Mục tiêu về tăng trưởng GDP được đề ra thấp so với dự kiến, trong khi chi tiêu quân sự tiếp tục tăng. Những thách thức kinh tế lớn được dự đoán sẽ khó được giải quyết bất chấp việc chỉ định ra một nhóm kinh tế mới có thể do tân Thủ tướng Lý Cường dẫn dắt.
Kỳ họp chính trị cấp cao Lưỡng hội của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) năm 2023 đã bắt đầu vào thứ 7, ngày 04/03, và dự kiến sẽ kéo dài trong hai tuần.
Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2023 ở mức thấp nhất trong nhiều năm. Chính quyền này cũng tuyên bố tăng 7% chi tiêu quân sự, mức cao thứ hai trong 5 năm.
Thủ tướng sắp mãn nhiệm, ông Lý Khắc Cường, đã đưa ra “Báo cáo công tác chính phủ” cuối cùng trong nhiệm kỳ của mình vào ngày 05/03 trong cuộc họp, trong đó đề ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế (GDP) năm nay của Trung Quốc ở mức khoảng 5%, thấp hơn so với dự kiến của thế giới bên ngoài.
Năm 2022 là năm tồi tệ thứ hai đối với nền kinh tế Trung Quốc ít nhất kể từ những năm 1970 - chỉ xếp sau năm 2020 trong thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch COVID-19 - do các biện pháp kiểm soát và chính sách “zero-COVID” nghiêm ngặt của chế độ này.
Tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc đã tiếp tục giảm theo từng quý kể từ năm 2010, từ 12,2% trong quý I của năm 2010 xuống còn 6% trong quý IV năm 2019. Từ năm 2021 đến năm 2023, “Báo cáo công tác chính phủ” do ĐCSTQ ban hành đã hạ dần các mục tiêu tăng trưởng kinh tế lần lượt là 6%, 5,5% và 5%.
Ngay cả khi tỷ lệ mục tiêu được hạ xuống, vào năm 2022, do các yếu tố như đại dịch, tác động của việc phong tỏa nghiêm ngặt đối với các ngành công nghiệp và tiêu dùng, cũng như tình hình chính trị quốc tế, mức tăng trưởng GDP được báo cáo cuối cùng chỉ là 3%, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.
Các chuyên gia cho rằng nền kinh tế Trung Quốc có những vấn đề lớn và triển vọng là không lạc quan, trong đó vấn đề lớn nhất là hệ thống của chính Trung Quốc.
Khó khăn nghiêm trọng
Một nhà quản lý của một công ty bất động sản ở Thượng Hải nói với The Epoch Times vào ngày 03/03 rằng mặc dù chính quyền đã dỡ bỏ các hạn chế về COVID, nhưng ngành bất động sản, vốn là xương sống của nền kinh tế Trung Quốc, không cho thấy dấu hiệu cải thiện.
“Có sáu hoặc bảy công ty môi giới bất động sản gần chúng tôi, và hiện một nửa trong số họ đã phá sản”, nhà quản lý, người chỉ tự nhận mình là bà Li, cho biết. “Những công ty như của chúng tôi vẫn đang cắt giảm nhân viên để duy trì hoạt động kinh doanh. Bởi vì trụ cột kinh tế của Trung Quốc xét cho cùng vẫn là các công ty bất động sản. Nếu bất động sản không hoạt động tốt, tỷ lệ việc làm chắc chắn sẽ không được tốt. Đó là một phản ứng dây chuyền”.
Bà Li cho biết về bất động sản thương mại, người Trung Quốc hiện nay ngại chi tiền và tiêu dùng đang chậm lại nên hoạt động kinh doanh của các trung tâm mua sắm là không tốt.
“Không đủ tiêu dùng, mảng thương mại của ngành BĐS sẽ chết. Bây giờ các trung tâm mua sắm đang trống rỗng”.
-
- Người dân ghé thăm một trung tâm mua sắm ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 10/01/2023. (Ảnh: WANG ZHAO / AFP qua Getty Images)
“Trong khi bất động sản thương mại đang chết dần, thì bất động sản nhà ở lại ở trong tình cảnh chẳng ai thèm mua nhà vào thời điểm hiện nay. Bất động sản ở các thành phố hạng ba và hạng tư là một thảm họa. Bạn có nghĩ rằng nền kinh tế vẫn có thể tốt không?"
Các ngành sản xuất và xuất khẩu dọc theo các khu vực ven biển giàu có hơn của Trung Quốc cũng đang gặp khó khăn.
