Khi chính phủ liên bang Mỹ thúc đẩy kế hoạch tạo ra một loại tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC), các nhà phê bình đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về quyền lực mà các cơ quan liên bang sẽ có với đồng USD kỹ thuật số. CBDC của Mỹ được cho là sẽ chỉ mang lại khả năng giám sát và kiểm soát cho chính phủ, trong khi không đem lại lợi ích gì cho người dân.
Bước đi mới nhất hướng tới CBDC, được gọi là “Dự án Cedar”, đã được Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York đưa ra vào tháng trước dưới dạng đồng USD kỹ thuật số “bán buôn” cho các khoản thanh toán xuyên biên giới chỉ dành riêng cho các ngân hàng và tập đoàn. Nỗ lực này, hầu như không được chú ý giữa các thông tin xung quanh sự sụp đổ tai tiếng của sàn giao dịch tiền điện tử FTX, là bước kế tiếp theo sau Dự án Hamilton, một thử nghiệm beta CBDC bán lẻ được tiến hành vào tháng 2 năm ngoái bởi Ngân hàng Dự trữ Liên bang Boston phối hợp với Sáng kiến tiền tệ kỹ thuật số của Viện Công nghệ Massachusetts. [Thử nghiệm beta: thử nghiệm sản phẩm trong tay người dùng thực sự].
Fed ca ngợi sự thành công của dự án USD kỹ thuật số mới nhất của mình, nêu rõ: “Dự án Cedar đã cho thấy rằng các khoản thanh toán xuyên biên giới hỗ trợ blockchain có thể nhanh hơn, diễn ra đồng thời và an toàn hơn". Nhưng những người chỉ trích sáng kiến CBDC của Fed lại không tỏ ra hào hứng như vậy.
Ông Nicholas Anthony, một nhà phân tích chính sách tại Viện Cato, nói với The Epoch Times: “Việc ra mắt CBDC rất có thể sẽ là cuộc tấn công riêng lẻ lớn nhất vào quyền riêng tư tài chính kể từ khi có Đạo luật Bảo mật Ngân hàng và sự thiết lập học thuyết của bên thứ ba”. Trái ngược với đồng USD ở trạng thái hiện tại - tiền mặt và tiền gửi ngân hàng - CBDC sẽ được chính phủ liên bang trực tiếp phát hành, cho phép chính phủ liên bang có được khả năng tiếp cận và kiểm soát không giới hạn đối với tiền của người Mỹ.
“Về cốt lõi, quyền riêng tư tài chính rất quan trọng vì thông tin này có thể tiết lộ các mối quan hệ, nghề nghiệp, tôn giáo, khuynh hướng chính trị, địa điểm của một người, v.v.", ông Anthony nói. “Và trong khi tiền mặt mang lại sự bảo vệ quyền riêng tư tốt nhất cho người Mỹ, thì các ngân hàng cũng cung cấp một loại khoảng trống (air gap - một biện pháp an ninh vận hành thông qua việc cô lập các máy tính hoặc mạng lưới) bảo vệ người Mỹ khỏi những con mắt tò mò. Ngược lại, một CBDC sẽ thiết lập một liên kết trực tiếp giữa từng công dân và Ngân hàng Trung ương.”
-
- Biểu tượng về tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC). (Ảnh: Comdas / Shutterstock)
Vào tháng 3, Tổng thống Joe Biden đã ban hành sắc lệnh về nghiên cứu và phát triển CBDC vì mục đích ổn định tài chính và ngăn ngừa tội phạm, cũng như “nhân quyền; hòa nhập và công bằng tài chính; và biến đổi khí hậu và ô nhiễm".
“Chính quyền của tôi đặt mức độ khẩn cấp cao nhất vào các nỗ lực nghiên cứu và phát triển đối với các tùy chọn thiết kế và triển khai tiềm năng của CBDC Mỹ”, sắc lệnh của ông Biden nêu rõ. Các đối tượng được giao nhiệm vụ phát triển đồng USD kỹ thuật số bao gồm Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Bộ Thương mại, Bộ Lao động, Bộ Năng lượng, Bộ An ninh Nội địa, Cơ quan Bảo vệ Môi trường, Giám đốc Tình báo Quốc gia, và nhiều bên khác.
