Đầu năm 2022, ngôi sao Hollywood nổi tiếng Bruce Willis được chẩn đoán mắc chứng mất ngôn ngữ. Gần đây, ông lại được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ vùng trán thái dương, vốn là bệnh mà y học ngày nay chưa có biện pháp chữa trị.
Khi ngày càng có nhiều quốc gia bước vào thời kỳ lão hóa xã hội, chứng sa sút trí tuệ đã trở thành một vấn đề lớn mà nhiều gia đình nói riêng và xã hội nói chung cần phải đối mặt.
Trong chương trình “Health 1+1”, bác sĩ Guo Dawei từ Phòng khám Y học cổ truyền Trung Quốc Fuyuan (Đài Loan) đã chia sẻ một số góc nhìn về chứng sa sút trí tuệ.
Sa sút trí tuệ có thể được chia thành hai loại - mạch máu và thoái hóa. Chứng sa sút trí tuệ mạch máu là do các tổn thương mạch máu não gây ra, chẳng hạn như đột quỵ nghiêm trọng và sự thoái hóa dần dần của các mạch máu nhỏ trong não. Nó được đặc trưng bởi sự suy giảm chức năng nhận thức đột ngột, thay đổi mạnh mẽ về tâm trạng và tính cách, tiểu không tự chủ và mất cân bằng thể chất.
Tùy thuộc vào khu vực mà chức năng não bắt đầu suy giảm, chứng sa sút trí tuệ do thoái hóa được chia thành ba loại với các triệu chứng rõ ràng khác nhau.
- Bệnh Alzheimer: Đây là chứng sa sút trí tuệ phổ biến nhất được ghi nhận. Nó thường xảy ra do tổn thương dây thần kinh não ở các khu vực như hồi hải mã và vỏ não giám sát trí nhớ, cảm giác và cảm xúc. Các triệu chứng chính bao gồm suy giảm chức năng bộ nhớ, suy giảm khả năng phán đoán, ảo giác và tâm trạng chán nản.
- Sa sút trí tuệ trán và thái dương: Trong trường hợp này, thùy trán và thùy thái dương của não bị tổn thương, các triệu chứng như thay đổi tính cách và hành vi không phù hợp xuất hiện ở giai đoạn đầu, bao gồm giảm khả năng ngôn ngữ, dẫn đến rào cản ngôn ngữ và mất ngôn ngữ.
- Chứng mất trí nhớ thể Lewy: Gây ra bởi sự lắng đọng protein trong mô não, các triệu chứng thường bắt đầu xuất hiện ở độ tuổi khoảng 50. Ngoài suy giảm nhận thức, còn có các triệu chứng như té ngã lặp đi lặp lại mà không rõ nguyên nhân, thị giác kém rõ rệt hoặc ảo giác thính giác.
4 loại sa sút trí tuệ tiền đình thái dương thường gặp
Chứng sa sút trí tuệ tiền đình thái dương mà Bruce Willis mắc phải có thể được chia thành bốn loại phổ biến.
- Biến thể hành vi của chứng sa sút trí tuệ tiền đình thái dương (Behavioral variant frontotemporal dementia): Các triệu chứng ban đầu bao gồm những bất thường về cảm xúc, thay đổi tính cách hoặc thiếu hụt chức năng điều hành. Những bất thường như cá nhân thờ ơ và bốc đồng đột ngột, mất hứng thú với những thứ mà họ đam mê trong quá khứ, khả năng làm việc sa sút rõ rệt và thói quen ăn uống thay đổi đột ngột cần được đặc biệt chú ý.
- Sa sút trí tuệ ngữ nghĩa (Semantic aphasic frontotemporal dementia): Loại bệnh nhân này vẫn giữ được khả năng diễn đạt lưu loát trong giai đoạn đầu, nhưng đột nhiên mất khả năng hiểu các từ cụ thể hoặc gặp khó khăn trong việc diễn đạt một số danh từ chung, chẳng hạn như quên từ “con chó”, thay vào đó là “động vật bốn chân”.
- Chứng mất ngôn ngữ không lưu loát (Non-fluent aphasic frontotemporal dementia): Diễn đạt bằng lời nói trở nên kém lưu loát và ngập ngừng, vốn từ vựng giảm sút, thường kèm theo lỗi ngữ pháp. Những bệnh nhân như vậy thường có thể nhận ra từ vựng đơn giản nhưng gặp khó khăn trong việc hiểu những câu phức tạp hơn.
- Sa sút trí tuệ tiền đình thái dương kết hợp với bệnh thần kinh vận động (Frontotemporal dementia combined with motor neuron disease): Bao gồm các trường hợp kèm theo xơ cứng teo cơ một bên và bệnh Parkinson.
5 môn thể thao có khả năng gây tổn thương não cao
Về nguyên nhân bệnh tật của diễn viên Bruce Willis, một số người cho rằng do đặc thù công việc liên quan đến võ thuật, nên ông có thể đã chịu một số tác động mạnh vào đầu. Bác sĩ Guo tin rằng đây có thể là một khả năng, vì chứng sa sút trí tuệ mạch máu chủ yếu là do bệnh mạch máu não gây ra, cùng với đó là chấn thương sọ não do chấn thương thể chất.
Các môn thể thao mà bác sĩ Guo gợi ý là có nhiều khả năng gây chấn thương não nhất bao gồm:
- Đấm bốc: Để hạ gục đối phương nhanh nhất có thể, võ sĩ thường nhắm vào đầu đối thủ làm khu vực tấn công chính. Có khá nhiều trường hợp võ sĩ giải nghệ mắc đủ thứ bệnh, trong đó biến chứng não là phổ biến nhất.
- Đá bóng: Đầu có khả năng bị chấn thương khi cầu thủ thường xuyên “đánh đầu” vào bóng.
- Bóng đá Mỹ: Một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ cho thấy, 110 trong số 111 cầu thủ NFL đã qua đời mắc bệnh não do chấn thương mãn tính gây ra, vốn là bệnh thoái hóa liên quan đến những cú va đập liên tục vào đầu khi va chạm.
- Võ tổng hợp: Đây là môn thể thao chiến đấu sử dụng sự kết hợp của nhiều kỹ thuật võ thuật khác nhau, thường là các đòn tấn công vào đầu.
- Cưỡi ngựa: Môn thể thao có tỷ lệ chấn thương đầu cao nhất chính là cưỡi ngựa. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Neurosurgical Focus năm 2016 đã phân tích dữ liệu từ Ngân hàng Dữ liệu Chấn thương Quốc gia Hoa Kỳ từ năm 2003-2012 cho thấy, các môn thể thao cưỡi ngựa dẫn đến tỷ lệ chấn thương sọ não cao nhất ở người lớn, chiếm 45,2%.
Theo Amber Yang & JoJo Novaes từ The Epoch Times
Hoàng Tuấn biên dịch
