Ngoài cấu trúc quản lý doanh nghiệp tiêu chuẩn, các công ty Trung Quốc còn nằm dưới một hệ thống quản trị trong bóng tối có liên kết trực tiếp với ĐCSTQ. Chính quyền Bắc Kinh đang gia tăng kiểm soát các doanh nghiệp thông qua việc thay đổi điều lệ công ty, hệ thống tín nhiệm xã hội và cổ phần quản lý đặc biệt.
Một tổ chức tư vấn gồm các nhà phân tích kinh tế và chiến lược hàng đầu của Mỹ đã trình bày nghiên cứu vào ngày 07/02 cho thấy cách thức mà chính quyền Trung Quốc sử dụng để mở rộng ảnh hưởng của mình đối với các công ty Trung Quốc.
Một hội đồng do các nhà nghiên cứu Curtis Milhaupt và Lauren Yu-Hsin Lin của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) dẫn đầu đã thảo luận về cách Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang tăng cường kiểm soát một cách có phương pháp trong lĩnh vực kinh doanh.
Điều này đã đạt được chủ yếu thông qua các biện pháp như thay đổi điều lệ công ty, áp dụng hệ thống tín nhiệm xã hội và sử dụng cổ phần quản lý đặc biệt.
“Một trong những khía cạnh vừa thú vị vừa… khó chịu, và thậm chí có thể mang tính đe dọa của quản trị doanh nghiệp của Trung Quốc là thực tế có hai hệ thống”, ông Milhaupt cho biết trong hội nghị web truyền hình trực tiếp của CSIS.
Ông minh họa rằng ngoài cấu trúc quản lý doanh nghiệp tiêu chuẩn, còn có một hệ thống quản trị doanh nghiệp “trong bóng tối” liên kết trực tiếp với ĐCSTQ, vốn đang gia tăng ảnh hưởng từ năm 2015.
“Các giám đốc điều hành doanh nghiệp ở Trung Quốc thường đội hai chiếc mũ. Một chiếc mũ của công ty và một chiếc mũ của đảng [ĐCSTQ]”, ông Milhaupt nói.
-
- Lãnh đạo Đảng Tập Cận Bình biểu quyết tại thời điểm bế mạc Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 24/10/2017. (Ảnh: Lintao Zhang/Getty Images)
Gia tăng ràng buộc
Bắt đầu từ năm 2015, một ảnh hưởng tinh tế nhưng rõ ràng của ĐCSTQ đối với các công ty Trung Quốc - cả trong nước và quốc tế - bắt đầu xuất hiện. Và giống như nhiều thay đổi lớn, nó bắt đầu bằng việc xây dựng chính sách.
Ủy ban trung ương của ĐCSTQ và hội đồng nhà nước đã lưu hành một bộ gồm 10 điều khoản điều lệ mẫu mà ông Milhaupt nói là nhằm chính thức hóa vai trò của ĐCSTQ trong quản trị doanh nghiệp của Trung Quốc.
Một số điều khoản về quyền ra quyết định bao gồm việc trao cho các thành viên trong chi bộ của ĐCSTQ một cấp bậc cao hơn so với hội đồng quản trị hoặc ban quản lý trong công ty. Đó là điều mà như ông Milhaupt lưu ý đã “đi ngược hoàn toàn” lại các thông lệ doanh nghiệp tiêu chuẩn của Trung Quốc.
Và có vẻ như nhiều công ty Trung Quốc đang hưởng ứng. Từ năm 2015 đến 2018, 58% doanh nghiệp nhà nước sẵn sàng đưa các điều khoản về quyền ra quyết định của ĐCSTQ vào điều lệ doanh nghiệp của họ. Trong số các công ty tư nhân của Trung Quốc, 25% cũng sẵn sàng tuân thủ.
Khi được gia hạn đến năm 2022, 90% doanh nghiệp nhà nước và tư nhân đã áp dụng “các biện pháp tượng trưng” của ĐCSTQ được nêu trong điều lệ công ty mới.
“Các điều khoản về quyền ra quyết định là những thứ thiết yếu nhất [để phục vụ kiểm soát]”, ông Barry Naughton, nhà bình luận của hội đồng CSIS cho biết, gọi các chỉ thị của ĐCSTQ là “một kiểu gây sốc”.
Ông Milhaupt nói thêm, “Chúng tôi nhận thấy sự gia tăng đột biến trong việc áp dụng các sửa đổi về xây dựng đảng của các công ty tư nhân”.
Và đó là bởi vì việc tuân thủ và liên kết với ĐCSTQ đi kèm với các đặc quyền đáng kể cho các doanh nghiệp.
