Gan là một cơ quan thiết yếu chịu trách nhiệm giải độc, sản xuất mật, phân hủy chất béo và dự trữ năng lượng. Tuy nhiên, nó được biết đến như một cơ quan thầm lặng, vì các vấn đề về gan thường không được chú ý cho đến khi chúng trở nên nghiêm trọng.
Trong chương trình “Health 1+1”, Jonathan Liu, giáo sư tại một trường cao đẳng công lập ở Canada, chia sẻ nhiều dấu hiệu cảnh báo mà gan có thể gửi tới, giúp mọi người phát hiện sớm vấn đề. Ông còn cung cấp một số lời khuyên về cách bảo vệ gan trong mùa xuân.
Theo dữ liệu từ Tổ chức Gan Hoa Kỳ, hơn 100 triệu người ở Hoa Kỳ mắc một số dạng bệnh gan, với 4.5 triệu người trưởng thành (1.8%) được chẩn đoán. Nếu không được điều trị, bệnh có thể diễn tiến thành suy gan hoặc thậm chí là ung thư gan. Vào năm 2020, bệnh gan mãn tính hoặc xơ gan là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 12 ở Hoa Kỳ.
5 dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh gan
Giáo sư Liu nói rằng cơ thể thường xuất hiện một số triệu chứng khi gan có vấn đề, có thể bao gồm:
- Dễ mệt mỏi: Cảm thấy mệt mỏi ngay cả khi thực hiện những công việc đơn giản.
- Khó tiêu: Đầy bụng, trào ngược axit, cảm thấy buồn nôn hoặc nôn sau khi ăn thịt.
- Máu lưu thông kém: Các vấn đề vi tuần hoàn và quầng thâm quanh mắt.
- Vàng da: Vàng da và mắt, có thể kèm theo nước tiểu vàng.
- Lòng bàn tay gan: Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa estrogen, testosterone và progesterone trong cơ thể. Khi chức năng gan và khả năng chuyển hóa các hormone này suy giảm, lòng bàn tay có thể nhợt nhạt hoặc trắng bệch, với sự đổi màu hơi đỏ gần gốc ngón tay cái.
Giáo sư Liu nói rằng những triệu chứng này có thể là tín hiệu cảnh báo từ gan và cần được xem xét nghiêm túc. Có hai cách để phát hiện sớm tổn thương gan.
Cách thứ nhất là kiểm tra chức năng gan thông qua xét nghiệm máu, trọng tâm là quan sát nồng độ men transaminase. Đối với những người mắc bệnh gan do rượu, bệnh gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan B, nồng độ transaminase thường cao hơn từ 2-5 lần so với mức bình thường. Trong giai đoạn khởi phát của bệnh, nồng độ transaminase có thể vượt quá năm lần so với mức bình thường. Nếu chúng vượt quá 10 lần, bệnh nhân có thể đã bị suy gan.
Phương pháp thứ hai là siêu âm, có thể quan sát kích thước của gan. Trong giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, gan bù đắp cho chức năng bị suy giảm bằng cách tăng kích thước (gan to), nhưng sau đó có thể nhỏ lại do một số tế bào gan chết đi. Ngoài ra, siêu âm có thể phát hiện các vấn đề như sỏi, u nang và khối u ung thư.
-
- Cảm thấy mệt mỏi ngay cả khi thực hiện những công việc đơn giản có thể là dấu hiệu cho thấy gan có vấn đề. (Pexels)
Hai loại rối loạn gan
Nguyên nhân gây rối loạn gan? Theo giáo sư Liu, trong y học cổ truyền Trung Quốc, gan không chỉ đề cập đến bản thân cơ quan nội tạng mà còn đề cập đến kinh mạch gan chạy ở cả hai bên cơ thể, bao gồm con đường năng lượng của gan và các cơ quan mà nó đi qua.
Y học cổ truyền tin rằng năng lượng (khí) của các cơ quan nội tạng lưu thông khắp cơ thể thông qua các kinh mạch. Nếu một cơ quan bị bệnh, sự khó chịu cũng có thể phát sinh ở đường kinh mạch tương ứng.
