Cảm xúc là một yếu tố thuộc về tinh thần của con người, nhưng nó cũng có cấu trúc vật chất, và còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất của bạn.
Chúng ta tiếp xúc với ngày càng nhiều chất độc trong cuộc sống hàng ngày. Ngoài các chất độc vật lý (ví dụ phóng xạ), chất độc hóa học (ví dụ chất dẻo, thuốc trừ sâu và benzen) và chất độc sinh học (ví dụ vi rút và vi khuẩn), còn có một loại chất độc khác, đó là chất độc cảm xúc.
Chất độc cảm xúc thậm chí có thể gây hại hơn chất độc vật lý hoặc sinh hóa, bởi vì chúng luôn ở bên trong chúng ta.
Trên thực tế, ngay từ năm 1964, một nghiên cứu của Đại học Harvard đã chỉ ra rằng, 60 - 80% bệnh nhân cần điều trị có nguyên nhân xuất phát từ căng thẳng hoặc cảm xúc không lành mạnh.
Cơ sở cấu trúc vật chất của cảm xúc
Việc thể hiện các trạng thái cảm xúc khác nhau đòi hỏi quá trình xử lý nhận thức trong não. Lo lắng, hoảng sợ và mất khả năng diễn đạt cảm xúc (alexithymia) đều liên quan đến rối loạn xử lý cảm xúc. Chỉ khi hiểu được cơ chế xử lý cảm xúc, chúng ta mới có thể kiểm soát cảm xúc một cách hiệu quả.
Theo quan điểm tâm lý học, cảm xúc có một quá trình:
Trước khi nảy sinh tình cảm, mỗi chúng ta đều có kinh nghiệm sống, quan niệm và niềm tin riêng xuất phát từ nền tảng giáo dục, hoàn cảnh gia đình và môi trường văn hóa, xã hội. Vì vậy, chúng ta có những nhu cầu, động cơ và mong muốn khác nhau cho tương lai.
Khi có các kích thích bên ngoài, bao gồm chuyển đổi công việc, thay đổi gia đình, bất ổn xã hội…, nó sẽ dẫn đến các phương thức phản ứng khác nhau, bao gồm các biểu hiện của cảm xúc và hành vi.
Cảm xúc cũng có cơ sở cấu trúc vật chất:
Khi chúng ta nghe người khác nói điều gì đó khó chịu, đó là những kích thích bên ngoài, một thông điệp từ bên ngoài. Não sẽ phân tích nó qua vỏ não và nó được truyền đến trung tâm điều khiển cảm xúc: hạch hạnh nhân. Điều này sẽ dẫn đến các phản ứng về tinh thần, thể chất và hành vi, bao gồm tim đập nhanh, lòng bàn tay đổ mồ hôi, khóc, cau mày, ôm, đánh, v.v.
Hạch hạnh nhân (Amygdala) là một cụm nhân hình quả hạnh nằm sâu trong trung tâm các thùy thái dương của đại não như một phần của hệ limbic. Nó có vai trò ban đầu và chính là trung tâm tích hợp cho cảm xúc, hành vi cảm xúc và động lực.
Nó nhận thông tin từ các nguồn khác nhau như thị giác, khứu giác, âm thanh, v.v., gợi lại những trải nghiệm trong quá khứ và nhanh chóng đưa ra các phán đoán như thích hay không thích, vui hay tức giận và hướng dẫn các hành vi tiếp theo.
Ví dụ: khi ngửi thấy món cà ri, một người nhớ đến món cơm cà ri mà cha người ấy đã làm cho anh ta khi còn nhỏ. Và ký ức về sự thơm ngon khiến anh ta thích món cà ri, sau đó quyết định ăn cơm cà ri.
Sự tức giận và thù địch cũng liên quan đến hạch hạnh nhân. Có một phép ẩn dụ rằng khi chúng ta bị kiểm soát bởi cảm xúc của mình, dường như chúng ta đang bị chiếm đoạt và điều khiển bởi hạch hạnh nhân.
