Được quảng cáo là một giải pháp thay thế lành mạnh hơn cho nước ngọt có ga (sugary sodas), nước khoáng có ga bổ sung hương vị (flavored sparkling water) đã trở thành xu hướng phổ biến trong thập kỷ qua. Nó hiện là một mặt hàng tiêu chuẩn trong danh sách hàng tạp hóa của hàng triệu người Mỹ.
Mặc dù nước khoáng có ga bổ sung hương vị an toàn hơn nhiều so với soda, nhưng loại nước này không vô tội như vẻ ngoài của nó.
Tất cả là do thành phần làm cho nước trở nên có hương vị, thứ mà người ta gọi là “hương vị tự nhiên”.
Hương vị tự nhiên là gì?
Trong danh sách thành phần của nước khoáng có ga bổ sung hương vị, người tiêu dùng sẽ thấy hai thành phần được liệt kê: nước có ga và hương vị tự nhiên. Nhưng trên thực tế, có hàng chục thành phần tạo nên hương vị tự nhiên không được liệt kê.
Ví dụ: giả sử bạn đang uống nước khoáng có ga hương bưởi sử dụng “hương vị tự nhiên” thay vì nước ép bưởi thực tế. Để mô phỏng hương vị của bưởi thật, các nhà sản xuất trộn hàng tá hóa chất nhằm tạo ra hương vị mà không sử dụng một quả bưởi nào.
Các công ty sử dụng “hương vị tự nhiên” thay vì trái cây thật vì nó rẻ hơn và đảm bảo thời hạn sử dụng lâu hơn.
Đối với nhiều công ty thực phẩm, một hương vị tự nhiên có thể chứa hơn một trăm thành phần riêng lẻ như dung môi, chất nhũ hóa, chất điều chỉnh hương vị và chất chống oxy hóa, theo một bài báo của Matthew Goodman đăng trên Tạp chí Luật Thực phẩm và Dược phẩm (Hoa Kỳ).
“Hương vị tự nhiên” không tự nhiên
Thuật ngữ “hương vị tự nhiên” chỉ ra rằng các thành phần được sử dụng để tạo nên những hương vị này phải có nguồn gốc từ động vật hoặc thực vật. Ngược lại, “hương vị nhân tạo” có nghĩa là một số thành phần được sử dụng để tạo ra hương vị có nguồn gốc tổng hợp.
Tuy nhiên, theo định nghĩa của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), định nghĩa này loại trừ thông tin quan trọng liên quan đến bản chất của hương vị tự nhiên. Thông thường, “hương vị tự nhiên” sử dụng nhiều thành phần không có nguồn gốc tự nhiên.
Tiến sĩ luật Goodman đã chỉ ra trong bài báo của mình, nó chỉ đề cập đến hương liệu được coi là thứ gì đó tự nhiên hoặc nhân tạo; nhưng không làm rõ liệu có hay không sử dụng các thành phần (tổng hợp hoặc nhân tạo).
Ví dụ, theo ông Goodman, FDA không cấm sử dụng các dung môi tổng hợp như propylene glycol để tạo hương vị tự nhiên. FDA coi các thành phần đó là “phụ gia ngẫu nhiên”, tuyên bố rằng việc các công ty đưa vào các thành phần này không có tác dụng “kỹ thuật hoặc chức năng” đối với thực phẩm và đồ uống. FDA đã không xác định rõ ràng ý nghĩa của việc một thành phần có tác dụng “chức năng” hoặc “kỹ thuật” đối với một sản phẩm thực phẩm.
Hơn nữa, các sản phẩm để tạo nên hương vị tự nhiên có thể đến từ cây trồng biến đổi gen. Điều này đặt ra câu hỏi liệu một loại cây trồng biến đổi gen có nên được phân loại là “tự nhiên” hay không.
Bà Vani Hari, một nhà hoạt động về thực phẩm, cho biết rằng bà nhận thấy rất ít sự khác biệt giữa hương vị tự nhiên và nhân tạo do sự mơ hồ của các thành phần.
Trả lời phỏng vấn với tờ The Epoch Times, bà nói: “Cả hai đều được sản xuất trong phòng thí nghiệm, kết hợp với nhiều chất ổn định và chất bảo quản khác nhau, đồng thời được thiết kế tỉ mỉ để khiến chúng ta thèm muốn sản phẩm của họ”.
Trong một cuộc phỏng vấn của CBS 60 Minutes, hai nhà khoa học về hương vị đã tiết lộ rằng một trong những mục tiêu của họ khi tạo ra hương vị là làm cho chúng dễ gây nghiện hơn so với thực phẩm tự nhiên.