Hệ thống tín nhiệm xã hội đã hỗ trợ điều này, thứ đã chứng tỏ là một công cụ hiệu quả trong việc tác động đến cả doanh nghiệp và cá nhân.
Vào năm 2014, ĐCSTQ đã phát triển một hệ thống nhằm xếp hạng cái mà bà Lin gọi là “độ đáng tin cậy” của mọi đối tượng tham gia thị trường ở Trung Quốc. Đó là một chương trình đầy tham vọng sử dụng hệ thống xếp hạng dựa trên năm hạng mục để tính điểm.
Thang điểm dao động từ 0 đến tối đa 1.000 điểm và có thể dễ dàng quyết định số phận một doanh nghiệp ở Trung Quốc.
“Hậu quả là, nếu bạn nhận được đánh giá kém, bạn sẽ gặp bất lợi trong việc tiếp cận tài chính, nhận được sự chấp thuận của chính phủ hoặc chịu nhiều sự thanh tra hơn”, bà Lin nói.
Trong nghiên cứu của họ, bà Lin và ông Milhaupt lưu ý rằng các công ty Trung Quốc có mối quan hệ chính trị thường đạt điểm cao hơn trong xếp hạng tín nhiệm xã hội.
Bất chấp những lời chỉ trích và lo ngại của quốc tế về vi phạm nhân quyền, khái niệm tín nhiệm xã hội đã bị áp đặt lên người dân Trung Quốc như một phương tiện để ngăn chặn gian lận và tội phạm thông qua việc sử dụng giám sát và dữ liệu lớn.
Bà Lin đã đưa ra quan điểm rằng việc nhà nước sử dụng dữ liệu lớn để kiểm soát tốt hơn các doanh nghiệp của Trung Quốc là “điều cần theo dõi trong tương lai”.
Sau đó, có việc sử dụng cổ phiếu quản lý đặc biệt. Đó là một khoản đầu tư nắm giữ cổ phần trong các doanh nghiệp truyền thông hoặc doanh nghiệp nền tảng internet khác - thường là khoảng 1% - và thông qua phương tiện đó, giành được một số quyền quản lý nhất định.
Bà Lin cho biết đó là một phương pháp mà chính phủ có thể mở rộng kiểm soát và kiểm duyệt đối với các công ty tư nhân. Chính quyền thường sẽ giữ một ghế trong hội đồng quản trị và sau đó bổ nhiệm một tổng biên tập phụ trách việc xem xét và phê duyệt nội dung.
Các công ty cảm thấy áp lực quản lý của ĐCSTQ từ điều này bao gồm Alibaba, Tencent, Youku và ByteDance.
-
- Nhân viên đi ngang qua logo của gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc Alibaba tại trụ sở chính ở Hàng Châu thuộc tỉnh Chiết Giang phía đông Trung Quốc vào ngày 27/05/2022. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images )
Trong một nỗ lực để được đối xử ưu đãi, một số công ty Trung Quốc đang trực tiếp yêu cầu chính phủ nắm giữ cổ phần quản lý đặc biệt của công ty họ. Điều này có thể đảm bảo giúp công ty có được thuận lợi trong việc cấp phép.
Nó cũng tạo ra một mối liên hệ chính trị vững chắc giữa ĐCSTQ và các doanh nghiệp tư nhân.
Ảnh hưởng kinh tế
Một báo cáo năm 2022 của Hội đồng Đại Tây Dương cũng bày tỏ lo ngại về sự gia tăng ảnh hưởng của ĐCSTQ đối với các công ty Trung Quốc. Nó kết luận rằng việc chính trị hóa ngày càng tăng có thể có “ý nghĩa quan trọng” đối với những người chọn đầu tư vào tài sản tài chính của Trung Quốc.
Phân tích lưu ý thêm khi các nhà đầu tư phương Tây tiếp xúc nhiều hơn với thị trường vốn Trung Quốc, “nền kinh tế toàn cầu ngày càng dễ bị tổn thương trước sự bất ổn kinh tế ở Trung Quốc”.
Cho đến nay, các doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc chịu trách nhiệm cho hầu hết các khoản nợ doanh nghiệp phi tài chính của đất nước này [nợ phi tài chính là nợ do một tổ chức phi tài chính phát hành]. Con số này thậm chí còn vượt quá tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc vào năm 2019.
Vào năm 2020, các công ty thuộc sở hữu của chính phủ Trung Quốc bắt đầu vỡ nợ giữa những lo ngại về kinh tế toàn cầu bắt nguồn từ đại dịch. Năm đó, các doanh nghiệp nhà nước đã vỡ nợ với số trái phiếu trị giá hơn 6 tỷ USD từ tháng 1 đến tháng 10, theo Fitch Ratings.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
