họ muốn. Theo các quan chức thương mại Mỹ, Washington rất có thể sẽ không tăng cường giám sát đầu tư ra nước ngoài.
Trung Quốc nỗ lực kiểm soát nguyên liệu thô sử dụng trong quốc phòng
Cùng với các khoản đầu tư vào công nghệ quốc phòng, Bắc Kinh cũng đang nỗ lực kiểm soát nguồn nguyên liệu thô quan trọng sử dụng trong quốc phòng. Chính phủ ông Biden đã cảnh báo rằng Trung Quốc đang cố gắng kiểm soát thị trường cobalt thế giới. Bắc Kinh muốn Mỹ và các nước khác không cách nào tiếp cận được nguồn nguyên liệu thiết yếu cho sản xuất vũ khí và phương tiện chạy điện.
Con trai của Tổng thống Joe Biden, Hunter Biden, là người có công rất lớn trong việc hỗ trợ ĐCSTQ mua 3,8 tỷ USD cobalt. Công ty của Hunter, BHR, có tên chính thức là Công ty Quản lý Quỹ Đầu tư Cổ phần Bohai Harvest RST (Thượng Hải), hợp tác với nhiều công ty quốc doanh Trung Quốc để mua cobalt từ Cộng hòa Dân chủ Congo. Bohai cũng giúp một tập đoàn quốc phòng Trung Quốc mua một nhà sản xuất phụ tùng ô tô của Mỹ.
Các nhà lập pháp Mỹ đang nỗ lực hạn chế dòng chảy của công nghệ và tiền bạc đến ĐCSTQ. Tuy nhiên, mỗi điều luật ban hành cũng chỉ là một giải pháp hỗ trợ nhỏ cho một vấn đề rất lớn.
Mỹ cần hợp tác với các đồng minh trong một chương trình thu hút trở lại việc sản xuất trong nước, hạn chế đầu tư vào Trung Quốc, cũng như hạn chế Bắc Kinh tiếp cận thị trường vốn phương Tây. Điều này sẽ tước đi của chính phủ Trung Quốc cơ hội đánh cắp hoặc mua lại công nghệ từ phương Tây; cũng như kìm hãm khả năng đầu tư vào R&D của họ. Ngoài ra, điều này cũng sẽ tạo ra động lực cho Mỹ và các quốc gia phương Tây chuyển hướng chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc và mở rộng cơ sở sản xuất nội địa.
Quan điểm trong bài viết là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Tác giả Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại châu Á. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng MBA của Đại học Giao thông Thượng Hải; và hiện là Giáo sư và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc. Ông viết bài cho nhiều phương tiện truyền thông quốc tế. Một số cuốn sách về Trung Quốc của ông gồm: Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion (Đằng sau Vành đai và Con đường: Sự mở rộng kinh tế toàn cầu của Trung Quốc); và A Short Course on the Chinese Economy (Khóa học ngắn hạn về kinh tế Trung Quốc).
Lê Minh
Theo The Epoch Times