Bà Hari bày tỏ: “Có một ngành công nghiệp hương liệu trị giá hàng tỷ đô la dành riêng cho việc tạo ra các chất hóa học, sao cho thực phẩm chế biến có hương vị thơm ngon, khiến nó trở nên quyến rũ và khiến chúng ta phải sử dụng sản phẩm nhiều hơn”.
Những thành phần này có hại cho sức khỏe hay không?
Một số thành phần được sử dụng trong quá trình tạo ra hương vị tự nhiên có thể chứa những nhân tố tác động xấu đến sức khỏe.
Propylene glycol có liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh. Polysorbate 80 có thể gây rối loạn đường huyết. Butylated hydroxyanisole (hay còn gọi là BHA), một chất hóa dầu mà Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho biết nó có thể “là chất gây ung thư ở người”.
Một thành phần khác gây lo ngại cho các chuyên gia y tế là linalool, một hợp chất tự nhiên được tìm thấy trong các loại thực vật khác nhau. Nhưng khi được chiết xuất từ thực vật và sử dụng với lượng đậm đặc, nó có thể gây ra những tác động đáng lo ngại lên não.
Tiến sĩ Cate Shanahan, một bác sĩ và nhà hóa sinh cho biết: “Nó được chứng minh là có tác dụng giống như thuốc đối với con người, hơn nữa, nó cũng được thử nghiệm đối với chứng trầm cảm và lo lắng”. Trả lời phỏng vấn với The Epoch Times, bà nói: “Nó có thể tạo ra sự lệ thuộc”.
Bà Shanahan nói rằng những bệnh nhân ngừng uống nước khoáng có ga “đã giải quyết được một số triệu chứng kỳ lạ”. Bà cho hay, triệu chứng phổ biến nhất là giảm đau đầu.
Làm sao để biết hương vị tự nhiên nào là tốt?
Thật khó để người tiêu dùng biết liệu các hương vị tự nhiên cụ thể có an toàn hay không vì FDA không yêu cầu các công ty thực phẩm và đồ uống tiết lộ thành phần. Như ông Goodman đã lưu ý, “ngành công nghiệp hương liệu cực kỳ bí mật… Việc công thức hương vị chỉ được tiết lộ cho một cá nhân duy nhất trong toàn bộ công ty chế biến thực phẩm không phải là điều bất thường, mục đích là để bảo vệ thông tin độc quyền của họ”.
Do đó, người tiêu dùng càng không có quyền được biết về các thành phần được sử dụng trong hương vị tự nhiên.
Bà Hari nói: “Câu hỏi đặt ra là bạn đang tiêu thụ bao nhiêu sản phẩm có hương vị tự nhiên mỗi ngày?”.
Mặc dù hương vị tự nhiên có thể khiến nước khoáng có ga giống với hương vị trái cây, nhưng nhiều người không nhận ra sự phổ biến của loại hương vị này. Chúng chủ yếu được tìm thấy trong thực phẩm đóng gói và chế biến, nhưng chúng cũng có thể được tìm thấy trong các mặt hàng như vitamin, thanh sức khỏe và bột protein.
Bà Hari nói thêm: “Cộng dồn những điều này lại với nhau. Liệu chúng có an toàn không? Không ai nghiên cứu điều đó”.
Nước khoáng có ga không có hương vị tự nhiên
Bởi vì nước khoáng có ga bổ sung hương vị đã trở thành một lựa chọn khá phổ biến, nên việc từ bỏ nó sẽ là một thách thức nhất định. Nhưng tin tốt là bạn không cần phải chia tay hoàn toàn với nước có ga.
Một số công ty sử dụng trái cây thật thay vì hương vị tự nhiên để tạo ra nước có hương vị. Chúng ta cũng có thể mua nước khoáng có ga đơn giản, không có hương vị và tự mình tạo hương vị cho nó bằng trái cây thật. Những lựa chọn thay thế này có lẽ không thuận tiện bằng việc mua nước khoáng có ga có sẵn hương vị, nhưng ít nhất chúng ta biết được rằng mình đang tiêu thụ thứ gì.
Theo Vance Footberg từ The Epoch Times
Chấn Hưng biên dịch
Vance Voetberg là nhà báo tự do của The Epoch Times có trụ sở tại Tây Bắc Thái Bình Dương. Anh ấy có bằng Cử nhân Báo chí và mong muốn cập nhật những tin tức liên quan đến sức khỏe một cách trung thực, truyền cảm hứng.