Đạo luật Bảo mật Ngân hàng năm 1970 mà ông Anthony đề cập buộc các ngân hàng phải báo cáo cho Mạng lưới Thực thi Tội phạm Tài chính của Bộ Tài chính Mỹ tất cả các giao dịch trên 10.000 USD và bất kỳ giao dịch nào khác mà các ngân hàng coi là đáng ngờ. Theo Bộ Tài chính, các ngân hàng đã báo cáo khoảng 20 triệu trường hợp hoạt động đáng ngờ vào năm 2019. CBDC có thể khiến chính phủ có quyền truy cập một cách tuyệt đối vào các giao dịch cá nhân.
Ông Agustin Carstens, Tổng giám đốc của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, đã tuyên bố vào tháng 10/2020: “Chúng ta không biết ai đang sử dụng tờ 100 USD vào hôm nay, chúng ta không biết ai đang sử dụng tờ 1.000 peso hôm nay. Sự khác biệt chính với CBDC là Ngân hàng Trung ương sẽ có quyền kiểm soát tuyệt đối các quy tắc và quy định, thứ sẽ xác định việc sử dụng nghĩa vụ nợ [đồng tiền] của Ngân hàng Trung ương đó và chúng ta cũng sẽ có công nghệ để thực thi điều đó”.
Tầm nhìn cấp tiến đối với tiền tệ
Trong nền kinh tế thị trường tự do, tiền có chức năng vừa là phương tiện trao đổi vừa là phương tiện lưu trữ giá trị, nói cách khác, là phương tiện để thanh toán và tích lũy tiền tiết kiệm. Tuy nhiên, chính quyền Biden đã đặt ra các mục tiêu mới cho tầm nhìn về đồng USD kỹ thuật số. Chúng bao gồm các mục tiêu về công bằng xã hội và môi trường, những mục tiêu chỉ có thể đạt được nếu CBDC có thể được lên chương trình.
Một CBDC được lên chương trình có thể cho phép chính phủ không chỉ theo dõi các giao dịch mà còn có thể bao gồm các tính năng như áp dụng lãi suất âm, thứ sẽ khấu trừ một tỷ lệ phần trăm số tiền của bạn theo thời gian. Điều này sẽ làm cho các chính sách kích thích trở nên hiệu quả hơn bằng cách thuyết phục những người nhận trợ cấp của chính phủ chi tiêu hơn là tiết kiệm. Một tính năng khác mà những người tiến bộ ủng hộ là khả năng hạn chế sử dụng CBDC đối với một số sản phẩm, chẳng hạn như xăng hoặc súng.
Các công ty tư nhân đã thực hiện các bước theo hướng này. Ví dụ, PayPal không cho phép khách hàng sử dụng dịch vụ của mình để mua súng. Visa và Mastercard cung cấp thẻ tín dụng đo lượng khí thải carbon trong chi tiêu của người dùng mỗi tháng và có thể đưa ra “cú huých” khi các giới hạn nhất định bị vi phạm. Và Visa, Mastercard và American Express đã thiết lập mã danh mục để theo dõi việc mua súng của người Mỹ.
Tuy nhiên, một CBDC có thể tiến xa hơn, làm nản lòng các giao dịch mua mà chính phủ không thích bằng cách áp đặt các khoản phụ phí hoặc cắt hoàn toàn khả năng tiếp cận tiền. Bằng cách này, Fed hoặc Bộ Tài chính Mỹ có thể thiết lập chính sách của chính phủ đối với nhiên liệu hóa thạch, kiểm soát súng và công bằng xã hội mà không cần phải thông qua luật tại Quốc hội.
“Đó chính xác là điều không nên xảy ra với tiền”, giáo sư Christina Skinner của Trường Kinh doanh Wharton nói với The Epoch Times.
Những người ủng hộ CBDC lập luận rằng Mỹ phải có đồng USD kỹ thuật số vì các quốc gia khác đang xúc tiến điều đó.
Phó chủ tịch Fed Lael Brainard đã tuyên bố vào tháng 5 rằng “Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã thí điểm đồng CNY (nhân dân tệ) kỹ thuật số và một số Ngân hàng Trung ương nước ngoài khác đang phát hành hoặc xem xét phát hành các loại tiền kỹ thuật số của riêng họ. CBDC của Mỹ có thể là một cách tiềm năng để đảm bảo rằng mọi người trên khắp thế giới sử dụng đồng USD có thể tiếp tục dựa vào sức mạnh và sự an toàn của đồng tiền Mỹ để giao dịch và tiến hành kinh doanh trong hệ thống tài chính kỹ thuật số”.
