Cuộc gọi của ông Biden với Tổng thống Nga Putin đặt Bắc Kinh vào thế phòng thủ

Giúp NTDVN sửa lỗi

Bắc Kinh vốn có quan tâm đặc biệt về tương lai Crimea vì vấn đề tương tự về mặt chính trị với Đài Loan. Nếu căng thẳng quá giới hạn, Trung Quốc có thể cố gắng chiếm Đài Loan bằng vũ lực, giống như Nga đã làm ở Crimea. Cuộc chiến toàn cầu giữa ông Tập, Biden và Putin về Đài Loan và Ukraine là chìa khóa để hiểu được sự bùng nổ của các hoạt động ngoại giao phức tạp gần đây của các cường quốc trên thế giới.

Trong tháng này, thế giới đã chứng kiến một loạt các chuyến đi quốc tế, các cuộc họp và các cuộc điện thoại của.các nhà lãnh đạo thế giới. Các sự kiện này giúp người dân thế giới hiểu được tương đối rõ về đường lối và chính sách ngoại giao của các cường quốc - điều có thể làm thay đổi vận mệnh của các tiểu quốc liên quan.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chắc chắn đã dành sự quan tâm lớn nhất cho hội nghị thượng đỉnh ngày 16 tháng 4 giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga. Nhưng cuộc nói chuyện điện thoại ít ồn ào hơn giữa Biden và Tổng thống Nga Vladimir Putin diễn ra 3 ngày trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh với ông Suga có thể đã khiến ông Tập kinh ngạc và thận trọng hơn. Trong cuộc gọi thứ hai kể từ cuối tháng 1 năm nay, Tổng thống Biden đã đề xuất một cuộc gặp trực tiếp với ông Putin ở nước thứ ba trong những tháng tới.

Ông Tập đã không nhận được lời mời nào như vậy từ vị tổng thống Mỹ mới này.

Ông Tập và ông Biden đã biết nhau hơn một thập kỷ, họ đã có một cuộc điện thoại kéo dài vào ngày 10 tháng 2 vừa qua trước khi kỳ nghỉ Tết Nguyên đán bắt đầu. Nhưng với việc các nhà ngoại giao của cả hai nước xung đột ở Alaska vào tháng trước, hai bên không có nhiệt tình để sắp xếp một cuộc gặp thượng đỉnh nào kể từ đó.

Đề xuất của ông Biden với ông Putin đặc biệt gây sốc đối với Trung Quốc vì nước này đặt ra khung thời gian cho cuộc gặp: trong những tháng tới.

Suy đoán cho thấy hai nhà lãnh đạo sẽ gặp nhau vào tháng 6, điều này sẽ khiến ông Tập đặc biệt khó chịu. Vì vào ngày 1 tháng 7 tới, Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ kỷ niệm 100 năm thành lập - một thời điểm cực kỳ quan trọng đối với ông Tập, người đang kiêm nhiệm chức tổng bí thư của đảng này.

Tại sao ông Biden muốn gặp Putin? Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang phân tích động thái này. Có phải Tổng thống Mỹ đang cố gắng giải quyết các vấn đề trên thế giới - chẳng hạn như việc Mỹ vừa tuyên bố rút khỏi Afghanistan - để ông có thể rảnh tay dành thời gian và sức lực vào việc đối đầu với Trung Quốc? Bắc Kinh đang nhấp nhổm như ngồi trên đống lửa.

Hôm 22 tháng 4 vừa qua, Nga tuyên bố sẽ chấm dứt hoạt động tăng cường quân đội của nước này gần Ukraine, đồng thời cho biết các cuộc tập trận đã hoàn tất. Hẳn ông Tập đang nghi vấn rằng liệu sự kiện này có liên quan gì đến quá trình ông Putin đang chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh với ông Biden hay không.

