Trung Quốc sẽ mất vị thế công xưởng thế giới vào năm 2022?

Giúp NTDVN sửa lỗi

Sự dịch chuyển của dòng vốn, lực lượng lao động quốc tế khỏi Trung Quốc, sự co hẹp của lực lượng lao động trong khi chi phí lao động tăng cao có thể khiến Trung Quốc mất đi vị thế công xưởng của thế giới trong một vài năm tới.

Theo cuộc điều tra dân số quốc gia lần thứ bảy do chính quyền Bắc Kinh công bố, dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đang giảm mạnh. Những người từ 15 đến 59 tuổi, chiếm 63% tổng dân số, đã giảm 7% so với một thập kỷ trước. Trong khi những người già, từ 60 tuổi trở lên, chiếm tới 18% tổng dân số, tăng 5% so với một thập kỷ trước.

Ông Ren Zeping, nhà kinh tế trưởng của Soochow Securities, nói rằng kết quả điều tra dân số trên cho thấy dân số Trung Quốc đang già đi với tốc độ và quy mô chưa từng có. Thế hệ tạo ra bùng nổ dân số của đất nước này - sinh từ năm 1962 đến 1976 - đang lần lượt rời khỏi thị trường lao động với tốc độ ngày chóng mặt. Nền kinh tế Trung Quốc đã tăng trưởng và trở thành công xưởng toàn cầu nhờ lực lượng nhân khẩu học này. Tuy nhiên, lực lượng lao động dồi dào, những người sinh vào thời kỳ 1962-1976, sẽ nghỉ hưu trong tương lai gần.

Theo Báo cáo Giám sát và Điều tra lao động nhập cư do Cục Thống kê Trung Quốc công bố năm 2020, nước này có khoảng 286 triệu lao động nhập cư (từ nông thôn lên thành phố làm việc), ít hơn 5 triệu so với năm 2019. Trong số đó, lao động nhập cư làm việc trong các công xưởng sản xuất chiếm đến 27%.

Dữ liệu thống kê cho thấy từ năm 2008 đến năm 2018, số lượng lao động nhập cư trong khu vực sản xuất của Trung Quốc đã giảm với tốc độ trung bình hàng năm là 2,8%.

Ông Ren cho biết trong 5 năm tới, Trung Quốc sẽ không chỉ phải đối mặt với vấn đề dân số già, số lượng trẻ em trong mỗi hộ gia đình ít hơn và người trẻ không kết hôn mà còn đối mặt với tốc độ tăng trưởng dân số âm. Đây là một trong những mối nguy lớn nhất ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế và xã hội của Trung Quốc.

Sự sụt giảm mạnh của lực lượng lao động thách thức trực tiếp vị thế là công xưởng thế giới của Trung Quốc.

Tăng chi phí lao động

Lực lượng lao động trực tiếp giảm dẫn đến sự thay đổi của cung và cầu trên thị trường. Tăng lương cho công nhân cũng là điều không thể tránh khỏi. Ngoài ra, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã in nhiều tiền giấy hơn trong những năm gần đây dẫn đến lạm phát nghiêm trọng. Chi phí sinh hoạt, chẳng hạn như quần áo, thực phẩm, nhà ở, và phương tiện đi lại ngày càng cao, do đó, giá nhân công đương nhiên cũng phải tăng theo.

Theo dữ liệu do Cục Thống kê Trung Quốc công bố ngày 30/4 vừa qua, lao động nhập cư làm việc trong khu vực sản xuất kiếm được trung bình 637 USD/ tháng vào năm 2020, tăng 21,50 USD, tương đương 3,5% so với năm trước, trở thành lĩnh vực phát triển nhanh nhất. Năm 2006, thu nhập trung bình hàng tháng của lao động nhập cư trong lĩnh vực sản xuất hoặc kinh doanh ở các thành phố là 150 USD. Mức lương hàng tháng tăng gần gấp 4 lần trong vòng 15 năm, chi phí nhân công của các doanh nghiệp sản xuất cũng tăng lên tương ứng.

Một yếu tố nữa cần phải để đến là chi phí an sinh xã hội mà doanh nghiệp phải đóng cho nhà nước đang ở mức cao nhất thế giới: 35% ( tính theo lương cơ bản). Chi phí an sinh mà doanh nghiệp Việt Nam phải đóng là 21%. Mức chi phí an sinh xã hội các doanh nghiệp Trung quốc phải đóng cao gấp 5 lần doanh nghiệp Indonesia, gấp 2 lần doanh nghiệp Singapore. Điều này khiến gánh nặng chi phí nhân công của doanh nghiệp Trung Quốc tăng cao hơn khi tiền lương tăng lên.

Ông Wang Jinqiu, giám đốc điều hành công ty có trụ sở tại Thượng Hải, nói với The Epoch Times rằng chi phí lao động cao là một khoản chi lớn đối với các doanh nhân Trung Quốc. Người sử dụng lao động cũng buộc phải chi trả bảo hiểm thiết yếu và lương hưu — chiếm khoảng 1/3 quỹ tiền lương của họ. Ví dụ, đối với một công nhân kiếm được 777 USD/tháng, người sử dụng lao động phải trả khoảng 200 USD cho các khoản phí khác nhau ngoài khoản đóng góp của chính công nhân vào hệ thống an sinh xã hội, khiến chi phí việc làm cho các chủ doanh nghiệp rất đắt đỏ.