-
- Bà Lael Brainard, khi ấy là Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, phát biểu trong phiên điều trần với Ủy ban Ngân hàng Thượng viện ở Đồi Capitol ngày 13/01/2022 tại Washington, DC., Mỹ. (Ảnh: Drew Angerer/Getty Images)
Hội đồng Đại Tây Dương, một tổ chức phi lợi nhuận về chính sách đối ngoại của Mỹ, đã báo cáo rằng “kể từ tháng 12/2022, tất cả các nền kinh tế G7 hiện đã chuyển sang giai đoạn phát triển CBDC. Thử nghiệm CBDC bán buôn của Cục Dự trữ Liên bang New York, Dự án Cedar, đã chuyển Mỹ từ giai đoạn nghiên cứu sang phát triển”.
Các chính phủ trên khắp thế giới ngày càng lo ngại rằng sự phát triển của tiền mã hóa đang làm suy yếu khả năng kiểm soát hệ thống tài chính của họ. Lưu ý rằng “vào tháng 11/ 2021, các tài sản kỹ thuật số không do nhà nước phát hành đã đạt tổng vốn hóa thị trường là 3 nghìn tỷ USD, tăng từ khoảng 14 tỷ USD vào đầu tháng 11/2016”, sắc lệnh hành pháp của ông Biden nêu rõ rằng Mỹ phải phát hành một loại tiền kỹ thuật số để duy trì vai trò của USD như là đồng tiền dự trữ của thế giới, cũng như để chống lại tội phạm tài chính và cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho các cộng đồng chưa được phục vụ đúng mực. Nhưng lợi ích cho công dân Mỹ vẫn là chưa rõ ràng.
Bà Skinner cho biết Project Cedar đã được khẳng định là một nỗ lực nhằm thực hiện thanh toán xuyên biên giới dễ dàng hơn và nhanh hơn. “Nếu điều này nghe có vẻ mơ hồ, thì đó là vì nó mơ hồ. Bạn thực sự không thể yêu cầu bất cứ ai ngồi lại và giải thích cho bạn về cách mà CBDC sẽ khiến thanh toán xuyên biên giới dễ dàng hơn”.
“Dự trữ của Ngân hàng Trung ương mà các ngân hàng nắm giữ đã mang tính kỹ thuật số rồi", bà ấy nói. “Thật khó để thực sự hiểu từ quan điểm pháp lý và kỹ thuật về sự khác biệt giữa CBDC bán buôn - thứ mà chỉ ngành ngân hàng mới có thể có - và các loại dự trữ Ngân hàng Trung ương mà họ đã có; và một số thành viên của Hội đồng Dự trữ Liên bang đã nhắc đi nhắc lại quan điểm này”.
Điều này đã khiến một số người nghi ngờ về các động cơ khác.
“Một CBDC bán buôn có thể sẽ là bước đệm hướng tới một CBDC bán lẻ", ông Anthony cho biết. “Trong trường hợp xấu nhất, nó cung cấp một loại thử nghiệm beta cho Cục Dự trữ Liên bang để kiểm tra xem CBDC có thể hoạt động hiệu quả như thế nào mà không cần sự tham gia của cả quốc gia trong vòng đầu tiên”.
Không cần chấp thuận từ Quốc hội?
Lệnh hành pháp của ông Biden nêu rõ rằng Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland phải báo cáo trong vòng 180 ngày về việc liệu chính quyền có cần sự chấp thuận của Quốc hội để tạo ra đồng USD kỹ thuật số hay không. Thời hạn đó đến rồi đi mà không có báo cáo từ Bộ Tư pháp Mỹ và Quốc hội đã không cấp phép cho chính quyền Biden tạo ra đồng USD kỹ thuật số. Tuy nhiên, chính quyền vẫn tiếp tục với các thử nghiệm CBDC beta.
Ông Anthony cho biết: “Họ chưa ra mắt CBDC, nhưng họ đã tiến hành nghiên cứu lý thuyết và thử nghiệm sâu rộng với các ngân hàng, mạng thanh toán và thậm chí cả các công ty công nghệ".