Theo quan điểm của Trung Quốc, mối quan hệ của họ với Nga đang tốt đẹp. Hai nước đã và đang tăng cường quan hệ đối tác trên nhiều mặt để chống lại Mỹ. Nhưng vốn Trung Quốc và Nga không phải là đồng minh. Nên không có gì đảm bảo rằng Moscow sẽ luôn đứng về phía Bắc Kinh.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tham dự lễ treo cờ tại tàu phá băng chạy điện-diesel mới "Viktor Chernomyrdin" ở Saint Petersburg vào ngày 3/11/2020. (ALEXEY NIKOLSKY / SPUTNIK / AFP qua Getty Images)
Tại sao ông Biden muốn gặp Putin? Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang phân tích động thái này. Có phải Tổng thống Mỹ đang cố gắng giải quyết các vấn đề trên thế giới - chẳng hạn như việc Mỹ vừa tuyên bố rút khỏi Afghanistan - để ông có thể rảnh tay dành thời gian và sức lực vào việc đối đầu với Trung Quốc? (ALEXEY NIKOLSKY / SPUTNIK / AFP qua Getty Images)

Có lẽ là vì vậy mà vào phút chót ông Tập đã quyết định tham dự hội nghị thượng đỉnh về khí hậu với ông Biden vào thứ Năm (22/4/2021).

Ông Tập vốn không muốn tham dự hội nghị thượng đỉnh, lo ngại rằng ông có thể sa vào tay Biden và đối mặt với những yêu cầu cứng rắn của Mỹ về vấn đề khí hậu, đối mặt với những chỉ trích của Mỹ liên quan đến vấn đề Đài Loan và các vấn đề nhân quyền ở Tân Cương và Hồng Kông.

Ông Biden đã cử John Kerry, đặc phái viên của Tổng thống về khí hậu, đến Thượng Hải vào ngày 14 tháng 4 vừa qua. Ông Kerry, người từng là ngoại trưởng của Tổng thống Barack Obama, đã tổ chức một cuộc trò chuyện video với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hàn Chính - một trong 7 thành viên hàng đầu của Trung Quốc- đồng thời cũng là nhà lãnh đạo của trung ương về các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao.

Cùng thời điểm đó, ông Biden đã thực hiện một động thái ngoại giao quan trọng khác trên eo biển Đài Loan.

Một ngày sau khi ông Kerry đến đại lục, một phái đoàn không chính thức của Mỹ đã đến Đài Bắc để hội đàm với Tổng thống Đài Loan Thái Văn Anh. Phái đoàn bao gồm cựu Thượng nghị sĩ Chris Dodd, người thân cận với ông Biden, các cựu phó ngoại trưởng Richard Armitage và James Steinberg.

Đó là một hành động cân bằng tinh tế của ông Biden. Trong khi ra tín hiệu sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc về vấn đề biến đổi khí hậu, vị tổng thống cũng đã thể hiện sự ủng hộ của mình đối với Đài Loan trên mặt trận an ninh.

Đây cũng là một bước đi có tính toán đối với cuộc hội đàm ngày 16 tháng 4 của ông với Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide, trong đó hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan đã trở thành tâm điểm.

Về phần mình, ông Tập đã phát động một cuộc phản công ngoại giao. Ông đã tổ chức một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến về biến đổi khí hậu vào ngày 16 tháng 4 với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Angela Merkel. Ông Tập sẽ không chịu ngồi yên và để ông Biden “cầm trịch” về vấn đề khí hậu.

Mối quan hệ của Bắc Kinh với Liên minh châu Âu (EU) đã trở nên rạn nứt trong những tháng gần đây, sau khi EU áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc về các vấn đề nhân quyền tại khu tự trị người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Nhưng biến đổi khí hậu là một chủ đề mà các nhà lãnh đạo của Trung Quốc, Pháp và Đức có thể thảo luận một cách thoải mái. Họ đã trao đổi quan điểm về hiệp định đầu tư giữa Trung Quốc và EU, mà hai bên đã ký trước lễ nhậm chức của Biden nhưng kể từ đó đã bị đình trệ.

Trong khi đó, ở mặt trận Mỹ-Nga, một động thái bất ngờ khác khiến các nhà hoạch định chính sách ở Bắc Kinh bối rối.

