Dạng ung thư da phổ biến nhất chủ yếu được tìm thấy trên vùng mặt và cổ, vốn thường tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, ảnh hưởng tới khoảng 60% - 80% trường hợp. Vùng mũi nhạy cảm chiếm 30% tổng số lần xuất hiện. (Wikimedia Commons)

Ung thư da: Cách tự phát hiện và 5 mẹo phòng ngừa

Bình luận Ellen Wan • 09:47, 21/04/23

Giúp NTDVN sửa lỗi

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím (UV) từ mặt trời, giường tắm nắng và đèn cực tím là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp ung thư da.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy ung thư da đang phổ biến ở Hoa Kỳ và trên toàn cầu. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím (UV) từ mặt trời, giường tắm nắng và đèn cực tím là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp ung thư da. Bên cạnh việc tìm kiếm các biện pháp chống nắng hiệu quả, nghiên cứu chỉ ra rằng tiêu thụ caffein và vitamin A có thể làm giảm đáng kể khả năng phát triển ung thư da.

Theo Tổ chức Ung thư Da Hoa Kỳ, số người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư da hàng năm nhiều hơn tất cả các bệnh ung thư khác cộng lại. Hơn 9.500 người được chẩn đoán hàng ngày và hơn hai người chết vì căn bệnh này mỗi giờ. Tuy nhiên, khi được phát hiện sớm, tỷ lệ sống sót sau 5 năm đối với khối u ác tính, loại ung thư da nguy hiểm nhất, là 99%. Do đó, việc phòng ngừa và phát hiện sớm là rất quan trọng.

Các loại và triệu chứng phổ biến của ung thư da

Hiệp hội Chống Ung thư Hồng Kông báo cáo rằng các loại ung thư da phổ biến bao gồm ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy (thường được gọi là ung thư không hắc tố) và ung thư hắc tố.

1. Ung thư biểu mô tế bào đáy

Triệu chứng: Các sẩn nhỏ, bóng như ngọc trai nổi lên bề mặt da và khi quan sát kỹ hơn, có thể thấy các mao mạch giãn ra trên bề mặt của chúng. Khu vực trung tâm bị loét và phát triển thành một lớp vỏ khi khối u phát triển và mở rộng.

2. Ung thư biểu mô tế bào vảy

Dạng ung thư da phổ biến thứ hai, ung thư biểu mô tế bào vảy có nguy cơ cao hơn đối với những người có làn da trắng, khả năng chống nắng thấp và có xu hướng sạm da. Ngoài ra, loại ung thư này ở nam cao hơn nữ giới.

Triệu chứng: Trong nhiều trường hợp, các triệu chứng liên quan đến sự hiện diện của ban đỏ, nốt nhỏ hoặc vết loét, chúng có xu hướng phát triển và lan rộng nhanh chóng.

: Dạng ung thư da phổ biến thứ hai, ung thư biểu mô tế bào vảy có nguy cơ cao hơn đối với những người có làn da trắng, khả năng chống nắng thấp và có xu hướng sạm da. Ngoài ra, loại ung thư này ở nam cao hơn nữ giới. (Wikimedia Commons)

3. Khối u ác tính

Hình thức phổ biến thứ ba của bệnh ác tính về da là một loại ung thư da cực kỳ nguy hiểm, vốn tiến triển nhanh chóng trong giai đoạn đầu.

Theo dữ liệu thống kê, tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến chân của phụ nữ da trắng, thân của đàn ông da trắng và lòng bàn chân, lòng bàn tay, giường móng (nail bed) hoặc màng nhầy của những người gốc Á.

Triệu chứng: Tăng sắc tố nhanh hoặc loét thường xảy ra, đôi khi mất sắc tố.

Phát hiện ung thư da tiềm ẩn

Ung thư biểu mô tế bào đáy và tế bào vảy thường có thể chữa được; tuy nhiên, quá trình điều trị tốn kém và có thể để lại sẹo.

Ung thư hắc tố, loại ung thư da gây tử vong cao nhất, có tiên lượng xấu. Tỷ lệ sống sót trung bình sau 5 năm đối với bệnh nhân u ác tính ở Hoa Kỳ là 94%, nhưng con số này tăng vọt lên 99% khi ung thư được phát hiện ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, tỷ lệ sống sót giảm mạnh xuống còn 71% khi bệnh đã xâm nhập vào các hạch bạch huyết và chỉ còn 32% khi nó đã lan sang các cơ quan ở xa khác. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị sớm ung thư hắc tố là rất quan trọng.

Hầu hết các nốt ruồi, đốm nâu và khối u trên da có thể không gây hại, nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng. Các ABCDE sau đây có thể hỗ trợ phát hiện ung thư da tiềm ẩn.