Theo bà Skinner, việc tạo ra một đồng USD kỹ thuật số mà không có sự chấp thuận của quốc hội “đi ngược lại hầu hết những điều chúng ta nghĩ về sự phân chia quyền lực”. Hiến pháp Mỹ tuyên bố rõ ràng rằng chỉ có Quốc hội mới có quyền “đúc tiền và điều chỉnh giá trị của chúng”.
Bà nói với The Epoch Times: “Hiến pháp được xây dựng để giữ quyền lực tài chính và tiền tệ khỏi tay Tổng thống vì mối nguy hiểm chuyên chế đến từ các ông hoàng có quyền lực kiểm soát tiền bạc và hầu bao".
Thứ người dân không muốn
-
- Dân biểu Mỹ Tom Emmer (Cộng hòa - Minnesota) nói chuyện với các phóng viên khi ông rời văn phòng của mình tại Tòa nhà Quốc hội Mỹ ở Washington, Mỹ, vào ngày 05/01/2023. (Ảnh: Nathan Howard/Getty Images)
Tháng 1 năm ngoái, Dân biểu Tom Emmer (Cộng hòa - Minnesota) đã giới thiệu dự luật cấm Fed thiết lập một CBDC bán lẻ. “Mô hình CBDC này không chỉ tập trung thông tin tài chính của người Mỹ, khiến nó dễ bị tấn công”, ông Emmer nói, “mà nó còn có thể được sử dụng như một công cụ giám sát mà người Mỹ không bao giờ nên chấp nhận từ chính phủ của chính họ”.
Do những rủi ro và nhược điểm của nó, CBDC có thể khó được công dân Mỹ chấp nhận miễn là tiền mặt và tiền gửi ngân hàng vẫn có sẵn như một giải pháp thay thế. Một giải pháp để giúp CBDC nhận được sự chấp nhận rộng rãi sẽ là loại bỏ đồng USD hiện có bằng cách đưa ra mức lãi suất cao hơn cho CBDC so với tiền gửi ngân hàng, tương tự như cách các sàn giao dịch tiền điện tử như FTX hiện đã phá sản có thể thu hút tiền mặt để đổi lấy các loại tiền kỹ thuật số.
Một điểm mà các nhà phê bình chỉ ra về CBDC của Mỹ là dường như chỉ có chính phủ muốn nó; dường như không có nhu cầu đáng kể trong người tiêu dùng Mỹ đối với đồng USD kỹ thuật số do chính phủ phát hành.
Một cuộc thăm dò vào tháng 09/2022 đối với 2.200 khách hàng ngân hàng cho thấy 86% người Mỹ “hài lòng” hoặc “rất hài lòng” với các dịch vụ ngân hàng mà họ nhận được. Cuộc khảo sát báo cáo rằng “9 trong 10 (88 phần trăm) người tiêu dùng đồng ý rằng họ có nhiều lựa chọn về các sản phẩm và dịch vụ như tài khoản ngân hàng, khoản vay và thẻ tín dụng, và 85% cho biết họ có nhiều lựa chọn khi quyết định nơi sử dụng dịch vụ ngân hàng".
Tuyên bố rằng một CBDC sẽ đạt được “sự công bằng” bằng cách cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho những người chưa được phục vụ thích đáng cũng có vẻ đáng ngờ. Theo một báo cáo từ Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang, hơn 95% hộ gia đình Mỹ có tài khoản séc hoặc tài khoản tiết kiệm. Trong số những người không có, ba lý do hàng đầu được đưa ra là: “Không có đủ tiền để đáp ứng các yêu cầu về số dư tối thiểu”, “Không tin tưởng ngân hàng” và “Việc tránh xa ngân hàng mang lại nhiều quyền riêng tư hơn”. Không rõ CBDC sẽ giải quyết bất kỳ vấn đề nào trong số đó như thế nào.
“Đối với người dân Mỹ, không có lợi ích gì [khi có CBDC]", ông Anthony nói. “Một CBDC sẽ chỉ mang lại lợi ích cho chính phủ liên bang bằng cách tăng cường khả năng giám sát và kiểm soát hệ thống tài chính của nó”.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