Giáo sư Liu đã phân loại các triệu chứng khác nhau liên quan đến mất cân bằng chức năng gan thành hai loại chính:
1. Gan khí trì trệ
Đau hoặc khó chịu ở các khu vực dọc theo đường kinh gan được xếp vào loại can khí trệ trong Đông y. Triệu chứng thường là đau bên trong chân, đau nửa đầu, ù tai, chóng mặt, rối loạn cổ họng, đau vú và kinh nguyệt không đều. Một số trường hợp vô sinh cũng có thể liên quan đến khí trệ ở gan.
Ông Liu giải thích thêm rằng trong “Thuyết ngũ hành” của y học cổ truyền, gan được liên kết với nguyên tố “mộc”, trong khi lá lách được liên kết với nguyên tố “thổ”; gan (mộc) khắc tỳ (thổ). Điều đó cho thấy nếu gan hoạt động không tốt sẽ dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa như ăn không ngon, đầy bụng, ợ hơi, trào ngược axit.
“Thuyết ngũ hành” coi mọi hiện tượng trong tự nhiên và xã hội loài người đều có thể được mô tả bằng năm yếu tố: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Chúng tương tác với nhau theo cách sinh ra và ức chế. Học thuyết ngũ hành xuyên suốt các khía cạnh khác nhau trong hệ thống y học cổ truyền, giải thích các chức năng sinh lý và thay đổi bệnh lý của cơ thể, cũng như hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh.
Trong y học cổ truyền, quan sát lưỡi và mạch của bệnh nhân cũng có thể xác định tình trạng thể chất của họ. Gan khí ngưng trệ biểu hiện trên lưỡi là hai bên mép đỏ ửng, có người có thể xuất hiện hai rãnh trắng trên bề mặt lưỡi. Trong chẩn mạch, gan khí ngưng trệ được biểu hiện dưới dạng mạch đập, nghĩa là có cảm giác căng thẳng, giống như dây đàn của một loại nhạc cụ.
2. Gan thiếu máu
Như tên của nó, thiếu máu gan đề cập đến tình trạng thiếu máu trong gan. Các triệu chứng của nó có thể bao gồm khô mắt, chóng mặt, đánh trống ngực, giảm lượng kinh nguyệt, lưỡi nhợt nhạt hoặc thậm chí tái nhợt. Trong chẩn đoán mạch, nó được xác định bởi một xung sâu và mỏng hoặc thậm chí là một xung thiếu sức mạnh.
-
- Nếu gan hoạt động không tốt sẽ dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa như ăn không ngon, đầy bụng, ợ hơi, trào ngược axit. (Pxfuel)
Năm hành vi có thể gây hại cho gan
Vậy làm thế nào để bảo vệ lá gan của chúng ta? Bước quan trọng nhất là tránh gây hại cho nó. Giáo sư Liu đã liệt kê ra 5 hành vi hàng đầu gây tổn hại cho gan nhiều nhất.
1. Lạm dụng rượu: Rượu cần được gan giải độc và chuyển hóa, đào thải ra khỏi cơ thể dưới dạng khí cacbonic và nước. Quá trình này gây nhiều căng thẳng cho gan và có thể dẫn đến viêm gan, xơ gan do rượu hoặc ung thư gan.
2. Tức giận và oán giận: Theo y học cổ truyền, tức giận có thể gây hại cho gan. Giữ sự tức giận hoặc oán giận đối với một số thứ hoặc một số người có thể dẫn đến sự trì trệ của gan khí và làm gián đoạn dòng năng lượng bình thường của gan. Nó gây ra chứng mất ngủ và lo lắng, đồng thời có thể tác động tiêu cực đến mạch máu và huyết áp.
3. Lạm dụng thuốc Tây và Đông y: Gan hoạt động như một nhà máy hóa chất trong cơ thể, chịu trách nhiệm chuyển hóa cả thuốc Tây và Đông y. Dùng thuốc hoặc các chất mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế có thể gây hại cho gan.
4. Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo và đường: Những loại thực phẩm này chứa nhiều calo, lượng calo dư thừa mà cơ thể không cần đến sẽ được chuyển hóa thành chất béo và được lưu trữ trong gan. Tiêu thụ quá nhiều những thực phẩm như vậy có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ hoặc xơ gan.
5. Ăn thực phẩm bị mốc: Aflatoxin là một chất gây ung thư cao có thể gây ung thư gan và nó có thể được tìm thấy trong thực phẩm bị mốc như đậu phộng và các loại hạt đã bị hỏng.
