Người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng năng lượng hiện nay “lớn hơn nhiều” và có thể tồn tại lâu hơn so với các cú sốc dầu của những năm 1970. Tuyên bố đưa ra ngay sau khi EU đạt được thoả thuận cấm 90% nhập khẩu dầu [từ sản phẩm thô tới các sản phẩm tinh] từ Nga trong ngày 31/5/2022 vừa qua.
Trong những năm 1970, cú sốc dầu kép khiến lạm phát vượt khỏi tầm kiểm soát ở Hoa Kỳ.
Giám đốc điều hành IEA, ông Fatih Birol cho biết trong một cuộc phỏng vấn với nhật báo Der Spiegel của Đức: “Hồi đó [thập kỷ 70], chỉ là cú sốc về [giá] dầu". “Bây giờ chúng ta có một cuộc khủng hoảng dầu mỏ, một cuộc khủng hoảng khí đốt và một cuộc khủng hoảng năng lượng điện đồng thời [xảy ra]”.
Việc Nga xâm lược Ukraine đã làm trầm trọng thêm vấn đề căng thẳng năng lượng vốn đã tồn tại của thế giới.
Do hậu quả của cuộc chiến, các nước phương Tây đang áp đặt các biện pháp trừng phạt ngày càng nghiêm khắc đối với Moscow, mà theo ông Birol, sẽ gây ra hạn chế lớn hơn về nguồn cung năng lượng vào mùa hè này.
Ông nói: “Khi kỳ nghỉ lễ chính bắt đầu ở châu Âu và Mỹ, nhu cầu nhiên liệu sẽ tăng lên, sau đó có thể xảy ra tình trạng thiếu hụt: ví dụ như dầu diesel, xăng hoặc dầu hỏa, đặc biệt là ở châu Âu".
Nga, nhà cung cấp hàng đầu về dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá, chiếm gần 36% lượng dầu nhập khẩu của Liên minh châu Âu.
Vào ngày 31/5, các nhà lãnh đạo EU đã đồng ý cấm một phần nhập khẩu dầu của Nga vào cuối năm 2022 như một phần của gói trừng phạt thứ sáu nhằm vào Điện Kremlin. Với kế hoạch mới, EU sẽ cấm gần 90% lượng dầu nhập khẩu của Nga vào khối này.
Giá dầu đã tăng vọt kể từ khi thông báo này được công bố, do thế giới tranh giành nguồn cung để thay thế phần bị thiếu hụt từ Nga.
Tại Hoa Kỳ, giá xăng đã đạt mức kỷ lục mới vào ngày 31/5. Giá tại trạm bơm đã tăng lên mức trung bình toàn quốc là 4,622 USD mỗi gallon, tăng từ mức 4,598 USD/gallon của tuần trước, theo AAA.
“Trong 50 năm qua, nguồn dự trữ chiến lược chỉ được sử dụng năm lần. Nhưng nguồn này đã được sử dụng tới hai lần trong vài tháng gần đây. Điều này cho thấy cuộc khủng hoảng năng lượng này sâu sắc như thế nào”, ông Birol nói.
Ông cũng dự đoán rằng thời tiết mùa đông khắc nghiệt sẽ buộc các quốc gia châu Âu phải tiêu thụ khí đốt tự nhiên.
Trong cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973–74, các quốc gia phát triển nhận ra rằng họ đã không chuẩn bị để đối phó với lệnh cấm vận dầu mỏ do các nhà sản xuất dầu lớn thực thi, khiến giá dầu tăng cao kỷ lục. IEA được thành lập để hỗ trợ các thành viên ứng phó với sự gián đoạn nguồn cung dầu.
Vào tháng 3, IEA đã trình bày với các nền kinh tế phát triển một kế hoạch 10 điểm để giảm nhu cầu về dầu của họ trong một thời gian ngắn, ông Birol nói.
Trong cuộc phỏng vấn với Spiegel, ông cũng chỉ trích chính phủ Đức vì đã để tình trạng phụ thuộc Nga về năng lượng kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Birol nói: “Ngay từ năm 2004, chúng tôi đã cảnh báo chính phủ rằng Đức đang trở nên quá phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên của Nga". “Và chúng tôi cũng đã chỉ ra vấn đề này trong những năm bà Merkel cầm quyền. Nhưng thị phần xuất khẩu khí đốt của Nga vào Đức vẫn tiếp tục tăng".
Trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg vào tháng trước, nhà sử học dầu mỏ Daniel Yergin cũng nói rằng cuộc khủng hoảng năng lượng ngày nay "có khả năng tồi tệ hơn" so với những năm 1970, hậu quả không chỉ trong lĩnh vực dầu mỏ mà còn đối với các ngành khí đốt tự nhiên và than đá.
Hai cú sốc dầu lớn trong những năm 1970 là do Chiến tranh Ả Rập-Israel năm 1973 và Cách mạng Iran năm 1979 gây ra. Những cú sốc này khiến nguồn cung năng lượng bị cắt giảm đáng kể.
Lạm phát ở Hoa Kỳ đã ở mức cao vào thời điểm đó, nhưng cuộc khủng hoảng kép về dầu đã đẩy lạm phát leo lên 2 con số. Cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã dạy cho Hoa Kỳ nhiều bài học, một trong số đó là việc chú trọng hơn đến việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào dầu mỏ nước ngoài.
Một số nhà phân tích đã cảnh báo trước Chiến tranh Ukraine rằng giá khí đốt tăng cao gợi nhớ đến những gì đã xảy ra với dầu vào đầu những năm 1970.
Nhà phân tích Henry Allen của Deutsche Bank đã viết trong một báo cáo vào mùa thu năm ngoái: “Khi toàn cầu cố gắng cai nghiện nhiên liệu hóa thạch, chúng ta có thể gặp nhiều cú sốc về năng lượng hơn trong suốt thập kỷ này".
Theo Phil Flynn, một nhà phân tích năng lượng của Price Futures Group, lệnh cấm gần đây của EU có thể khiến giá xăng tiếp tục tăng ở Mỹ. Ông viết trong một báo cáo: “Công xuất lọc dầu của chúng ta thấp và bây giờ Châu Âu sẽ khan hiếm dầu thô khi chính họ cấm khai thác dầu của Nga”.
Theo một nghiên cứu gần đây từ Tập đoàn Độ tin cậy Điện Bắc Mỹ (NERC), nhiều vùng ở Bắc Mỹ có nguy cơ mất điện vào mùa hè này.
Dự kiến sẽ xảy ra tình trạng mất điện trên diện rộng vào mùa hè do các cơ sở cung cấp điện không hoạt động do các gián đoạn về chuỗi cung ứng và nhiệt độ khắc nghiệt. Báo cáo cảnh báo rằng nhu cầu gia tăng sẽ làm căng thẳng nguồn cung điện trên một phần đáng kể của Hoa Kỳ và Canada, từ Great Lakes đến Midwest.
Thanh Đoàn
(Theo The Epoch Times)
