Khủng hoảng già hóa dân số sẽ là đòn đánh quyết định hạ gục nền kinh tế Trung Quốc

Giúp NTDVN sửa lỗi

Cuộc khủng hoảng nhân khẩu học có thể là đòn đánh cuối cùng, làm sụp đổ nền kinh tế đang trì trệ của Trung Quốc. Nền kinh ấy vốn đã bị suy yếu bởi khủng hoảng nợ, bong bóng bất động sản, và tăng trưởng chậm chạp.

Bài viết này là phần 1 thuộc loạt bài gồm 2 phần: Trung Quốc và Nhật Bản chật vật đối phó với cơn địa chấn dân số già. Mời quý độc giả đọc phần 2: Tệ hơn ở Nhật Bản: Khủng hoảng già hóa dân số ở Trung Quốc là ‘vô phương cứu chữa’.

Trung Quốc đang lâm vào tình trạng lạm phát đình trệ

Tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong năm nay dự kiến ​​sẽ giảm còn khoảng 5%. Con số này nhỏ hơn nhiều so với mức 10% của các thập kỷ trước. Một số chuyên gia tin rằng trong năm tới, mức tăng trưởng có thể giảm xuống dưới ngưỡng 5%. Trong 3 quý đầu năm 2021, các khoản vỡ nợ trong nước của các công ty phi tài chính Trung Quốc tăng 19%, đạt 15,5 tỷ USD; trong khi các khoản vỡ nợ ở nước ngoài tăng 28%, lên 7,8 tỷ USD. Bất động sản (BĐS), đóng góp 25 - 30% nền kinh tế Trung Quốc, đang phải đối mặt với khủng hoảng vỡ nợ. Ví dụ điển hình là nhà phát triển BĐS Evergrande với khoản nợ lên đến hơn 300 tỷ USD.

Lạm phát đang gia tăng. Chi tiêu của người tiêu dùng giảm dần. Hoạt động sản xuất suy yếu. Cùng với đó, những hạn chế trong lĩnh vực BĐS đang đe dọa tước đi từ các chính quyền địa phương Trung Quốc khoảng 1 ngàn tỷ USD thu nhập từ bán đất.

Nói tóm lại, nền kinh tế Trung Quốc đang có chiều hướng xấu đi. Thực trạng này rất giống với nền kinh tế tăng trưởng siêu tốc được hỗ trợ bởi nợ và bong bóng BĐS của Nhật Bản vào những năm 1990. Sau năm 1990, khi bong bóng nhà đất vỡ, Nhật đã phải trải qua thập kỷ mất mát với 10 năm kinh tế trì trệ.

Cuộc khủng hoảng nhân khẩu học sau đó đã làm phức tạp thêm sự phục hồi của Nhật Bản. Trung Quốc hiện cũng phải đối mặt với cơn địa chấn già hóa dân số tương tự. Đây có thể là một trong những trở ngại lớn nhất ngăn cản sự phục hồi kinh tế. Cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, Masaaki Shirakawa, từng nói: Nền kinh tế trì trệ của Nhật Bản là kết quả của quá trình già hóa, chứ không phải là do các chính sách kinh tế. Đây chính là lời cảnh báo dành cho các quốc gia khác.

Khủng hoảng chưa giàu đã già ở Trung Quốc tồi tệ hơn khủng hoảng nhân khẩu học ở Nhật Bản

Trung Quốc sẽ cần mở rộng cơ sở hạ tầng và y tế phục vụ người già. Nước này hiện đang thiếu nhiều cơ sở vật chất để cung cấp dịch vụ chăm sóc thể chất và tinh thần cho 264 triệu người cao tuổi. Không có các chương trình hỗ trợ của chính phủ, gánh nặng chăm sóc cha mẹ già sẽ đổ hết lên vai con cái. Sau nhiều thập kỷ cưỡng bức kế hoạch hóa gia đình, hầu hết các cặp vợ chồng Trung Quốc chỉ có một người con để chăm sóc họ khi về già. Nhiều người con đã phải từ bỏ công việc ở thành phố để về quê chăm sóc cha mẹ. Một lựa chọn khác của họ là đưa cha mẹ lên thành phố nơi mà cuộc sống vô cùng đắt đỏ.

