Trong cơn khát thanh khoản toàn nền kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành văn bản gửi tới tất cả các ngân hàng thương mại (NHTM) yêu cầu tăng cường giải ngân cho khu vực kinh tế thực. Nhưng cơ quan này không nhắc gì tới bất kỳ chính sách nào có thể khơi thông dòng vốn tắc nghẽn cũng như khả năng cung tiền lành mạnh của các NHTM cho nền kinh tế theo nguyên tắc thị trường.
Chỉ đạo tăng cường giải ngân của NHNN
Ngày 23/11/2022, theo tin từ Cafef, NHNN gửi công văn tới từng tổ chức tín dụng yêu cầu các tổ chức còn dư địa tín dụng phải tăng cường cho vay doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên như nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao và các lĩnh vực là động lực tăng trưởng của nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ.
Yêu cầu tăng cường giải ngân nhưng NHNN không quên nhắc các tổ chức tín dụng phải đảm bảo thanh khoản ổn định, an toàn hoạt động, kiểm soát chặt chẽ tín dụng với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.
NHNN đưa ra mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2022 là 14%. Đến cuối tháng 8/2022, tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đạt gần 10%; mức tăng trưởng tín dụng cao nhất trong 10 năm trở lại đây kể từ khi cuộc khủng hoảng nợ xấu 2012 buộc hệ thống phải bước vào giai đoạn tái cơ cấu mạnh mẽ. Trước việc nhiều ngân hàng thương mại đã không còn hạn mức tín dụng, đầu tháng 9/2022 NHNN đã tăng hạn mức tín dụng cho 15 ngân hàng thương mại với mức tăng 1-4% (mỗi NHTM được cấp thêm dư địa tăng tín dụng khác nhau).
'Room' tín dụng chỉ đủ cho khách hàng cũ và nghĩa vụ giải ngân đã cam kết
Tuy nhiên, ngay khi được cấp thêm room tín dụng, một số NHTM lại không đủ huy động để cho vay ra. Thiếu nguồn đầu vào, một số NHTM CP được nới room tín dụng cũng lập tức tăng lãi suất huy động.
Một số NHTM khác cho biết họ phải dành room tín dụng đó cho khách hàng cũ đảo nợ, các cam kết ngoại bảng khi mở Thư tín dụng (LC) cho khách hàng. Đây là ưu tiên hàng đầu của NHTM khi room tín dụng bị hạn chế. Nhiều NHTM cho biết hồ sơ chờ vay vốn khi thời điểm 'room tín dụng' không còn bị ràng buộc là ngày 1/1/2023 đã chất đống.
Tình trạng cạn kiệt thanh khoản trong hệ thống có dấu hiệu xấu hơn. Cho tới hôm nay, đã có NHTM chào mời lãi suất huy động 10% cho kỳ hạn trên 6 tháng; một mức xu hướng và mức lãi suất gợi nhớ tới giai đoạn khủng hoảng ngân hàng 2011-2012.
Lấy đâu tiền để cho vay ra?
Nếu cách đây 3 tháng, vấn đề của thị trường là thiếu room tín dụng thì hiện tại tình trạng thị trường huy động vốn đã tệ hơn, vấn đề đã trở thành suy kiệt thanh khoản.
Trả lời phỏng vấn trên trang Dân Việt trong một bài báo đăng ngày 14/11/2022, TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát Tài chính Quốc gia cho biết toàn hệ thống có trên 20 NHTM có tỷ lệ cho vay trên huy động (thị trường dân cư) trên 90%. Tệ hơn, có tới 4 NHTM có tỷ lệ cho vay/huy động lên tới trên 100%. Tức là 20 ngân hàng trong số 35 NHTM CP đã cho vay rủi ro quá huy động của họ. Những tổ chức này đã không đảm bảo được khả năng thanh khoản nữa rồi.
Tỷ lệ cho vay/huy động thường bị kiểm soát bởi các tiêu chuẩn an toàn quốc tế của Basel II, III ở mức 80% - 85%. Với mức cho vay lên tới 90% thậm chí 100% huy động cho thấy NHTM đã vi phạm nghiêm trọng các tiêu chuẩn an toàn của ngành, cho thấy tình trạng khan vốn, thiếu huy động.
Chưa biết một mệnh lệnh hành chính như vậy có thể tháo gỡ được gì trong bối cảnh cạn kiệt thanh khoản kết hợp với hết dư địa tín dụng tại các TCTD trong hệ thống.
Thị trường lúc này cần phản ứng chính sách cụ thể và nhắm trúng nút thắt chứ không phải các mệnh lệnh hành chính. Thực ra, mệnh lệnh hành chính có tác dụng rất lớn trong trường hợp thị trường hoảng loạn, trấn an tâm lý. Nhưng một thị trường tắc nghẽn về thanh khoản thì cần giải pháp khơi thông nguồn vốn vào các khu vực kinh tế tạo ra giá trị gia tăng thực cho nền kinh tế. Lúc này, một mệnh lệnh hành chính như vậy sẽ không có bao nhiêu ý nghĩa.
Quang Nhật
