Gậy ông đập lưng ông: eCNY chưa kịp đe dọa USD thì đã có thể gây họa cho Bắc Kinh

Giúp NTDVN sửa lỗi

Các phân tích chỉ ra rằng eCNY giúp Bắc Kinh tăng kiểm soát tài chính với người dân, dập tắt các vụ hoảng loạn đám đông (nếu có). Nhưng nếu Bắc Kinh quốc tế hóa đồng eCNY thì Bắc Kinh có thể gặp họa khi thị trường tài sản dễ dàng bị bơm phồng bởi đầu cơ, dòng vốn gián tiếp đảo chiều trong chớp mắt, hoảng loạn xảy ra trên TTCK và bất lợi trong thương mại...

Nhắc đến tiền kỹ thuật số, dù là tiền kỹ thuật số pháp định (phát hành bởi ngân hàng trung ương - CBDC), cũng khiến nhiều người hình dung đồng CBDC như Bitcoin. Thực ra không phải vậy. Có sự khác biệt rất lớn giữa chúng về đặc tính và giá trị.

Trước khi đi vào thảo luận của các chuyên gia về việc tại sao đồng CBDC của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC), sau đây gọi tắt là eCNY, không thể đe dọa vị thế của đồng USD, ngược lại còn có thể là đòn gậy ông đập lưng ông với chính PBOC, chúng ta hãy thử làm phép so sánh sự khác biệt giữa đồng eCNY và Bitcoin.

So sánh eCNY và Bitcoin

Tiền kỹ thuật số đã trở nên nổi tiếng kể từ khi Bitcoin xuất hiện và các cơn sốt của nó làm điên đảo các tay đầu cơ tài chính mạo hiểm toàn cầu. Nhưng các cơn sốt giá của Bitcoin, sự quan tâm dành cho Bitcoin và sự phổ biến của nó, đáng tiếc, lại đến từ việc loại tiền ảo này nằm ngoài mọi giám sát của các chính phủ, hệ thống tài chính toàn cầu.

Lợi thế này cho phép Bitcoin được các thế lực ngầm yêu quý không rời tay. Ban đầu, họ cần Bitcoin để rửa tiền bẩn, để đào tẩu tài sản khỏi quốc gia họ sinh sống, để buôn lậu không để lại dấu vết, để buôn bán vũ khí, tài trợ khủng bố... Sau này, khi Trung Quốc trở thành nơi thống trị cung - cầu Bitcoin thì lúc này Bitcoin còn có tác dụng mới là tài sản đầu cơ, tạo sóng lên xuống giá, một công cụ để Trung Quốc phân chia lại tài sản với các nhà đầu cơ của Mỹ. Trung Quốc cũng dùng Bitcoin để làm suy yếu giá trị đồng USD của Mỹ cũng như suy yếu chính sách cấm vận của Mỹ dành cho Iran, Triều Tiên. Hai quốc gia bị cấm vận này hiện cũng là hai địa điểm đào Bitcoin lớn nhất thế giới.

Ngoài ra, vì thiếu bảo trợ hợp pháp, Bitcoin còn có một đặc tính khác hẳn với eCNY về mặt công nghệ. Đó là Bitcoin sử dụng một quy trình cực kỳ tốn kém về thời gian, năng lượng để xác minh giao dịch, nhưng các giao dịch bằng ứng dụng eCNY có thể được PBOC xác minh với giá rẻ hơn nhiều.

Tiêu chí Bitcoin eCNY
Pháp định Không
Bị kiểm soát mục đích của giao dịch Không
Hàng hóa để đầu cơ Có thể
Chi phí xác minh giao dịch Rất đắt Rất thấp
Tỷ giá với USD Giao động theo từng giao dịch do thỏa thuận đạt được với đối tác Ấn định theo quy định của PBOC tại từng thời điểm
Đóng băng tài khoản, quốc hữu hóa tiền điện tử thuộc sở hữu của cá nhân (dù ở bất cứ quốc gia nào) bởi PBOC/ ĐCSTQ Không

Sự khác biệt giữa Bitcoin và eCNY

Điểm thu hút nhất của đồng kỹ thuật số với giới đầu cơ và hệ thống tài chính ngầm đó là nó nằm ngoài mọi giám sát và hệ thống pháp lý toàn cầu. Nó tự do xác định giá trị giữa nó và các đồng tiền pháp định khác (tỷ giá) trong mỗi thương vụ mua bán. Những người sử dụng nó để giao dịch có thể mất tích danh tính trên hệ thống thanh toán của nó. Những người có tiền bất minh có thể nhờ nó mà chứng minh được nguồn gốc tiền sạch của mình.