A tượng trưng cho sự bất đối xứng. Hầu hết các khối u ác tính là không đối xứng.
B tượng trưng cho biên giới. Các đường viền của khối u ác tính không đều và có thể hiển thị các cạnh hình vỏ sò hoặc khía. Ngược lại, những nốt ruồi thông thường thường có đường viền mịn hơn và đều hơn.
C tượng trưng cho màu sắc. Một nốt ruồi vô hại thường có một màu nâu; một khối u ác tính có thể biểu hiện các sắc thái khác nhau của màu nâu, nâu ngả vàng hoặc đen.
D tượng trưng cho kích thước hoặc đường kính của ung thư da. Thông thường, ung thư da có đường kính lớn hơn 0,6cm.
E tượng trưng cho sự phát triển. Ung thư da nổi tiếng với tốc độ phát triển nhanh chóng, thường phình ra trong vòng vài tuần đến vài tháng.

Nếu bạn gặp phải những trường hợp như vậy, bạn nên tìm kiếm sự xác nhận thêm từ bác sĩ hoặc lựa chọn sinh thiết da sớm.

: Các đường viền của khối u ác tính không đều và có thể hiển thị các cạnh hình vỏ sò hoặc khía. (Wikimedia Commons)

Nhóm nào đặc biệt dễ bị ung thư da?

Theo CDC, ung thư da chủ yếu do tia cực tím gây ra. Mặc dù da cần hấp thụ tia cực tím để sản xuất vitamin D và thúc đẩy sự phát triển của xương, nhưng việc tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời sẽ gây mẩn đỏ và bỏng rát. Nó thậm chí có thể khiến các tế bào trở thành ung thư.

Bất cứ ai cũng có thể bị ung thư da, nhưng những người có các đặc điểm sau đây có nguy cơ mắc cao hơn:

Da sáng màu;
Da bị bỏng nhanh dưới ánh nắng mặt trời, gây tàn nhang, mẩn đỏ hoặc đau;
Mắt xanh hoặc xanh lục;
Tóc vàng hoặc đỏ;
Một số lượng lớn nốt ruồi trên cơ thể;
Tiền sử gia đình bị ung thư da;
Tiền sử cá nhân bị ung thư da;
Lớn tuổi.

Làm thế nào có thể ngăn ngừa ung thư da?

Trong một cuộc phỏng vấn với The Epoch Times, Zheng Jie, người có bằng tiến sĩ khoa học y tế tại Đại học Tokyo (Nhật Bản), cho biết rằng điều quan trọng là phải biết cách bảo vệ da và ngăn ngừa ung thư da bằng cách:

- Tránh tiếp xúc lâu với ánh nắng gay gắt. Khi ở ngoài trời, hãy đảm bảo có đồ chống nắng, bao gồm quần áo chống nắng, kính râm và kem chống nắng chất lượng tốt. Nên thoa kem chống nắng trước khi ra ngoài ít nhất 20 phút và thoa lại sau mỗi hai tiếng để được bảo vệ tối ưu.

- Tránh xa các hóa chất gây ung thư độc hại như nhựa đường, hắc ín, asen, thuốc trừ sâu và các chất tương tự.

- Uống cà phê. Cà phê giúp giảm nguy cơ ung thư biểu mô tế bào đáy.

: Cà phê giúp giảm nguy cơ ung thư biểu mô tế bào đáy. (Pexels)

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí uy tín Cancer Research vào năm 2012, một nhóm các nhà nghiên cứu từ Trường Y Harvard đã phân tích dữ liệu từ gần 113.000 cá nhân được theo dõi trong hơn hai thập kỷ.

Phát hiện của họ cho thấy, những phụ nữ tiêu thụ hơn ba tách cà phê chứa caffein mỗi ngày có khả năng phát triển ung thư biểu mô tế bào đáy thấp hơn 21% so với những người tiêu thụ ít hơn một tách mỗi tháng; trong cùng hoàn cảnh, nam giới có nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào đáy thấp hơn 10%.

- Tích cực điều trị bệnh nguyên phát. Điều này rất quan trọng. Những người có tổn thương tiền ung thư như dày sừng ánh nắng và khô da sắc tố nên được điều trị sớm không chậm trễ.

- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh. Các loại rau và trái cây giàu beta-caroten (có thể chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể) và các loại vitamin có thể giúp ngăn ngừa ung thư da. Chúng bao gồm cà chua, rau chân vịt, cà rốt, bí ngô, ớt chuông, rau xà lách và quả bơ.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí JAMA Dermatology vào năm 2019, một cuộc khảo sát trong 26 năm với gần 125.000 cá nhân cho thấy, hấp thụ nhiều vitamin A và carotenoids thông qua chế độ ăn uống có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy.

Cần lưu ý rằng việc bổ sung quá nhiều vitamin A có thể dẫn đến những tác động xấu đến sức khỏe, bao gồm nguy cơ loãng xương, đau khớp và đau xương. Lượng vitamin A khuyến nghị hàng ngày cho nam giới trưởng thành là 900 microgam, trong khi đối với nữ giới trưởng thành là 700 microgam mỗi ngày.

Theo Ellen Wan từ The Epoch Times
Hoàng Tuấn biên dịch