Tiến sĩ Karim Kassam từ Khoa Khoa học Xã hội và Quyết định, Đại học Carnegie Mellon, Pittsburgh (Hoa Kỳ), đã chứng minh khả năng xác định những cảm xúc cụ thể mà một cá nhân trải qua với độ chính xác cao trên cơ sở các mô hình kích hoạt của MRI chức năng (fMRI) quét não. Những kết quả này gợi ý một cấu trúc cho các biểu diễn thần kinh của cảm xúc và cung cấp thông tin cho các lý thuyết về xử lý cảm xúc.
Trong một nghiên cứu di truyền học thần kinh được công bố trên tạp chí sinh học PLOS vào năm 2016, các nhà khoa học đã có thể giải mã các loại cảm xúc khác nhau của một người. Ví dụ như đồng ý, giải trí, ngạc nhiên, sợ hãi, tức giận, buồn hoặc trung tính thông qua quét fMRI não.
-
- ( Giải mã các trạng thái cảm xúc tự phát trong não người / Sinh học PLOS )
Tính hai mặt của bản chất tinh thần và vật chất của cảm xúc
Cơ sở cấu trúc sinh lý của quá trình sản sinh cảm xúc và quá trình tâm lý gắn liền với nhau. Không thể tách rời và tích hợp, giống như hai thế giới song song, hai mặt của cùng một đồng tiền, nhưng được thể hiện bằng hai bộ ngôn ngữ phối cảnh khác nhau.
Trong hình dưới đây, bạn có nhìn thấy một cái bình, hay đầu của hai cô gái? Nếu bạn nhìn vào phần màu trắng, đó là cái bình; nếu bạn nhìn vào phần màu đen, có hai nửa khuôn mặt. Tất cả chúng là một bức tranh tổng thể, và chúng không bị chia cắt.
Chúng ta nên đối xử với cảm xúc tiêu cực như thế nào?
Cảm xúc tiêu cực là một loại chất tiêu cực. Nếu chúng ta có cảm xúc tiêu cực và chúng ta không thể điều trị chúng theo cách lành mạnh hoặc chuyển hóa chúng thành chất tích cực, những chất tiêu cực đó sẽ tồn tại trong cơ thể và gây hại cho cơ thể của chúng ta - tức là bệnh tật.
Trên thực tế, như đã nói ở trên, việc kìm nén bản thân và tích tụ căng thẳng có thể gây hại cho cơ thể. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, những người thường xuyên kìm nén cảm xúc tiêu cực như tức giận dễ bị ung thư hơn hoặc làm trầm trọng thêm bệnh ung thư hiện có của họ.
Cách để thực sự kiểm soát cảm xúc không phải là đè nén chúng một cách thụ động, mà là xác định chúng và chủ động thay đổi chúng.
- Phát hiện cảm xúc tiêu cực: Nhận ra bạn đang bị làm phiền bởi những cảm xúc tiêu cực là bước đầu tiên.
- Tò mò: Hãy tự hỏi bản thân tại sao bạn lại trải qua những cảm xúc tiêu cực và tìm ra nguyên nhân thực sự khiến bạn tức giận, bực bội, thiếu kiên nhẫn, ghen tị và những cảm xúc khác....
- Xử lý cảm xúc lành mạnh :
- Thay đổi sự chú ý của chúng ta: Đừng để những cảm xúc tiêu cực chi phối tâm trí, điều này sẽ làm cạn kiệt năng lượng tích cực của chúng ta. Hãy ra ngoài, đi dạo, tập thể dục hoặc nghe nhạc thư giãn.
- Tính hợp lý: Cải thiện những nguyên nhân thực sự của những cảm xúc tiêu cực này. Ví dụ, thay vì tức giận ai đó, hãy suy nghĩ về tình huống từ một góc độ khác, đặt mình vào vị trí của họ và cố gắng nhận thức hành vi của người khác. Cuối cùng, nếu chúng ta liên tục suy nghĩ tích cực đối với những cảm xúc tiêu cực, chúng ta sẽ phát triển kỹ thuật thiết yếu để chuyển những cảm xúc tiêu cực đó thành những chất tích cực.