Vào ngày 15 tháng 4 - chỉ hai ngày sau cuộc điện đàm giữa Biden và Putin - Mỹ đã chơi khó với Moscow, áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với các công ty và cá nhân Nga và trục xuất 10 nhà ngoại giao Nga. Các biện pháp trừng phạt viện dẫn "các hoạt động đối ngoại có hại" của chính phủ Nga, bao gồm cả việc chiếm đóng và đàn áp đang diễn ra ở Crimea, bán đảo Ukraine mà Nga chiếm giữ năm 2014.

Theo ông Katsuji Nakazawa, người từng được nhận giải Nhà báo quốc tế Vaughn-Ueda về báo cáo quốc tế năm 2014, Bắc Kinh vốn có quan tâm đặc biệt về tương lai Crimea vì vấn đề tương tự về mặt chính trị với Đài Loan. Nếu căng thẳng quá giới hạn, Trung Quốc có thể cố gắng chiếm Đài Loan bằng vũ lực, giống như Nga đã làm ở Crimea.

Cuộc chiến toàn cầu giữa ông Tập, Biden và Putin về Đài Loan và Ukraine là chìa khóa để hiểu được sự bùng nổ của các hoạt động ngoại giao phức tạp gần đây của các cường quốc trên thế giới.

Hôm thứ Hai (18/4), ông Putin tuyên bố sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh về khí hậu với ông Biden - gạt sang một bên các lệnh trừng phạt mới của Mỹ đối với Moscow. Nếu ông Putin hy vọng có một cuộc gặp thượng đỉnh trực tiếp với Biden trong những tháng tới, thì việc nhà lãnh đạo Nga tham dự sự kiện khí hậu như một màn dạo đầu cho cuộc gặp song phương là rất hợp lý.

Theo ông Nakazawa, nhìn lại các sự kiện trong tháng này - cuộc điện đàm giữa Biden-Putin, chuyến thăm của Kerry đến Trung Quốc, chuyến đi không chính thức của phái đoàn Mỹ tới Đài Loan, chuyến thăm của Suga tới Washington và hội nghị thượng đỉnh về khí hậu do Mỹ dẫn đầu - những điều này dường như đã được kết hợp chặt chẽ vào Chiến lược rộng lớn hơn của Nhà Trắng đối với Trung Quốc.

Trung Quốc muốn thực hiện các biện pháp đối phó hiệu quả. Một mục tiêu mềm đối với Trung Quốc là Nhật Bản.

Bắc Kinh có thể bắt đầu bằng việc tăng cường xâm nhập của các tàu của nước này vào vùng biển xung quanh quần đảo Senkaku do Nhật Bản quản lý, cũng có thể có lập trường cứng rắn hơn đối với quyết định được công bố gần đây của Nhật Bản về việc xả nước đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi bị tê liệt của họ ra biển.

Nhưng sẽ là không khôn ngoan nếu xung đột dữ dội với Nhật Bản, vì nền kinh tế Trung Quốc chắc chắn sẽ bị giáng một đòn nghiêm trọng trong trung và dài hạn nếu quá trình thoát Trung trong lĩnh vực chất bán dẫn của Nhật Bản và các nước khác trong chuỗi cung ứng công nghiệp diễn ra nhanh chóng. Ngoài ra, điều này cũng sẽ đổ thêm dầu vào lửa đối với lời kêu gọi từ các nước phương Tây tẩy chay Thế vận hội mùa đông vào tháng 2 năm 2022 mà Bắc Kinh đăng cai.

Khi nào Mỹ và Trung Quốc sẽ tổ chức cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa ông Tập và ông Biden? Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc có thể cần theo dõi và chờ hội nghị thượng đỉnh Biden-Putin để lên kế hoạch cho động thái tiếp theo của họ.

Đức Duy

Theo Asia Nikkei



BÀI CHỌN LỌC

Cuộc gọi của ông Biden với Tổng thống Nga Putin đặt Bắc Kinh vào thế phòng thủ