Khủng hoảng già hóa dân số sẽ là đòn đánh quyết định hạ gục nền kinh tế Trung Quốc, khủng hoảng nhân khẩu học ở Trung Quốc và Nhật Bản, khủng hoảng già hóa dân số, khủng hoảng về dân số già, khủng hoảng chưa giàu đã già ở Trung Quốc, nguồn lao động lớn tuổi, cơn địa chấn khủng hoảng dân số, tình trạng lão hóa dân số hạn chế tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, lạm phát đình trệ ở Trung Quốc, Trung Quốc bất lực trước thách thức dân số già
Người già Trung Quốc xếp hàng vào giờ ăn trưa tại trung tâm cộng đồng Yanyuan dành cho người cao tuổi, ngoại ô Bắc Kinh, hôm 05/12/2018. (Ảnh: Greg Baker / AFP / Getty Images)

Nhật Bản và các nước phát triển khác nhìn chung phải đối mặt với tình trạng dân số già sau khi GDP bình quân đầu người đạt từ 4.000 - 10.000 USD. Tuy vậy, Trung Quốc lại phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chưa giàu đã già. GDP bình quân đầu người của Trung Quốc chỉ khoảng 1.000 USD. Điều này có nghĩa là Trung Quốc không đủ khả năng chống chọi với tình trạng già hóa dân số.

Tình trạng lão hóa dân số sẽ hạn chế tăng trưởng kinh tế bởi lực lượng lao động sẽ dần trở nên ít hơn. Điều này làm giảm cả thu nhập từ thuế thu nhập của chính phủ và GDP đất nước. Lực lượng lao động của Nhật Bản đạt đỉnh vào năm 1995, và đã giảm dần kể từ đó. Quy mô lực lượng lao động Trung Quốc đạt đỉnh vào năm 2015. Ngoài ra, các tác động khác lên nền kinh tế gồm có: Người già giảm chi tiêu và tiêu dùng; ít lao động trẻ tuổi hơn trong khi số lao động này phải hỗ trợ hưu trí và chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi.

Tuổi trung bình của Nhật Bản hiện là 45,9. Tuổi trung bình ở Trung Quốc là 37,4 - dù con số này thấp hơn so với Nhật nhưng vẫn rất đáng lo ngại, đặc biệt là với tỷ lệ sinh giảm. Năm 2021 có ít hơn 12 triệu trẻ sơ sinh được sinh ra tại Trung Quốc so với năm trước đó. Dân số Nhật Bản đạt đỉnh vào năm 2010, là 127 triệu người. Gần 30% dân số Nhật Bản hiện trên 65 tuổi. Tương tự, những người từ 60 tuổi trở lên chiếm khoảng 37% dân số Trung Quốc.

Khủng hoảng già hóa dân số ở Nhật Bản đến sớm hơn ở Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc lại già đi nhanh hơn. Trong vòng 20 năm tới, 4 chỉ số chính về dân số già của Nhật Bản tích cực hơn so với của Trung Quốc.

Tỷ lệ dân số già (từ 65 tuổi trở lên) của Nhật Bản dự kiến ​​chỉ tăng 8,38%. Tỷ lệ người già phụ thuộc, tức là số người đã nghỉ hưu so với số người đang làm việc, sẽ tăng 22,52%. Hệ số những người già nhất — số người từ 50 - 74 tuổi chia cho số người dưới 85 tuổi — sẽ tăng 8,29%. Tuổi trung vị, độ tuổi chia dân số thành 2 nhóm có quy mô bằng nhau, sẽ tăng 6,2 tuổi.

Trong khi đó, các nhà nghiên cứu dự đoán rằng, trong 20 năm tới, tỷ lệ dân số già của Trung Quốc sẽ tăng 13,24%. Tỷ số người già phụ thuộc sẽ tăng 24,21%. Hệ số những người già nhất sẽ tăng 8,33%. Và tuổi trung vị sẽ tăng 8,47 tuổi. Tuổi trung vị của Trung Quốc hiện đã là 38,4; đồng nghĩa với việc độ tuổi này sẽ ở mức trên 47 vào năm 2040.

Nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc bất lực trước thách thức dân số già

Công dân lớn tuổi sẽ cần nhiều chi phí chăm sóc hơn, kiếm được ít tiền hơn, đóng thuế ít hơn, tiêu tiền ít hơn, và đóng góp vào GDP hạn chế hơn. Một thách thức đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc là giữ cho GDP tăng trưởng bất chấp nợ nần và khủng hoảng kinh tế hiện nay; đồng thời giải quyết bài toán dân số già hóa.

Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc đã lấy sản xuất và xuất khẩu làm động lực thúc đẩy nền kinh tế. Với tình trạng lão hóa dân số, Trung Quốc không chỉ có ít lao động hơn, mà người lao động ngày càng già đi. Khi lực lượng lao động già đi, năng suất của công nhân sẽ giảm xuống. Do đó, Trung Quốc sẽ cần phải thúc đẩy các ngành công nghiệp và lĩnh vực kinh doanh mới để tận dụng nguồn lao động lớn tuổi trong nước. Các ngành thâm dụng vốn (sử dụng nhiều vốn) sẽ thay thế các ngành thâm dụng lao động.

Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Hong Kong, và Đài Loan đều đã và đang phải đối mặt với cơn địa chấn khủng hoảng dân số và sự giảm sút trong lực lượng lao động. Tuy nhiên, tất cả các quốc gia này đều có thể tồn tại qua những thay đổi về nhân khẩu học bằng cách nâng cao trình độ học vấn và năng suất của người lao động, đồng thời nâng cao chuỗi giá trị.

Khủng hoảng già hóa dân số sẽ là đòn đánh quyết định hạ gục nền kinh tế Trung Quốc, khủng hoảng nhân khẩu học ở Trung Quốc và Nhật Bản, khủng hoảng già hóa dân số, khủng hoảng về dân số già, khủng hoảng chưa giàu đã già ở Trung Quốc, nguồn lao động lớn tuổi, cơn địa chấn khủng hoảng dân số, tình trạng lão hóa dân số hạn chế tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, lạm phát đình trệ ở Trung Quốc, Trung Quốc bất lực trước thách thức dân số già
Một nhân viên bán hàng đứng đợi khách hàng ở Akihabara, ngày 19/5/2014 tại Tokyo, Nhật Bản. Sau Thế chiến thứ hai, Akihabara có biệt danh là ‘Thị trấn đồ điện’ (Electric Town) Akihabara vì nơi đây tập trung đủ các loại mặt hàng điện tử gia dụng. Ngày nay Akihabara đã trở thành một điểm thu hút khách du lịch lớn của Tokyo và trung tâm văn hóa Otaku. (Ảnh: Chris McGrath / Getty Images)

Tuy nhiên, Trung Quốc không phải là Nhật Bản. Với sự bất bình đẳng lớn trong thu nhập, sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn, cùng GDP bình quân đầu người thấp, Trung Quốc sẽ khó có thể thực hiện những thay đổi triệt để. Các nỗ lực của Bắc Kinh sẽ mất nhiều thập kỷ để cho ra tác động tích cực. Trong khi đó, dân số Trung Quốc đang già đi ở mức báo động.

Trung Quốc không có nhiều thời gian. Nền kinh tế nước này hiện đã bước một chân vào khủng hoảng. Hầu hết các chuyên gia cho rằng, khủng hoảng nợ sẽ diễn biến tồi tệ và bong bóng BĐS sắp vỡ. Khi ấy, dân số già và lực lượng lao động đang giảm dần sẽ không thể giúp Trung Quốc khôi phục lại tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng như trước đây.

Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.

Tác giả Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại châu Á. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng MBA của Đại học Giao thông Thượng Hải. Ông Antonio hiện đang là Giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc. Ông viết bài cho nhiều phương tiện truyền thông quốc tế. Một số cuốn sách về Trung Quốc của ông bao gồm Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion (Đằng sau Vành đai và Con đường: Sự mở rộng kinh tế toàn cầu của Trung Quốc); và A Short Course on the Chinese Economy (Khóa học ngắn hạn về kinh tế Trung Quốc).

Đức Duy

Theo The Epoch Times



BÀI CHỌN LỌC

Khủng hoảng già hóa dân số sẽ là đòn đánh quyết định hạ gục nền kinh tế Trung Quốc