Cách chăm sóc gan vào mùa xuân
Hiện tại, đang là mùa xuân ở Bắc bán cầu. Ông Liu gợi ý rằng việc chăm sóc gan trong mùa này là đặc biệt quan trọng. Trong khi nhiều người có thể tin rằng uống thuốc bổ gan là cách tốt nhất, thì ông nhấn mạnh rằng việc thay đổi lối sống cũng có hiệu quả tương tự. Do đó, ông khuyến nghị một số lựa chọn và thói quen ăn uống sau đây để kết hợp vào thói quen hàng ngày của bạn:
1. Trái cây: Chuối, đào, táo, bưởi, cà chua, mật ong rất giàu vitamin, đặc biệt là chanh chứa vitamin C và flavonoid dồi dào. Các hợp chất này có thể giúp chống viêm và dị ứng, cũng như vi khuẩn và virus, đồng thời ngăn ngừa bệnh gan.
2. Các loại hạt và ngũ cốc: Đậu phộng, quả óc chó, hạt vừng, hạt hướng dương, hạt điều và lúa mạch là một vài lựa chọn tuyệt vời. Đặc biệt, đậu phộng và quả óc chó chứa hàm lượng cao axit béo không bão hòa omega-3, có thể giúp tăng cường lưu thông máu và cung cấp máu cho gan.
-
- Đậu phộng và quả óc chó chứa hàm lượng cao axit béo không bão hòa omega-3, có thể giúp tăng cường lưu thông máu và cung cấp máu cho gan. (Pexels)
3. Các loại đậu: Thực phẩm từ các loại đậu là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, ít chất béo. Trong y học cổ truyền, đậu xanh được biết đến với tác dụng thanh nhiệt và giải độc. Chúng chứa các axit amin thiết yếu, vitamin B dồi dào, nhiều chất xơ, ít chất béo có tác dụng hỗ trợ quá trình trao đổi chất, giảm gánh nặng cho gan.
4. Các loại nấm: Các loại nấm như nấm đông cô, nấm kim châm, mộc nhĩ ít chất béo và nhiều chất dinh dưỡng, có thể tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ gan và hỗ trợ giảm cân.
5. Rau: Các loại rau như khoai, cà tím, rau diếp, hành tây, rau bina, cần tây, hẹ và cải thảo rất giàu flavonoid, có đặc tính chống oxy hóa, chống lão hóa và chống viêm.
Nhiều phương pháp giải độc gan đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Các loại rau họ cải như súp lơ trắng và bông cải xanh chứa nhiều flavonoid và caroten, có thể giúp gan chuyển hóa các chất độc hóa học và chất gây ung thư khác nhau.
6. Rong biển: Y học cổ truyền tin rằng rong biển có chức năng làm mềm các khối cứng, tiêu tan các nốt sần và giải độc, nghĩa là nó có thể điều trị các tình trạng như sưng tấy, nốt sần và cục cứng do các chất có hại gây ra, bao gồm u nang gan hoặc bệnh gan. Rong biển có thể hỗ trợ giải độc gan và có thể làm giảm sự hấp thụ kim loại nặng.
Ngoài việc tiêu thụ thực phẩm bảo vệ gan, ông Liu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm thực hành vệ sinh thực phẩm tốt, tránh thức khuya và tức giận.
Theo y học cổ truyền, khoảng thời gian từ 1 giờ đến 3 giờ sáng là lúc năng lượng kinh mạch gan mạnh nhất. Để gan nghỉ ngơi trong giai đoạn này là cách tốt nhất để thiết lập cơ chế giải độc.
Ông Liu cũng khuyên bạn nên ra ngoài trời vào mùa xuân để hấp thụ năng lượng của thiên nhiên, duy trì thái độ tích cực và thoải mái, đồng thời bày tỏ mọi cảm xúc bị kìm nén thay vì giữ chúng trong lòng. Chúng ta có thể chăm sóc lá gan của mình bằng cách tiếp cận toàn diện để nuôi dưỡng cơ thể, tâm trí và tinh thần.
Theo Amber Yang từ The Epoch Times
Chấn Hưng biên dịch
Amber Yang là giám đốc tiếp thị cho các sản phẩm chăm sóc da tự nhiên trong nhiều năm, đồng thời, cô cũng là phóng viên kiêm biên tập viên về sức khỏe và sắc đẹp trong mười năm. Cô còn là MC kiêm nhà sản xuất của các chương trình YouTube "Amber Running Green" và "Amber Health Interview".