Phúc Kiến là một tỉnh sản xuất và ngoại thương lớn của Trung Quốc, bán các sản phẩm công nghiệp nhẹ như giày dép, quần áo, dệt may và thực phẩm cho thị trường trong nước và nước ngoài. Nhiều chủ sở hữu công ty sản xuất tư nhân địa phương bày tỏ với giới truyền thông rằng họ đang phải đối mặt với sự sụt giảm mạnh về đơn đặt hàng sản phẩm.
Phương tiện truyền thông Trung Quốc The Economic Observer đưa tin vào ngày 02/03 rằng theo tổ chức tuyển dụng, nhiều nhà máy ở các thành phố ven biển phía đông Tô Châu và Côn Sơn đã giảm tuyển dụng công nhân mới. Một số nhà máy từng tuyển 200 - 300 công nhân/ngày trong hai năm trước thì nay chỉ tuyển 20 - 50 người/ngày.
Ông Sun Lijian, giáo sư tại Trường Kinh tế của Đại học Fudan ở Thượng Hải, nói với Mingbao rằng với sự gia tăng chi phí lao động trong nước và tác động của những bất ổn chính trị và kinh tế trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ của Trung Quốc cũng đã quyết định chuyển đến Đông Nam Á để thành lập nhà máy và điều chỉnh mô hình kinh doanh của họ. “Có thể các đơn đặt hàng ngoại thương sẽ không trực tiếp tới Trung Quốc trong tương lai”.
Ông Tạ Điền (Frank Xie), giáo sư tại Trường Kinh doanh Aiken thuộc Đại học Nam Carolina, Mỹ, nói với The Epoch Times vào ngày 03/02 rằng ĐCSTQ đã bịa đặt về tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Trung Quốc để lừa dối người dân Trung Quốc và thế giới, hoàn toàn không để tâm tới sinh kế và cuộc sống của người dân Trung Quốc.
Ông nói rằng tình hình kinh tế của Trung Quốc rất nghiêm trọng.
Ông nói, “Tôi ước tính rằng năm nay Trung Quốc có thể phải đối mặt với một thảm họa kinh tế rất lớn, do nhiều yếu tố gây ra, từ thất nghiệp đến bong bóng nợ, chuyển giao chuỗi công nghiệp và suy thoái kinh tế”.
Sự dẫn dắt mới về kinh tế
Nhà lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình dự kiến sẽ chỉ định ra một nhóm kinh tế trong Lưỡng hội, dự kiến sẽ do tân Thủ tướng Lý Cường (Li Qiang) dẫn đầu.
Ông Tạ nói với The Epoch Times rằng ông Lý Cường, người từng là thư ký hàng đầu của ông Tập, thực ra là một người thuộc bộ máy quan liêu của đảng.
“Có một số chuyên gia trong Hội đồng Nhà nước của ĐCSTQ, hoặc một số chuyên gia có kinh nghiệm ở nước ngoài và quốc tế. Tất cả họ sẽ bị thay thế bởi những người trung thành với ông Tập”.
Ông nói, “Ông Tập tin tưởng các quan chức đảng này. Nhóm gồm những người đó không thể quản lý tốt nền kinh tế". “Ngoài ra, ba động lực kinh tế của Trung Quốc (đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu) đều bị đình trệ. Đây là điều không ai có thể phủ nhận, đặc biệt là ngoại thương. Xuất khẩu đã giảm trong nhiều quý liên tiếp, điều chưa từng xảy ra trong nhiều thập kỷ”.
-
- Toàn cảnh Cảng nước sâu Dương Sơn, một cảng hàng hóa tự động, ở Thượng Hải, Trung Quốc, vào ngày 09/04/2018. (Ảnh: JOHANNES EISELE/AFP qua Getty Images)
Ông nói thêm, “Tôi nghĩ rằng toàn bộ nền kinh tế của Trung Quốc, đặc biệt là về xuất nhập khẩu, có thể sẽ trải qua một bước thụt lùi mạnh mẽ, trở lại tình trạng của 20 năm trước và trở lại trạng thái trước khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới [năm 2001]”.
Ông Wen Guanzhong, nhà kinh tế và giáo sư đã nghỉ hưu của Đại học Trinity ở Mỹ, nói với ấn bản tiếng Trung của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ: “Vấn đề chính ở Trung Quốc hiện nay là vấn đề mang tính hệ thống, bởi vì ông Tập Cận Bình muốn đi theo hệ thống đảng-nhà nước và sử dụng đảng thay thế cho thị trường để phân bổ nguồn lực một cách quyết định”.