Theo cuộc điều tra dân số quốc gia lần thứ bảy do chính quyền Bắc Kinh công bố, dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đang giảm mạnh. Những người từ 15 đến 59 tuổi, chiếm 63% tổng dân số, đã giảm 7% so với một thập kỷ trước. Trong khi những người già, từ 60 tuổi trở lên, chiếm tới 18% tổng dân số, tăng 5% so với một thập kỷ trước. (Nicolas Asfouri / AFP qua Getty Images)

Những người trẻ tuổi không muốn làm việc trong các công xưởng sản xuất

Một thực tế khác ảnh hưởng đến thị trường lao động của Trung Quốc là thanh niên ngày nay rất ngại làm việc trong các nhà máy.

Phần lớn thanh niên ngày nay là con một trong gia đình. Nhiều người có trình độ học vấn cao và không muốn làm công việc tay chân. Ngay cả những lao động ở nông thôn cũng không sẵn sàng rời quê hương và cha mẹ của họ để làm việc ở những nơi có thời gian làm việc dài, an ninh tồi và môi trường lao động nghèo nàn.

Hãng truyền thông Trung Quốc Caijing mới đây cũng đưa tin rằng khu vực sản xuất đang mất dần sức hấp dẫn đối với giới trẻ. Ngày càng nhiều người trẻ thích làm việc ở quê nhà trong các ngành dịch vụ mới nổi như giao đồ ăn, lái xe taxi, chuyển phát nhanh và chương trình phát sóng trực tiếp, những ngành mang lại thu nhập nhanh và thời gian làm việc linh hoạt.

Trong phóng sự của mình, Caijing cho biết: Năm 2020, 170 triệu công nhân ngoại tỉnh đã rời nhà lên thành phố làm việc, con số này ít hơn 5 triệu so với năm trước. Chiết Giang, Giang Tô, Quảng Đông và các tỉnh có khu vực sản xuất phát triển, nơi từng có một lượng lớn lao động nước ngoài, hiện đang đối mặt với tình trạng “khó khăn trong tuyển dụng” và “thiếu lao động”.

Ông Dong Sheng, chủ sở hữu của Công ty Điều phối Lao động Quảng Châu Renyi, cho biết: Vào năm 2006, các công ty có thể “tuyển được bao nhiêu lao động tùy thích” thông qua dịch vụ điều phối lao động của ông.Nhưng kể từ năm 2019, việc tìm kiếm lao động trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Năm ngoái, hơn 200 người được tuyển mỗi ngày, nhưng đến cuối tháng 4 năm nay, con số đó đã giảm xuống còn khoảng 70 người.

Để tuyển được lao động có tay nghề cao, các ông chủ ở Quảng Châu sẵn sàng xếp hàng dài trên đường và giơ bảng hiệu, chờ người thích hợp đến nhận. Truyền thông Trung Quốc đưa tin rằng đây là một cử chỉ khiêm tốn bất thường của các chủ doanh nghiệp này.

Thị trường lao động quốc tế dịch chuyển sang Đông Nam Á và các nơi khác

Trong vài năm qua, các công ty nước ngoài đã ồ ạt rời Trung Quốc và chuyển nhà máy sang các nước Đông Nam Á. Ví dụ, Panasonic sẽ đóng cửa nhà máy pin khô ở Thượng Hải và chuyển một số công việc sang các nhà máy ở Trung Mỹ đối với thị trường Bắc Mỹ. Sony đã chuyển nhà máy sản xuất điện thoại thông minh của mình từ Bắc Kinh sang Thái Lan. Apple đang chuyển tám nhà máy đúc từ Trung Quốc sang Ấn Độ. Samsung đã đóng cửa các nhà máy sản xuất điện thoại, máy tính và tivi ở Trung Quốc và chuyển chúng sang Việt Nam. Trước đó, Nike, Adidas, Uniqlo, Muji và các thương hiệu quốc tế khác đã chuyển nhà máy sang Campuchia, Việt Nam, Indonesia, Bangladesh và những nơi khác.

Theo Caijing, chủ tịch của một doanh nghiệp Chiết Giang đã đến Uzbekistan vào năm 2019 để điều tra môi trường đầu tư của nước này đối với các ngành sản xuất. Ông nhận thấy rằng mình có thể được hưởng các chính sách ưu đãi về đất đai, nhà xưởng, thuế và các khía cạnh khác nếu đầu tư vào Uzbekistan. Mức lương hàng tháng của mỗi nhân viên địa phương là khoảng 155 USD, những lao động ở đây “cũng rất có năng lực và sẵn sàng làm thêm giờ mỗi ngày”.

Trong kinh tế học, khi lực lượng lao động thặng dư của một quốc gia biến mất khiến tiền lương tăng mạnh, nó được gọi là “bước ngoặt Lewis”. Nhiều công ty nước ngoài đã phát hiện ra “bước ngoặt Lewis” ở Trung Quốc và đang nhanh chóng di dời các cơ sở sản xuất của họ.

Tập đoàn tài chính Daiwa Securities của Nhật Bản đã dự đoán rằng Trung Quốc sẽ mất vị thế công xưởng của thế giới chậm nhất vào năm 2022.

Ông Zhang Jinglun, một nhà nghiên cứu về tài chính, kinh doanh và kinh tế tại Hoa Kỳ, nói với The Epoch Times rằng môi trường kinh tế ngày càng tồi tệ và sự di cư hàng loạt của các nhà máy sản xuất ra khỏi Trung Quốc sẽ tạo ra một đội quân công nhân thất nghiệp - ép chi phí lao động, đồng thời lực lượng lao động bị thu hẹp và một xã hội già hóa cũng sẽ đè nặng lên nền kinh tế này, tạo ra một vòng luẩn quẩn.

Thủy Tiên

Theo Epoch Times



BÀI CHỌN LỌC

Trung Quốc sẽ mất vị thế công xưởng thế giới vào năm 2022?