Biến thể "tàng hình" BA.2 khó phát hiện hơn, khả năng lây truyền cao hơn và có thể đột phá lá chắn bảo vệ do vaccine tạo ra. Nhưng tiến sĩ Đổng Vũ Hồng nói rằng chúng ta đừng nên sợ hãi.
Các quan chức Mỹ đã dự đoán Omicron sẽ là biến thể chấm dứt đại dịch.
Tuy nhiên, trong khi biến thể mới trong họ Omicron – BA.2 tiếp tục lây lan sang hơn 110 quốc gia, thì các quốc gia vẫn đang áp dụng những biện pháp ngăn chặn đại dịch ở nhiều mức độ khác nhau trong những tuần gần đây,.
Để phân biệt, BA.1 được dùng làm tên để mô tả chủng Omicron ban đầu.
Khả năng gây bệnh và khả năng lây truyền của BA.2 là gì, làm sao để vaccine COVID và khả năng miễn dịch tự nhiên có thể chống lại biến thể phụ này?
Tiến sĩ Đổng Vũ Hồng (Dong Yuhong), chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm và phát triển thuốc kháng virus, đã có một số góc nhìn và chia sẻ.
BA.2 ở đâu?
Các ca nhiễm mới bắt đầu giảm vào đầu tháng Hai và tăng nhẹ trở lại vào khoảng giữa tháng Ba. Những làn sóng ca bệnh này chủ yếu diễn ra ở Châu Á, Châu Âu và Thái Bình Dương.
Ở châu Âu không có thay đổi nào lớn, hầu hết các trường hợp chủ yếu ở Pháp, Anh và Ý.
Các đợt bùng phát lớn nhất là ở Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc và New Zealand - sự gia tăng các ca nhiễm trùng và tử vong phần lớn là do biến thể phụ BA.2.
Tại Hoa Kỳ, CDC tuần trước tuyên bố rằng phần lớn các trường hợp mắc COVID hiện nay là do biến thể BA.2. Biến thể này có xu hướng lây lan cực nhanh và về cơ bản thay thế hầu hết các biến thể đã có từ trước.
BA.2 khác biệt đáng kể so với biến thể phụ BA.1 của Omicron ở mức độ mà các nhà virus học Nhật Bản khuyến cáo nên coi nó như một biến thể mới cần quan tâm (VOC).
Biến thể mới có ba thay đổi lớn: khả năng phát hiện, khả năng lây truyền và khả năng chống lại miễn dịch tự nhiên cũng như vaccine.
Tiến sĩ Đổng Vũ Hồng nói:
"Tạp chí Y học New England đã công bố một nghiên cứu từ Đại học Harvard cho thấy, BA.2 có 8 đột biến mới trong protein đột biến so với BA.1.
Các đột biến trong BA.2 là thứ khiến nó khó bị phát hiện hơn, và đó là lý do tại sao nó được gọi là 'biến thể tàng hình'."
'Vô hình'
Tiến sĩ Đổng giải thích: “Biến thể phụ BA.1 đã bị xóa một dòng mã di truyền khi nó bị đột biến từ dòng trước đó. Sự đột biến này dẫn đến âm tính giả khi sử dụng xét nghiệm PCR".
“Ngược lại, BA.2 không có đột biến xóa này và có thể được phát hiện bằng xét nghiệm PCR.
Tuy nhiên, biến thể mới không thể được chẩn đoán nhanh chóng bằng các xét nghiệm PCR hiện có, vì chúng yêu cầu phân tích chi tiết hơn về mẫu chất nhầy được thu thập.
Do các bài kiểm tra trong phòng thí nghiệm này mất khoảng 10 ngày để hoàn thành, BA.2 được coi là “biến thể tàng hình”.
Khả năng lây truyền cao hơn
8 đột biến mới này cũng làm cho khả năng lây truyền BA.2 tăng lên đáng kể, khoảng 30-40% so với tốc độ lây lan của BA.1.
