Ngày 24 tháng 2 năm 2021, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký một lệnh hành pháp để đẩy nhanh nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng cho chip và các sản phẩm quan trọng về mặt chiến lược khác. Chuỗi cung ứng này sẽ giảm thiểu sự phụ thuộc vào Trung Quốc, đồng thời tăng cường hợp tác với Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Lệnh hành pháp của ông Biden sẽ nhắm đến việc phát triển một chiến lược chuỗi cung ứng quốc gia và dự kiến sẽ khuyến khích các đề xuất để mạng lưới cung ứng này ít bị ảnh hưởng bởi các vấn đề gây gián đoạn như thảm họa và các lệnh trừng phạt của các quốc gia liên quan. Các biện pháp này sẽ tập trung vào chất bán dẫn, pin xe điện, kim loại đất hiếm và các sản phẩm y tế, theo báo cáo của Nikkei.
Theo sắc lệnh này, chính quyền Washington sẽ có thời hạn 100 ngày để rà soát các chuỗi cung ứng của 4 sản phẩm then chốt: chip bán dẫn, pin công suất lớn dành cho ô tô, kim loại đất hiếm và ngành dược phẩm. Sắc lệnh cũng chỉ đạo thẩm tra 6 lĩnh vực, tập trung vào mảng quốc phòng, y tế công cộng, công nghệ viễn thông, giao thông, năng lượng và sản xuất thực phẩm.
Sắc lệnh nêu rõ rằng "làm việc với các đồng minh để đảm bảo chuỗi cung ứng bền vững và phát triển mạnh mẽ", cho thấy các mối quan hệ quốc tế sẽ là trọng tâm của kế hoạch. Washington dự kiến sẽ theo đuổi quan hệ đối tác với Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip và các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương bao gồm Australia về đất hiếm.
Mỹ có kế hoạch chia sẻ thông tin với các đồng minh trên mạng lưới cung cấp các sản phẩm quan trọng và sẽ tìm cách thúc đẩy sản xuất bổ sung. Hoa Kỳ sẽ xem xét một khuôn khổ để chia sẻ nhanh chóng các mặt hàng kể trên trong trường hợp khẩn cấp, cũng như thảo luận về việc đảm bảo kho dự trữ và năng lực sản xuất dự phòng. Các đối tác có thể được yêu cầu hạn chế giao dịch với Trung Quốc.
Vấn đề này càng trở nên cấp thiết hơn do sự thiếu hụt chip trong năm nay đã ảnh hưởng đặc biệt đến các nhà sản xuất ô tô.
Theo Boston Consulting Group, Mỹ đã quyết định hành động sau khi chứng kiến năng lực sản xuất chất bán dẫn giảm mạnh trong những thập kỷ gần đây, từ mức 37% vào năm 1990 xuống còn 12% như hiện nay. Nhà Trắng hôm qua đã tổ chức cuộc họp nhằm tìm ra hướng giải quyết cho vấn đề trên, sau khi các hãng ô tô và các nhà sản xuất khác của Mỹ buộc phải cắt giảm sản lượng vì thiếu linh kiện, theo báo The Washington Post. Cuộc họp giữa Tổng thống Biden và nhóm nghị sĩ thuộc lưỡng đảng diễn ra một ngày sau khi Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo phe đa số tại thượng viện Mỹ, kêu gọi xây dựng các biện pháp đối phó sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Mỹ hiện đã đặt hàng sản phẩm này Đài Loan - nước đứng đầu danh sách đối tác với tỷ lệ 22% - tăng sản lượng, các nhà máy ở đó đã hoạt động hết công suất và có không có nhiều lựa chọn để thúc đẩy nguồn cung trong ngắn hạn.
Trong khi đó, Boston Consulting dự báo rằng Trung Quốc, được hỗ trợ bởi khoảng 100 tỷ USD trợ cấp của chính phủ, sẽ dẫn đầu thế giới với 24% thị phần vào năm 2030.
Việc phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc đối với các sản phẩm quan trọng gây ra rủi ro an ninh. Bắc Kinh đã ban hành một số các quy định mới để gây áp lực lên các đối tác thương mại, chẳng hạn như áp đặt lệnh cấm vận xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản vào năm 2010 trong bối cảnh căng thẳng về quần đảo Senkaku do Nhật Bản quản lý, mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư.
Mỹ hiện nhập khẩu khoảng 80% đất hiếm từ Trung Quốc và phụ thuộc vào nước này tới 90% đối với một số sản phẩm y tế.
Việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng có thể sẽ mất khá nhiều thời gian, đặc biệt là đối với chất bán dẫn. Bởi vì số lượng các nhà sản xuất chip hàng đầu trên thế giới có hạn, các công ty này quyền lựa chọn để quyết định xem có đi theo Mỹ hay không. Như vậy, Mỹ sẽ cần đến sự hiểu biết và hợp tác từ các chính phủ liên quan.
Một nguồn tin chính phủ Nhật Bản cho biết: “Tôi đã nghe nói rằng hiện tại, Mỹ sẽ đánh giá chuyên sâu chuỗi cung ứng của mình để phân loại mức độ phụ thuộc vào quốc gia nào đối với chất bán dẫn và đất hiếm”. "Sau đó họ sẽ đưa ra các cách thức làm việc với từng đồng minh".
-
- Đài Bắc đã nhanh chóng phản hồi lời kêu gọi của Hoa Kỳ. Các quan chức cấp cao của Mỹ và Đài Loan đã ký một biên bản ghi nhớ vào tháng 11 năm 2020 để thúc đẩy hợp tác công nghệ trong 7 lĩnh vực, bao gồm chất bán dẫn và không dây thế hệ thứ năm, cũng như "chuỗi cung ứng an toàn, bảo mật và đáng tin cậy". (The Epoch Times)
Washington đã bắt đầu đặt nền móng cho chuỗi cung ứng này từ mùa thu năm ngoái, kêu gọi các nền kinh tế giàu công nghệ hoặc tài nguyên có giá trị như Đài Loan, Nhật Bản và Australia, tham gia vào việc tháo gỡ chuỗi cung ứng từ Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng với Bắc Kinh đang âm ỉ.
Đài Bắc đã nhanh chóng phản hồi lời kêu gọi của Hoa Kỳ. Các quan chức cấp cao của Mỹ và Đài Loan đã ký một biên bản ghi nhớ vào tháng 11 năm 2020 để thúc đẩy hợp tác công nghệ trong 7 lĩnh vực, bao gồm chất bán dẫn và không dây thế hệ thứ năm, cũng như "chuỗi cung ứng an toàn, bảo mật và đáng tin cậy".
Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC), nhà máy đúc chip hàng đầu thế giới, đã đồng ý xây dựng một cơ sở chế tạo ở bang Arizona (Mỹ) vào đầu năm ngoái, nơi có khả năng trở thành biểu tượng cho mối quan hệ song phương này. Nhà sản xuất chip này sẽ đầu tư 12 tỷ USD vào nhà máy, họ sẽ sản xuất chất bán dẫn cho quân đội và dự kiến đưa vào hoạt động vào năm 2024. Chính phủ Mỹ đang trợ cấp cho dự án này.
Kể từ đầu năm ngoái, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã nỗ lực để thu hút TSMC vào hoạt động ở nước này, để không chỉ thiết lập một mạng lưới cung ứng ba chiều vững chắc hơn mà còn cung cấp cho Nhật Bản nguồn chip tiên tiến và an toàn trong tương lai. Chính phủ đã dành ngân sách 200 tỷ yên (1,9 tỷ USD) để trải thảm đỏ cho xưởng đúc, nhằm hướng tới khả năng hợp tác của TSMC với các công ty Nhật Bản.
Những nỗ lực này của Nhật Bản dường như đã đơm hoa kết trái. Gần đây, Nikkei đã tiết lộ rằng TSMC đang có kế hoạch xây dựng một trung tâm nghiên cứu và phát triển trị giá 20 tỷ yên tại Nhật Bản.
Trong lĩnh vực đất hiếm, Mỹ đang hợp tác với Australia để khắc phục sự thống trị của Trung Quốc. Công ty khai thác đất hiếm của Úc - Lynas đang xây dựng một cơ sở chế biến ở Texas với sự hỗ trợ tài chính từ Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
Pin xe điện cũng là một lĩnh vực cần phải hành động vì Panasonic và LG Chem của Hàn Quốc hiện đã mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc.
Nhưng trong các lĩnh vực khác, chẳng hạn như 5G, các chuỗi cung ứng mới có thể sẽ khá đắt đỏ đối với các công ty Mỹ và Nhật Bản, hiện tại những công ty này mất quyền tiếp cận với các nhà cung cấp Trung Quốc có chi phí cạnh tranh như Huawei Technologies.
Đức Duy
Theo Asia.Nikkei
