Hồng Sâm Hàn Quốc - 'Vị vua của thảo dược'

Từ xa xưa, rễ nhân sâm đã được coi là một trong những loại dược liệu quý giá nhất thế giới. Trong làng sâm, có công dụng mạnh mẽ và quý hiếm nhất là Chi sâm với những tên gọi mỹ miều khác như: “rễ cây trường thọ”, “lời hứa bất tử”, “vị vua của thảo mộc”...

Nhân sâm là giống cây lâu năm sinh trưởng tại vùng núi phương Đông. Nhìn từ xa chúng ta có thể dễ dàng phát hiện ra loài dược liệu này bởi sắc đỏ của những chùm quả chín mọng; tuy nhiên, phần chìm của 'bảo bối" - rễ củ nhân sâm dưới lòng đất mới chính là thứ dược liệu quý giá.

Nhân sâm là giống cây lâu năm sinh trưởng tại vùng núi phương Đông. (Wikipedia)

Do nhân sâm quý hiếm và đa dạng nên nhiều người không thể phân biệt được rõ ràng về chủng loại. Trong đó có một số giống sâm quý giá đến nỗi trở nên nổi tiếng và mang những tên riêng gắn liền với địa danh nơi chúng sinh ra, như Sâm Siberia, Sâm Himalaya, Sâm Mỹ, Sâm Ấn Độ... Những loại này có các đặc tính tương tự nhau và đều được gọi là thảo dược hóa giải stress (adaptogens). Chúng giúp tăng cường năng lượng và khả năng phục hồi của cơ thể khi phải đối mặt với căng thẳng cũng như quá trình lão hóa.

Trong làng sâm, có công dụng mạnh mẽ và được đánh giá cao nhất là Chi Sâm, tức Sâm Panax - cái tên theo tiếng Hy Lạp mang ý nghĩa “chữa lành”. Loài nhân sâm này còn có những mỹ danh khác như: “rễ cây trường thọ”, “lời hứa bất tử”, “vị vua của thảo mộc”... loài này thường mọc ở Bắc bán cầu trong khu vực Đông Á (phần lớn là ở vùng đất Cao Ly - Hàn Quốc).

Hồng sâm Cao Ly

Thứ rễ trường thọ đến từ xứ sở Kim Chi này có phần củ dày và nhiều thịt hơn. Một trong những nguyên nhân của sự đặc biệt là do thổ nhưỡng nơi cây sinh trưởng: đất đai và khí hậu Đại Hàn là lý tưởng để trồng sâm Panax. Không chỉ vậy, những người nông dân nơi đây đã có kinh nghiệm cùng truyền thống trồng sâm từ rất lâu đời. Hơn nữa, chính phủ nước sở tại cũng áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt để kiểm soát vấn đề nuôi trồng loại cây này để sản phẩm luôn đảm bảo chất lượng cao...

Một trong những yếu tố khác khiến loài Hồng sâm này trở nên đặc biệt là cách chế biến: để có được Hồng sâm Hàn Quốc, trước tiên, rễ sâm tươi cần được hấp cách thủy rồi sau mới được đem đi sấy khô - đây chính là cách chế biến đã có truyền thống hàng ngàn năm tuổi tại Cao Ly.

Nhờ công đoạn hấp cách thủy, hơi nước nóng hồ hóa tinh bột của rễ cây tạo ra màu nâu đỏ, đồng thời gia tăng thêm vị ngọt và nhiệt tính cho củ nhân sâm. Quá trình này có mục đích ban đầu là để bảo quản nhân sâm được lâu hơn; nhưng các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra việc hấp cách thủy này có tác dụng cô đặc các tinh chất chính trong Chi Sâm (được gọi là ginsenosides), kết quả làm cho nhân sâm có công hiệu mạnh hơn. Theo cuốn sách “Dược thảo Trung Quốc: Materia Medica”, của tác giả Ted Kaptchuk và cộng sự, được biên soạn từ sách giáo khoa Trung Hoa, Hồng sâm Hàn Quốc có tác dụng tốt hơn so với nhân sâm Trung Quốc cùng chủng loại.