Tiến sĩ Đổng nói: “Một nghiên cứu gần đây của Đan Mạch cho thấy, những người nhiễm BA.2 có nhiều khả năng lây nhiễm cho hàng xóm hơn so với những người mắc BA.1, bất kể họ đã tiêm phòng COVID hay chưa”.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét khả năng lây truyền BA.2 ở các quần thể có tình trạng tiêm chủng khác nhau, so với những người có BA.1. Theo đó:
- Nguy cơ lây truyền từ một người chưa được tiêm chủng sang những người sống trong cùng một hộ gia đình tăng khoảng 2.3 lần.
- Nguy cơ lây truyền từ người đã tiêm vaccine hai lần sang những người sống trong cùng một hộ gia đình tăng khoảng 2.5 lần.
- Và nguy cơ lây truyền từ những người được tiêm nhắc lại sang những người sống trong cùng một hộ gia đình tăng lên khoảng 3 lần.
Tiến sĩ Đổng nói thêm: “Những người bị nhiễm BA.2 có nhiều khả năng lây nhiễm cho những người khác trong cùng một hộ gia đình hơn so với những người nhiễm BA.1, bất kể tình trạng tiêm chủng của họ.
Điều này giải thích sự bùng phát mạnh mẽ ở Hồng Kông, nơi một nghiên cứu ước tính số ca mắc mới do biến thể BA.2 gây ra tăng gấp đôi sau mỗi 1.3 ngày".
Khả năng bảo vệ của vaccine giảm trước BA.2
Tương tự, khả năng bảo vệ của vaccine trước biến thể BA.2 đã suy giảm.
Tiến sĩ Đồng cho biết: “Nghiên cứu của Harvard cũng xem xét 24 đối tượng và quan sát phản ứng miễn dịch của họ đối với biến thể BA.2.
Khả năng miễn dịch đối với các biến thể trước đây tương đối cao đối với những người đã tiêm hai liều vaccine, nhưng khả năng bảo vệ trước BA.1 và BA.2 kém hơn 20 lần.
Sáu tháng sau hai liều vaccine, khả năng bảo vệ của vaccine chống lại virus cũ giảm xuống đáng kể, nhưng khả năng bảo vệ chống lại BA.1 và BA.2 đã giảm xuống mức gần như không thể phát hiện được.
Sau khi tiêm mũi thứ ba, khả năng bảo vệ của vaccine trước virus cũ tăng lên nhưng vẫn kém trước BA.1 và BA.2, trong đó yếu hơn khoảng 6-8 lần so với các chủng cũ".
Tiến sĩ Đổng cũng chỉ ra rằng, nghiên cứu chỉ phân tích các vaccine mRNA của Pfizer và Moderna.
Hầu hết các loại vaccine được sử dụng ở Trung Quốc, nơi có các đợt bùng phát dịch lớn và những đợt phong tỏa vô nhân đạo, đều là vaccine bất hoạt chưa được phân tích và nghiên cứu.
Tiến sĩ Đổng cho hay: “Các nhà nghiên cứu cũng xem xét phản ứng miễn dịch đối với BA.2 ở một nhóm người mắc BA.1 dù đã được tiêm chủng trước đó.
Kết quả cho thấy, họ có được khả năng miễn dịch đặc hiệu với BA.1. Đó là các kháng thể chuyên biệt, tế bào T, tế bào B và các cấp độ miễn dịch khác. Tuy nhiên, sức đề kháng của nhóm này đối với BA.2 vẫn yếu hơn 1.3 lần so với BA.1”.
Giảm mức độ bệnh?
Theo cơ sở dữ liệu Nextstrain, có một thời điểm mà các trường hợp nhiễm BA.1 chiếm 99% các ca nhiễm trùng toàn cầu.
Nhiều người trong số này là nhiễm trùng nhẹ và không có triệu chứng. Đồng thời, những người bị nhiễm ở mức độ nào đó có được kháng thể chống lại BA.2.
Tiến sĩ Đổng đề cập: “Các quốc gia đã trải qua nhiều ca nhiễm BA.1 có thể có một lượng lớn dân số được bảo vệ khỏi các ca nhiễm BA.2 nghiêm trọng.
Vì vậy, ngay cả khi bạn đang ở trong một khu vực mà tỷ lệ nhiễm BA.2 đã tăng mạnh, cũng không cần phải hoảng sợ.