Ưu điểm này, eCNY hoàn toàn không có.

Chưa kể, thực tế đồng CNY truyền thống giờ này hoàn toàn đã đạt được 100% thanh toán điện tử trên toàn Trung Quốc. Một khi đã không còn giao dịch bằng tiền mặt, thì việc eCNY hay CNY không có khác biệt đáng kể với người dân Trung Quốc, những người vẫn đang thanh toán số hóa mọi giao dịch hàng ngày của họ.

eCNY mở rộng quyền lực độc tài của Bắc Kinh

Như một bước đi trong chiến lược kiểm soát tự do của người dân trong nước mình, chính quyền Bắc Kinh đã loại bỏ các doanh nghiệp tư nhân khỏi hoạt động kinh doanh xử lý giao dịch kỹ thuật số. Câu chuyện của Ant Group, tập đoàn được sở hữu bởi Jack Ma, là một ví dụ điển hình. Tập đoàn này phụ trách gần như hầu hết các giao dịch kỹ thuật số của đất nước. Hiện giờ, 100% dữ liệu của tập đoàn đã phải chuyển giao cho PBOC, một phần của Tập đoàn đã bị quản thúc dưới sự quản lý của PBOC và Jack Ma đã biến mất trên mọi diễn đàn của Trung Quốc.

Khi dẹp bỏ khu vực tư nhân và thay thế vào đó là quyền lực của Bắc Kinh, eCNY chắc chắn sẽ cung cấp cho Bắc Kinh thêm một công cụ vô cùng sắc bén trong việc kiểm soát 100% tình trạng tài chính của công dân. Vì eCNY và hệ thống thanh toán điện tử của nó có thể theo dõi tất cả các giao dịch và cũng có thể đóng băng tài khoản của bất kỳ công dân nào, nếu muốn.

Công cụ eCNY kết hợp với xếp hạng tín nhiệm công dân đầy tai tiếng của chính quyền này sẽ giúp Bắc Kinh thực thi hiệu quả việc trừng phạt kiều “vắt kiệt tài chính” của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào bất đồng chính kiến. eCNY thực sự là công cụ mở rộng quyền lực độc tài của chính quyền này.

eCNY có thể cạnh tranh với USD? Không thể!

Có báo cáo rằng chính quyền Biden lo ngại rằng eCNY có thể cạnh tranh với USD và có khả năng thay thế đồng tiền của Mỹ ở vị trí trung tâm của hệ thống tài chính toàn cầu. Nhưng các chuyên gia tài chính không đồng tình với nhận định này. Giáo sư Michael Pettis cho rằng đồng eCNY, như phân tích ở trên, không có khả năng làm tăng giá trị của đồng CNY truyền thống, chứ chưa nói đến việc soán ngôi đồng USD.

Bảo vệ quan điểm rằng eCNY chưa bao giờ có thể là đối thủ của USD, chuyên gia phân tích kinh tế Noah Smith trong bài đăng trên Bloomberg đã trích dẫn số liệu về tính phổ biến trong thanh toán quốc tế của từng loại ngoại tệ mạnh cho thấy eCNY không thể thống trị các giao dịch thương mại quốc tế khi tỷ giá của nó với đồng USD và EUR vẫn bị chính quyền thao túng vì các mục tiêu kinh tế - chính trị của họ.

Mặt khác, nền kinh tế nhiều rủi ro và bất cân đối của Trung Quốc, nền kinh tế chưa dẫn đầu về công nghệ và sáng tạo, sẽ không thể tạo ra đồng tiền soán ngôi với các nền kinh tế đi đầu về đổi mới, sáng tạo công nghệ như Mỹ hay EU.

Hiện tại, USD là đồng tiền được sử dụng phổ biến nhất trong các giao dịch trong mạng lưới ngân hàng toàn cầu, đồng EUR là đối thủ cạnh tranh thực sự duy nhất của nó. Mặc dù nền kinh tế của Trung Quốc có quy mô tương đương với Mỹ hoặc châu Âu, nhưng rất ít giao dịch quốc tế được thực hiện bằng đồng CNY.

Tỷ trọng dự trữ ngoại hối của nhân dân tệ rất nhỏ so với quy mô nền kinh tế (Nguồn: Quỹ tiền tệ quốc tế)
Tỷ trọng dự trữ ngoại hối của nhân dân tệ rất nhỏ so với quy mô nền kinh tế (Nguồn: Quỹ tiền tệ quốc tế)

Thực tế là USD được sử dụng phổ biến trong các giao dịch tạo ra nhu cầu tự nhiên về USD trên toàn thế giới, vì các tổ chức cần giữ một lượng USD trong tay để thực hiện thanh toán. Điều đó đẩy giá trị của đồng USD lên cao, do đó làm cho hàng hóa do Mỹ sản xuất trở nên đắt hơn trên thị trường thế giới.

