Telomere là những trình tự lặp lại DNA nằm ở phần đầu mút của nhiễm sắc thể, và ngắn lại mỗi khi tế bào phân chia. Có những kiểu tư tưởng có hại thực sự có thể làm hỏng telomere, và đương nhiên sẽ tác động đáng kể đến tuổi thọ của con người.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra telomere có chức năng như một chiếc ‘đồng hồ sinh học’: Độ dài của telomere có thể chỉ ra chúng ta còn bao lâu để sống.
Tiến sĩ Elizabeth Blackburn là người đã đoạt giải Nobel Y học năm 2009 vì khám phá ra bản chất phân tử của telomere. Bà nói: ‘Telomere lắng nghe bạn, nó lắng nghe hành vi của bạn, lắng nghe trạng thái tư tưởng của bạn’.
Theo quan điểm sinh học, lão hóa là một quá trình diễn ra từ từ và không thể đảo ngược. Sự lão hóa được biểu hiện ở sự thoái hóa của tế bào. Ví dụ như, số lượng tế bào giảm đi và tổng thể tích co lại.
Việc DNA tự phân chia chịu ảnh hưởng của telomere và một enzyme là telomerase (tác động đến độ dài của telomere). Các telomere này và telomerase có thể bảo vệ nhiễm sắc thể khỏi các yếu tố bên ngoài.
Sau mỗi lần tế bào phân chia, các telomere sẽ ngắn lại, và cấu trúc này sẽ tiếp tục ngắn đi theo thời gian. Điều này sẽ gia tăng khả năng tế bào ngừng phân chia và chết đi. Nhiều chuyên gia cho rằng telomere ngắn dần là nguyên nhân chính gây nên lão hóa, và các bệnh sẽ có xu hướng dễ bị di truyền hơn và dễ tiến triển hơn.
-
- Tư tưởng có thể ảnh hưởng đến nhiễm sắc thể. (Ảnh: Lightspring/Shutterstock)
Do đó, nếu bạn có thể tìm ra cách để làm chậm quá trình rút ngắn của telomere, bạn có thể trì hoãn quá trình lão hóa và làm tăng tuổi thọ.
Dựa trên đánh giá của hàng nghìn nghiên cứu, tiến sĩ Blackburn kết luận rằng những tư tưởng tiêu cực từ căng thẳng (stress), đặc biệt là stress mãn tính có tác động đáng kể đến độ dài của telomere.
Khi tư tưởng đang gặp stress, cơ thể giải phóng ra các hormon có thể gây ra stress oxy hóa. Điều này khiến phân tử DNA bị ảnh hưởng và cấu trúc telomere bị ngắn lại.
Năm 2017, bà Blackburn đã viết cuốn sách “Hiệu ứng Telomere: Một cách tiếp cận mang tính cách mạng để sống trẻ hơn, khỏe mạnh hơn, sống lâu hơn”. Trong cuốn sách, bà đưa ra cụ thể 5 kiểu tư tưởng có hại cho các telomere và một phương pháp để ‘bảo quản’ chúng nhằm trì hoãn quá trình lão hóa.
Tư tưởng thù địch hoài nghi
Một nghiên cứu mà Blackburn thực hiện đã xem xét các công chức Anh, và phát hiện ra rằng ‘những người đàn ông đạt điểm cao trong các bài kiểm tra về thái độ ‘thù địch hoài nghi’ có telomere ngắn hơn so với những người đàn ông có điểm số thù địch thấp’.
Bà Blackburn và đồng tác giả Elissa Epel viết: ‘Thù địch hoài nghi được định nghĩa bởi sự tức giận cao độ và thường xuyên nghĩ rằng người khác không thể tin cậy được’. Ví dụ như, một người có thái độ thù địch không chỉ nghĩ: ‘Tôi ghét phải xếp hàng dài ở cửa hàng tạp hóa’; họ nghĩ: ‘Người mua sắm khác đã cố tình chen hàng và đẩy tôi khỏi vị trí trong hàng!’ và sau đó họ sôi sục.
Nói chung, người hay có tư tưởng thu địch, so đo với người khác thì có telomere ngắn hơn. Điều này liên quan đến việc tăng nguy cơ bệnh tật và tử vong.
Tư tưởng bi quan
Bi quan có những tác động tiêu cực rất nghiêm trọng đến các telomere. Trong một nghiên cứu với 35 phụ nữ, tiến sĩ Blackburn phát hiện ra rằng những phụ nữ hay bi quan có telomere ngắn hơn.
Ngoài ra, một nghiên cứu trên 1.000 nam giới cũng cho thấy bi quan là một yếu tố nguy cơ dẫn đến tình trạng sức khỏe kém. Khi những người bi quan mắc các bệnh liên quan đến lão hóa (như ung thư hoặc bệnh tim), bệnh có xu hướng tiến triển nhanh hơn và nói chung những người bi quan có xu hướng chết sớm hơn.