Nếu bạn đã bị nhiễm BA.1 hoặc BA.2, thì khả năng miễn dịch tự nhiên có được từ các kháng thể tạo ra sẽ bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ bệnh nặng cao hơn".
Nữ tiến sĩ nhận xét thêm: "Nhiều quốc gia hiện đang nghiên cứu tỷ lệ tử vong của BA.2.
Một nghiên cứu xem xét các ca nhiễm BA.2 ở Nam Phi đã không tìm thấy bất kỳ sự gia tăng tỷ lệ nhập viện hoặc các triệu chứng nghiêm trọng nào so với BA.1. Một nghiên cứu ở Anh cũng cho kết quả tương tự".
Hiện tại, hầu hết dân chúng đã tiêm hai hoặc ba liều vaccine COVID, thì khả năng bệnh chuyển nặng với BA.2 là bao nhiêu?
Nữ tiến sĩ cho biết: “Một nghiên cứu từ Đan Mạch đã phân tích hơn 16.000 trường hợp BA.1 và hơn 2.600 trường hợp BA.2, để đánh giá xác suất nhập viện sau 14 ngày nhiễm bệnh và theo dõi tình trạng tiêm chủng.
Kết quả cho thấy, không có sự gia tăng nguy cơ nhập viện ở những người nhiễm BA.2 khi so sánh với những người nhiễm BA.1”.
Không cần phải lo lắng về các biến thể mới
Nhiều người nghĩ rằng việc tạo ra kháng thể từ vaccine là chìa khóa để chống lại COVID. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa riêng vào các kháng thể thì khác xa so với những gì hệ thống miễn dịch hướng tới.
Do những hạn chế về công nghệ, rất ít nghiên cứu xem xét được bức tranh rộng hơn, từ khả năng miễn dịch của niêm mạc và những thay đổi trong hoạt động của đại thực bào cho đến mức độ biểu hiện của interferon trong tế bào biểu mô.
Bất chấp những phát hiện gần đây về việc vaccine giảm khả năng bảo vệ, tiến sĩ Đổng nói rằng không có lý do gì để thất vọng.
Cô nói:
“Kháng thể từ vaccine không phải là tất cả, bởi vì nó chỉ là tuyến phòng thủ thứ cấp trong hệ thống miễn dịch của con người.
Chúng ta không nên quên khả năng miễn dịch tự nhiên do Thần ban tặng, chẳng hạn như amidan và lớp niêm mạc, có khả năng bảo vệ và chống lại tất cả các loại virus cũng như vi khuẩn, không chỉ COVID.
Miễn dịch tự nhiên là một thành phần trong hệ thống miễn dịch. Nó phản ứng đầu tiên với virus và chiến đấu trong phần lớn thời gian ở tuần đầu tiên sau khi các triệu chứng xuất hiện, và tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong toàn bộ quá trình.
Người với khả năng miễn dịch bẩm sinh kém có thể dẫn tới nguy cơ virus sinh sôi trong cơ thể, cuối cùng dẫn đến các triệu chứng tồi tệ hơn.
Một chiến lược khôn ngoan đối với chúng ta là hướng sự chú ý đến các hành động góp phần tăng cường khả năng miễn dịch tự nhiên.
Ví dụ, tắm nắng thường xuyên, tuân theo một lịch trình ngủ nghỉ đều đặn, nhớ hít thở sâu hoặc đi dạo bên ngoài khi cảm thấy căng thẳng, đồng thời chấp nhận những thay đổi tất yếu bằng một suy nghĩ tích cực và một nụ cười.
Những chuyện nhỏ nhặt này không hề tầm thường. Hành vi hoặc suy nghĩ của chúng ta đều có hàm ý về khả năng miễn dịch tự nhiên.
Nó giống như việc trồng cây bằng nước và ánh sáng mặt trời. Nếu chúng ta thường xuyên nhớ chăm sóc nó, cơ thể sẽ đủ khỏe để chống lại các bệnh nhiễm trùng mà không phải đổ mồ hôi".
Hoàng Tuấn
Theo The Epoch Times tiếng Anh
