Oxitec có kế hoạch thả khoảng 2.4 tỷ con muỗi biến đổi gen ở California và Florida đến năm 2024. Tuy nhiên, dự án này đã vấp phải sự phản đối lớn từ công chúng.
Công ty kiểm soát sinh vật gây hại sinh học Oxitec có trụ sở tại Anh tuyên bố đã phát hiện ra cách ứng dụng công nghệ gen (GE) trên côn trùng để hạn chế các bệnh truyền nhiễm do muỗi.
Trong khi kế hoạch đã được EPA chấp thuận, nhiều mối quan tâm khác nhau đã nảy sinh về sự cần thiết và an toàn của muỗi GE.
Kiểm soát muỗi thông qua sinh sản gián đoạn
Thí nghiệm của Oxitec liên quan đến việc biến đổi gen muỗi đực bằng cách chèn một gen nhằm mục đích giảm số lượng muỗi chọn lọc, từ đó ngăn ngừa các bệnh cụ thể do muỗi truyền.
Theo nhà dịch tễ học Thomas Scott, mục tiêu của dự án muỗi GE “không phải để tiêu diệt muỗi (mặc dù đó sẽ là kết quả cuối cùng). Nó là để ngăn chặn nguy cơ nhiễm bệnh và tử vong ở con người.”
Các nhà khoa học kỳ vọng những con muỗi GE đực được phóng thích sẽ giao phối với những con cái.
Gen được cấy ghép vào muỗi đực nhằm mục đích tiêu diệt ấu trùng phát triển thành muỗi cái hay cắn, chỉ cho phép những con đực không cắn sống sót. Theo thời gian, muỗi đực sẽ hết bạn tình và loài này cuối cùng bị tiêu diệt.
Các nỗ lực khoa học chỉ tập trung vào Aedes aegypti, một loài muỗi xâm lấn có liên quan đến sự lây lan của các bệnh do virus như sốt vàng da, chikungunya và sốt xuất huyết.
Nó cũng được coi là vật trung gian truyền bệnh Zika, một mầm bệnh có thể lây truyền trước khi sinh có khả năng dẫn đến dị tật bẩm sinh; và virus West Nile (WNV), bệnh do muỗi truyền phổ biến nhất ở Mỹ hiện nay.
CDC đã ghi nhận 2.695 trường hợp mắc virus WNV vào năm 2021, dẫn đến 191 trường hợp tử vong.
Theo Bộ Y tế Công cộng California, quần thể muỗi Aedes aegypti đã tăng đều đặn về số lượng ở 21 quận trong vài năm qua.
Được chấp thuận và tiếp tục
Với sự cho phép của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), dự án của Oxitec đã được phê duyệt và công ty có kế hoạch thả khoảng 2.4 tỷ con muỗi GE ở California và Florida đến năm 2024.
Ngoài kế hoạch phát hành hiện tại, Oxitec hy vọng sẽ mở rộng hoạt động của mình ở Florida và bắt đầu một dự án thử nghiệm mới ở Thung lũng Trung tâm (California).
EPA cho biết "không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy quần thể muỗi địa phương sẽ gây ra nguy cơ cho con người hoặc môi trường".
Công chúng phản kháng
Trong khi Kofler và Kuzma khẳng định trên tờ Boston Globe rằng “lợi ích tiềm năng của muỗi biến đổi gen có thể lớn hơn những rủi ro sinh thái chưa biết của chúng”, thì dự án đã vấp phải sự chỉ trích từ người dân.
Khoảng 13.000 ý kiến phản đối đã được đệ trình lên EPA, bày tỏ lo ngại về các tác động tiêu cực tiềm ẩn, động cơ chính trị và sự cần thiết đáng nghi vấn của dự án.
Theo Natalie Kofler, cố vấn cho Sáng kiến Công dân Khoa học tại Trường Y Harvard, và Jennifer Kuzma, đồng giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Di truyền và Xã hội, người dân Florida “không quá lo lắng về bệnh sốt xuất huyết và sốt chikungunya vì chúng không có nhiều mối đe dọa".
Tiến sĩ Eva Buckner tại Đại học Florida cho biết, Bộ Y tế Florida coi các triệu chứng sốt xuất huyết là “nhẹ hoặc gần như không có”. Chỉ có 95 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết đã được ghi nhận tại bang vào năm 2020.
Những lời chỉ trích khác hướng đến khoản tài trợ 1.614.272 USD do Quỹ Bill và Melinda Gates cung cấp vào tháng 9 năm 2020, tài trợ cho các cuộc thử nghiệm muỗi ở cả Châu Phi và Châu Mỹ.
Theo đó, những người chỉ trích đặt nghi vấn và muốn biết lý do tại sao, nếu 90% bệnh do muỗi truyền xảy ra ở Châu Phi, thì các thử nghiệm có cần thiết ở Bắc Mỹ hay không.
Theo Friends of the Earth, EPA đã không công bố dữ liệu liên quan đến các cuộc thử nghiệm thực địa trước đây ở Florida hoặc Brazil về tác động của chúng đối với sức khỏe cộng đồng, "bao gồm cả khả năng gây dị ứng và độc tính".
Nhóm vận động bảo vệ môi trường cũng phàn nàn rằng, EPA không có Ban cố vấn khoa học độc lập cho những thử nghiệm này giống như đối với các loại thuốc và tác nhân sinh học khác.
Giám đốc chương trình Friends of the Earth, bà Dana Perls cho biết: “Muỗi GE có thể gây ra nhiều vấn đề cho sức khỏe và môi trường hơn những gì chúng sẽ giải quyết".
Bà cũng nói thêm: "Không có thứ gì gọi là hiệu quả 100% trong khoa học".
Oxitec đã tiến hành thử nghiệm muỗi GE ở Brazil, Panama, Quần đảo Cayman và Malaysia.
Bảo Vy
Theo Vision Times