Trầm tư
Có nhiều người suy nghĩ thường rơi vào trạng thái lo lắng và bó buộc bản thân, không thể buông bỏ điều gì đó, chẳng hạn như những mâu thuẫn kéo dài giữa các thành viên trong gia đình và các mối quan hệ cá nhân.
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng nỗi ám ảnh về những vướng mắc này cũng có thể ảnh hưởng đến các tế bào miễn dịch của cơ thể và làm ngắn các telomere.
Tiến sĩ Blackburn và Epel viết: ‘Khi bạn suy tư, căng thẳng sẽ tồn tại trong tư tưởng rất lâu sau khi nguyên nhân gây ra căng thẳng kết thúc’.
Đồng thời, những người có nhiều suy nghĩ tiêu cực về quá khứ hoặc nghĩ đi nghĩ lại về một vấn đề có xu hướng bị trầm cảm lâm sàng và rối loạn lo âu hơn, dẫn đến stress và khiến telomere ngắn hơn.
Dồn nén tư tưởng
Ai ai cũng đều phải đối mặt với rắc rối, chuyện không vui. Đôi khi chúng ta tự nguyện ‘đẩy’ những suy nghĩ khó chịu ra xa mà không giải quyết chúng. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến độ dài của telomere.
Nhà tâm lý học xã hội quá cố Daniel Wegner ở Đại học Harvard, người tiên phong cho ý tưởng này, đã từng đọc một quan sát từ “Ghi chú mùa đông về ấn tượng mùa hè”, lời kể năm 1863 của Fyodor Dostoevsky về chuyến đi của ông ở Tây Âu: ‘Hãy thử đặt ra cho mình nhiệm vụ này: Cố gắng không nghĩ đến gấu Bắc Cực, và bạn sẽ thấy rằng thứ nguyền rủa đó (gấu Bắc Cực) sẽ hiện ra trong đầu mỗi phút’.
Có thể thấy một nghịch lý, là càng đẩy suy nghĩ của mình ra xa, chúng sẽ càng ‘đánh cắp’ tư tưởng. Nếu suy nghĩ đó là những tư tưởng không vui, chúng sẽ bị ‘dồn nén’ lại, và kết quả là stress.
Tư tưởng mất tập trung
Những cá nhân có thành tích cao thường có năng lực và độ tập trung cao. Tuy nhiên, nhiều người rất dễ bị phân tâm bởi môi trường xung quanh. Nghiên cứu của tiến sĩ Blackburn phát hiện ra rằng khi mọi người không thể tập trung tư tưởng và tập trung vào hiện tại, độ dài của telomere có thể bị ảnh hưởng.
Chống lão hóa và nâng cao nhận thức về tư tưởng
Trái ngược với 5 kiểu suy nghĩ tiêu cực này, những phát hiện của tiến sĩ Blackburn cũng cho thấy điều ngược lại là đúng. Suy nghĩ tích cực thậm chí có thể cải thiện sức khỏe ở mức độ di truyền!
Cuốn sách của tiến sĩ Blackburn và Epel có đoạn: ‘Nhận thức về tư tưởng: Hãy nới lỏng sự kìm kẹp của những lối suy nghĩ tiêu cực’.
Cuốn sách viết: ‘Nhận thức về tư tưởng [của bản thân] có thể thúc đẩy khả năng phục hồi stress… Với thời gian, chúng ta học được cách chống lại việc suy tư và nhận ra “đó chỉ là một tư tưởng mà thôi”’.
Năm kiểu suy nghĩ tiêu cực này là những kiểu suy nghĩ tự động, những thói quen có sẵn và cũng có xu hướng phóng đại và kiểm soát tư tưởng. Khi nâng cao nhận thức về tư tưởng, chúng ta giải phóng bản thân khỏi những thứ như vậy.
Bí mật của tâm trí con người là chúng ta không cần phải tin vào tất cả những gì mà tư tưởng của chúng ta nói với chúng ta. Nhận thức được suy nghĩ của bản thân và những quan niệm tiêu cực, có thể giúp buông bỏ và ngăn chặn vòng xoáy tiêu cực.
-
- Thiền định thúc đẩy nhận thức tư duy tốt hơn và giúp chúng ta kiểm soát tư tưởng. Ảnh một học viên Pháp Luân Đại Pháp đang thực hành thiền định. (Ảnh: Học viên ĐP)
Các tác giả khuyến nghị các hoạt động như thiền định và các bài tập thân thể tương tự khác như chạy đường dài, vì những bài tập này thúc đẩy nhận thức tư tưởng tốt hơn. Với việc luyện tập, chúng ta có thể ngừng suy nghĩ về những điều khiến chúng ta không hạnh phúc, là những thứ dẫn đến tuổi thọ ngắn hơn, dễ mắc bệnh hơn.
Quang Minh
Theo The Epoch Times