Thiền định có khả năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực
Ngoài tác dụng trực tiếp điều chỉnh cảm xúc, thiền định hàng ngày còn có thể làm giảm cảm xúc tiêu cực.
Vào cuối năm 1970, hơn 1.000 bài báo học thuật đã thảo luận về tác dụng của thiền đối với cơ thể con người. Thiền đã được khoa học chứng minh là giúp giảm đau, cải thiện chứng trầm cảm, nghiện ngập và nhiều bệnh lý khác, tăng cường khả năng tập trung, tăng cường chức năng miễn dịch, hạ huyết áp, giảm lo âu và mất ngủ.
Các học giả từ Đại học Minnesota và Đại học Toronto ở Canada đã công bố một nghiên cứu trên tạp chí Motivation and Emotion. Khi bắt đầu nghiên cứu, các đối tượng được cho xem những bức ảnh khó chịu và dễ chịu. Người ta phát hiện ra rằng họ có sự gia tăng đáng kể trong phản ứng da galvanic, ngụ ý rằng họ đang trải qua những cảm xúc.
Các đối tượng sau đó được chia thành ba nhóm. Nhóm đầu tiên tham gia 7 tuần thiền định với những suy nghĩ tích cực (tức là nhận thức tích cực rằng họ đang thiền định); nhóm thứ hai tham gia 7 tuần thiền với sự thư giãn (tức là không nghĩ về bất cứ điều gì), và nhóm thứ ba không tham gia thiền. Sau 7 tuần, họ được cho xem lại những bức tranh giống nhau. Người ta thấy rằng những người ngồi thiền giảm đáng kể dao động cảm xúc khi họ xem những bức tranh khó chịu.
Hơn nữa, khi nhóm người thiền định với những suy nghĩ tích cực nhìn thấy những bức tranh dễ chịu, họ cũng không bị dao động nhiều về mặt cảm xúc. Nói cách khác, họ ít phải trải qua những niềm vui hay nỗi buồn quá lớn. Họ có nhiều khả năng duy trì tâm trí bình yên khi đối mặt với những kích thích, so với những nhóm khác.
Đại học Emory cũng đã thực hiện một nghiên cứu, trong đó các đối tượng được chia thành hai nhóm: một nhóm thiền định với những suy nghĩ tích cực thông thường, nhóm kia thiền định với chánh niệm và lòng từ bi. Sau khi so sánh, người ta phát hiện ra rằng, những người thêm lòng từ bi vào thiền định có điểm số trầm cảm thấp hơn đáng kể và tăng hoạt hóa tích cực của hạch hạnh nhân, một mô tạo ra và điều chỉnh cảm xúc.
Hạt hạnh nhân có tác động hai chiều đến việc điều chỉnh tâm trạng. Khi một người bị trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương, hạch hạnh nhân sẽ bị suy giảm. Tuy nhiên, khi khả năng kiểm soát cảm xúc của một người tăng lên đến một mức nhất định, hạch hạnh nhân sẽ được kích hoạt theo hướng tích cực, cho phép kiểm soát cảm xúc tốt hơn.
Minh Sang
Theo TS Yuhong Dong - The Epochtimes
Hơn 100 triệu người trên thế giới đã kiểm soát cảm xúc của mình tốt hơn nhờ sống theo nguyên lý Chân - Thiện - Nhẫn và thiền định mỗi ngày. Đăng ký hướng dẫn online miễn phí tại đây.
Tiến sĩ Yuhong Dong, một bác sĩ y khoa cũng có bằng tiến sĩ về các bệnh truyền nhiễm, là giám đốc khoa học và đồng sáng lập của một công ty công nghệ sinh học Thụy Sĩ và là cựu chuyên gia khoa học y tế cao cấp về phát triển thuốc kháng vi-rút tại Novartis Pharma ở Thụy Sĩ.