Đồng USD mạnh” có thể tạo nên một khẩu hiệu hay, nhưng nếu bạn là một công ty Mỹ đang tìm cách bán sản phẩm ở nước ngoài, thì USD mạnh thực sự khiến bạn yếu hơn, ông Smith nhận định.

eCNY là 'gậy đập lưng ông' nếu Bắc Kinh quốc tế hóa nó

Do đó, việc đưa đồng eCNY trở thành một phần quan trọng của hệ thống tài chính toàn cầu có thể làm tăng giá đối với người tiêu dùng Mỹ (vì hàng nhập khẩu sẽ có giá cao hơn), nhưng nó sẽ làm tăng việc làm và tiền lương tại các doanh nghiệp xuất khẩu tại Trung Quốc.

Rất có thể Mỹ sẽ vui hơn nếu điều này xảy ra vì sản xuất đã về Mỹ và Mỹ muốn tái cân bằng lại thương mại của mình. Mỹ đã phải hấp thụ thặng dư thương mại toàn cầu quá lâu rồi, việc này khiến Mỹ triền miên trong thâm hụt thương mại lớn.

Một lợi thế khác của eCNY nếu được quốc tế hóa nhiều hơn sẽ là sự ổn định tài chính toàn cầu. Hiện tại, USD là đồng tiền dự trữ chính của thế giới, hệ thống tài chính thế giới rất dễ bị tổn thương trước bất kỳ tình trạng bất ổn nào ở Mỹ. Thêm eCNY vào giỏ dự trữ của thế giới sẽ đa dạng hóa một phần rủi ro của Mỹ.

Nói cách khác, một đồng tiền Trung Quốc được quốc tế hóa nhiều hơn là mối quan tâm của cả Mỹ và thế giới. Thật không may, đây có thể là lý do tại sao Trung Quốc không bao giờ tiến xa với toàn bộ dự án eCNY.

Nước này vẫn cam kết sâu sắc với chiến lược trọng thương là giữ CNY ở mức rẻ để thúc đẩy nhu cầu quốc tế đối với các sản phẩm của Trung Quốc, củng cố vị thế của Trung Quốc là trung tâm sản xuất của thế giới. Bởi thế eCNY chẳng thể tăng giá, dù tăng thì tốt cho Mỹ và đồng minh trong khi có thể làm thất bại chiến lược trọng thương của Bắc Kinh.

eCNY được quốc tế hóa cũng có thể cho phép dòng tiền nóng gây bất ổn khi mọi người trên khắp thế giới tải xuống ứng dụng eCNY để mua bất động sản và các tài sản khác của Trung Quốc. Các nhà đầu tư quốc tế nổi tiếng hay thay đổi; kiểu điên cuồng này có thể khiến dòng vốn tháo chạy trong vài giây, gây ra sự sụt giá và hoảng loạn nghiêm trọng.

Cuối cùng, eCNY được quốc tế hóa có thể cho phép các công dân và công ty Trung Quốc chuyển tiền ra khỏi đất nước rất nhanh chóng trong trường hợp xảy ra khủng hoảng. Điều này từng xảy ra khi thị trường chứng khoán của đất nước sụp đổ vào năm 2015; chỉ bằng cách thắt chặt kiểm soát vốn thì Trung Quốc mới có thể kìm hãm dòng tiền chảy ra. eCNY sẽ khiến những can thiệp như vậy trở nên khó khăn hơn nhiều.

Vì vậy, Trung Quốc dường như không thể tạo ra eCNY vươn ra ngoài biên giới quốc gia của mình. Nó sẽ gây nguy hiểm cho quá nhiều phần của mô hình tăng trưởng do nhà nước chỉ đạo mà đất nước đã sử dụng thành công từ trước đến nay. Và cuối cùng, nếu Bắc Kinh khăng khăng cho phép các đối tác của họ thoải mái dùng eCNY để giao dịch ngoài biên giới Trung Quốc thì càng tốt. Kẻ thiệt hại đầu tiên sẽ là Bắc Kinh.

Đức Duy - Hữu Nguyên

NGUỒN THÔNG TIN THAM KHẢO

  1. https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2021-04-21/china-s-digital-yuan-should-be-welcomed-by-the-u-s?sref=jR90f8Ni

  2. https://twitter.com/michaelxpettis/status/1385141228338098177

 



BÀI CHỌN LỌC

Gậy ông đập lưng ông: eCNY chưa kịp đe dọa USD thì đã có thể gây họa cho Bắc Kinh