Chi tiêu quân sự
Chính quyền Trung Quốc cũng đã công bố vào ngày 05/03 rằng ngân sách quân sự năm nay là 1.553,7 tỷ CNY (nhân dân tệ) (224 tỷ USD), mức tăng hàng năm là 7,2%, mức cao thứ hai trong 5 năm qua. Trong bối cảnh căng thẳng leo thang về vấn đề Đài Loan, xung đột khu vực gia tăng và bất ổn quốc tế, ngân sách quân sự của ĐCSTQ liên tục tăng trong những năm gần đây bất chấp nền kinh tế trì trệ, khiến quốc tế lo ngại.
-
- Toàn cảnh một tàu quân sự Trung Quốc cập cảng ở Vịnh Richards, Nam Phi, vào ngày 22/02/2023. (Ảnh: GUILLEM SARTORIO/AFP qua Getty Images)
Từ năm 2019 đến năm 2022, mức tăng chi tiêu quốc phòng hàng năm của Trung Quốc do ĐCSTQ công bố lần lượt là 7,5%, 6,6%, 6,8% và 7,1%.
Ông Su Tzu-yun, giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh của Đài Loan, nói với The Epoch Times vào ngày 05/03 rằng do tác động của các biện pháp kiểm soát COVID trong ba năm qua, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã giảm mạnh. “Vấn đề lớn nhất mà kỳ họp Lưỡng hội năm nay cần giải quyết là những thách thức kinh tế, bởi vì điều này sẽ ảnh hưởng đến sự ổn định của chế độ cai trị của ĐCSTQ. Tuy nhiên, ngân sách quốc phòng tiếp tục tăng với tốc độ hàng năm là 7,2%, điều này cho thấy ĐCSTQ duy trì mức tăng trưởng chi tiêu quân sự cao bất kể suy giảm kinh tế”.
Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới, chi tiêu quân sự của Trung Quốc năm ngoái chiếm 1,7% GDP, trong khi ngân sách quân sự của Mỹ, nước vốn phải thực hiện các nghĩa vụ an ninh khác nhau trên khắp thế giới, chiếm 3,5% GDP.
Cựu Trung tá Hải quân Trung Quốc Yao Cheng nói với The Epoch Times vào ngày 05/03 rằng khi đánh giá chi tiêu quân sự của ĐCSTQ, ta không thể chỉ nhìn vào các số liệu chính thức về việc tăng ngân sách quốc phòng.
Ông Yao nói, “Chi tiêu quân sự của Trung Quốc được chia thành hai phần. Một là chi tiêu quốc phòng thông thường, và một phần là tiền chủ yếu được sử dụng để phát triển vũ khí và thiết bị, không được tính vào chi tiêu quốc phòng và sẽ không được đưa ra để Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc phê duyệt". “ĐCSTQ có một khoản ngân sách ẩn dành cho việc phát triển thiết bị quân sự, tách biệt với chi tiêu quốc phòng và phần này thực sự lớn hơn so với chi tiêu quốc phòng đã công bố. Vì vậy, khi nói đến chi tiêu quốc phòng và quân sự, bạn không thể tin vào con số của ĐCSTQ, nó [được tính toán] khác với các nước phương Tây”.
Ông Wang Chao, phát ngôn viên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc của ĐCSTQ, đã tuyên bố vào ngày 04/03 rằng việc tăng ngân sách quốc phòng của chế độ là “tương đối vừa phải và hợp lý” và “không chỉ vì nhu cầu đối phó với các thách thức an ninh phức tạp, mà còn vì nhu cầu làm tròn trách nhiệm của một nước lớn”.
Ông Wang là một nhà quan sát Trung Quốc đại lục không muốn nêu tên đầy đủ vì lo ngại về an toàn. Ông Wang nói rằng cái gọi là mục tiêu của ĐCSTQ là xuất khẩu thảm họa sang phần còn lại của thế giới.
“Không có sự phân biệt giữa đúng và sai đối với họ, chẳng hạn như hỗ trợ kinh tế cho Nga và hỗ trợ Nga xâm lược các nước khác. Tôi ước tính rằng một phần lớn nguồn tài chính của Trung Quốc đã được dùng để hỗ trợ cuộc chiến của Nga”.
Ông Su nói: “Chi tiêu quân sự của ĐCSTQ là để phù hợp với chiến lược bành trướng quốc gia của nó, chiến lược này chắc chắn sẽ gây ra mối đe dọa cho thế giới. Mối đe dọa mà nước này gây ra đối với eo biển Đài Loan chỉ là một phần trong chiến lược của nước này”.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