Công dụng làm ấm và cung cấp năng lượng

Công dụng trẻ hóa khiến nhân sâm có nhu cầu rất lớn trên thị trường. Tại Trung Quốc, sâm Panax ginseng được biết đến với tên gọi là “rễ hình người”. Một số người đã tận mắt nhìn thấy những rễ nhân sâm lâu năm mang hình hài giống hệt như người; tuy nhiên, giá trị có tính biểu trưng sâu sắc hơn đó là nhân sâm đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ nhằm tăng sức mạnh và sức chịu đựng cho những người sức khoẻ yếu và hay mệt mỏi.

Trong Y học cổ truyền Trung Hoa, nhân sâm được coi là loại thuốc bổ âm và bổ khí tối ưu, do nó có công dụng làm ấm và bổ sung năng lượng. Bởi vậy, nhân sâm có tác dụng đối với các chứng bệnh như mạch yếu, khó thở, tay chân lạnh, chán ăn, tiêu chảy mãn tính, thậm chí là cả lãnh đạm và bất lực...

Trong Y học cổ truyền Trung Hoa, nhân sâm được coi là loại thuốc bổ âm và bổ khí tối ưu, do nó có công dụng làm ấm và bổ sung năng lượng.

Không chỉ các “phương pháp chữa bệnh cổ xưa” đã có hàng trăm nghiên cứu về sâm Panax, các thử nghiệm lâm sàng đều chỉ ra nhân sâm có thể cải thiện sức khỏe nói chung, giảm căng thẳng, tăng sinh lực cho người già, cải thiện chức năng não bộ cùng nhiều vấn đề sức khỏe khác. Các bệnh khác mà nhân sâm Panax đã được chứng minh là có công dụng cao bao gồm tiểu đường, lo lắng và mất ngủ.

Hiện tại, Hồng sâm Cao Ly vẫn được xem là có công hiệu mạnh nhất. Nhờ dương lực tự nhiên, sâm Panax đặc biệt công hiệu với các chứng bệnh liên quan đến lạnh và mệt mỏi. Ginsenosides là tinh chất đặc thù của Hồng sâm mà không tồn tại ở bất cứ đồng loại nào khác, Hồng sâm Hàn Quốc nâng cao hệ miễn dịch, tăng cường trí nhớ và cải thiện chức năng gan.

Loại Hồng sâm này vốn đã nổi tiếng với công dụng tái tạo sinh lực, nhất là trong điều trị chứng bất lực. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Hồng sâm hữu hiệu trong điều trị rối loạn cương dương và các vấn đề khác liên quan đến vô sinh.

Tuy nhiên, không phải cứ bị bệnh mới được dùng nhân sâm. Giống như các chất tăng khả năng thích nghi khác, nhân sâm rất hữu hiệu trong điều trị dự phòng. Thực tế đã chứng minh: dùng Hồng sâm thường xuyên sẽ tăng cường khả năng miễn dịch, tăng khả năng chịu đựng stress và giảm nguy cơ ung thư.

Mặc dù Hồng sâm Hàn Quốc dùng rất an toàn, nhưng không phải là thảo dược chữa "bách bệnh". Đối với những người mắc chứng nhiệt hoặc thừa dương, Chi sâm Hàn Quốc dường như là quá mạnh nên dễ gây ra các tác dụng phụ như đau đầu, táo bón... Khi đó, nhân sâm trắng đối với họ có lẽ sẽ là lựa chọn tốt hơn, do sản phẩm này dược tính nhẹ và mát hơn so với Hồng sâm.

Các chất làm tăng thích ứng của cơ thể (Adaptogens) có trong nhân sâm sẽ đạt hiệu quả cao khi sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, cần ngưng sử dụng khi cơ thể bị viêm nhiễm. Đối với các bệnh nhân đang mắc các chứng viêm nhiễm, bác sĩ Trung y sẽ không kê toa nhân sâm bởi dương tính sẽ cung cấp thêm năng lượng cho virus. Trong các trường hợp liên quan đến virus - ví dụ như bệnh cúm - thì không được dùng nhân sâm cho điều trị, chỉ dùng để phòng bệnh.

Hiền Anh